امام خمینی برای نخستین بار گفتمان بیداری اسلامی را به «عمل سیاسی» تبدیل و آن را وارد حوزه عمل همه توده های مسلمان و همة مستضعفان جهان کرد. ایشان فرمود:
از جانب من و همه ملت ایران به همه مسلمانان اطمینان بدهید که جمهوری اسلامی ایران پشتیبان شما و حامی مبارزات و برنامه های اسلامی شماست و در هر سنگری علیه متجاوزان در کنار شما ایستاده است و از حقوق گذشته و امروز و آینده شما ان شاءا... دفاع خواهد کرد.[i]
نهضت های اسلامی و جریان های فعال متأثر از متن مردم جوامع اسلامی، شعائر و شعارهای انقلابی ایران مانند جهاد، شهادت و ایثار را مبنای اصول اساسی مبارزاتی خود قرار داده اند. شعارهای لاشرقیه و لا غربیه، الله اکبر، هیهات منا الذله، و الموت لآمریکا و لاسرائیل از جمله شعارهای صادراتی انقلاب اسلامی است که جنبش ها و جریان ها در تحرکات و راهپیمایی های خود همواره بر آن تکیه می کنند.
بسیاری از حوادث بزرگ تاریخی، نه در ابعاد جغرافیایی و نقطه تولد خود می ایستند و نه از نظر زمان در ظرف زمانی محدودی متوقف می شوند. برخی از وقایع و حوادث از یک مکان شروع می شوند اما دامنه اثرگذاری و پیامدها و بازتاب های آنها جهانی است. [ii]
انقلاب اسلامی یکی از این حوادث است؛ اکنون پس از گذشت سی و دو سال از انقلاب اسلامی شاهد حرکت های اعتراض آمیز در خاورمیانه [iii] هستیم که نشان می دهد انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از مردم جهان یک الگوی عملی تلقی شده که موجب احیای نهضت ها و جنبش های مردمی و اسلامی در این کشورها شده است.
بسیاری از صاحب نظران و پژوهشگران، معتقدند که انقلاب اسلامی ایران یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در پیشبرد روند بیداری و آگاهی مسلمانان و افزایش فعالیت های مؤثر اسلامی در جوامع مسلمانان بوده است . از این رو، در مقاله حاضر به برخی از این آثار می پردازیم . در آغاز مقاله به وجوه مشترکی که زمینه تاثیرگذاری متقابل انقلاب اسلامی و جنبش های سیاسی اسلامی معاصر را فراهم می آورد، اشاره شده است . این در حالی است که وجوه افتراقی نیز که بین آنها وجود دارد، آثار مثبت تاثیرگذاری متقابل را کاهش می دهد . پس از آن، بازتاب انقلاب اسلامی در بعد سیاسی و فرهنگی بر جنبش های سیاسی اسلامی معاصر مورد بررسی قرار می گیرد . در پایان یک نمونه، از هزاران نمونه ای که در این باره وجود دارد، یعنی حزب الله لبنان مورد استناد قرار می گیرد . (1)
مقدمه
اقبال لاهوری در کتاب «فلسفه خودی » پیش بینی می کند که تهران در آینده قرارگاه مسلمانان خواهد شد . (2) پس از انقلاب اسلامی نیز . . . ایران به صورت ام القرای دارالاسلام درآمد . (3) حتی ایران می تواند به علت موقعیت منحصر به فرد و منابع عظیم و بی پایان انرژی، ابزار فرهنگی و اعتقادی نیرومند (4) به مرکز سامان دهی تمدن نوین اسلامی درآید; زیرا انقلاب اسلامی ایران، «در پیدایش، در کیفیت مبارزه و در انگیزه . . . از سایر انقلاب ها جداست . (5) و می تواند در پیامدها و دستاوردها نیز، متمایز و پیشروتر از سایر انقلاب ها باشد . این ویژگی ها، ریشه در دین و باورهای برخاسته از مذهب دارد . این انقلاب برآمده از مذهب، به احیای دین و تجدید حیات اسلام در ایران و جهان مدد رساند که یکی از ابعاد آن، تولد و تداوم جنبش های سیاسی اسلامی معاصر در دو دهه اخیر است . به این دلیل، چند پرسش در این باره وجود دارد، از جمله:
1 . چرا انقلاب اسلامی ایران بر جنبش های سیاسی اسلامی معاصر تاثیر گذاشت؟
2 . انقلاب اسلامی ایران، چه تاثیراتی بر حرکت های سیاسی اسلامی معاصر گذاشت؟
3 . میزان تاثیرگذاری انقلاب اسلامی بر نهضت های سیاسی اسلامی چقدر است؟
این مقاله درصدد است، به این سؤالات سه گانه پاسخ گوید .
تعداد صفحات : 13 صفحه
نوع فایل : word (قابل ویرایش )