شرح : (فایل کامل پس از خرید داده می شود)
چکیده :
حسن نیت دریک تقسیم بندی کلی در قراردادهای بین المللی دارای دوبعد حمایتی(شخصی)وتکلیفی(نوعی)است.در بعدحمایتی حسن نیت عبارت است از جهل به واقع وتصور اشتباه.جهل و تصور اشتباه باعث میشود متعاقدین با حسن نیت در قراردادهای بین المللی تحت حمایت قانون قرار گیرند و حتی موارد آثار حقوقی بر رابطه متعاقدین قراردادهای بین المللی به بار می آورد. حسن نیت در بعد تکلیفی که از آن تحت عنوان نوعی نیز یاد می شود عبارت است از لحاظ کردن و توجه به حقوق و منافع دیگران. حسن نیت در این معنا با اصول و قواعد اخلاقی مرتبط است و باعث می شود معیارهای اخلاقی به یک تکلیف حقوقی تبدیل شود و از این طریق زمینه نزدیکی حقوق و اخلاق را فراهم می سازد . بعدی که در تفسیر وحقوق قراردادهای بین المللی بیشتر لحاظ می گردد وجه تکلیفی حسن نیت است که به عنوان یک قاعده رفتاری در تمام مراحل قراردادهای بین المللی از مذاکره تا خاتمه قرارداد و حتی پس از آن مطرح می شود و به وجوه مختلف محدود کننده ،تکمیلی،تفسیری،و تعدیلی ایفای نقش مینماید. از لحاظ ساختاری حسن نیت در قرارادهای بین المللی دارای سه بعد است :بعد ماهوی که مربوط به توجیه تعهدات و تکالیف طرفین است ؛بعدشکلی که مربوط به ساختار آن به عنوان یک استاندارد مبهم و در نهایت بعد صلاحیت نهادی که بحث آزادی و محدودیت قضایی در صدور حکم و تفسیر قراردادها بر اساس استانداردهای باز و منعطف همچون حسن نیت را مطرح می کند . ابعاد سه گانه مزبور همراه با جلوه های مختلف آن ازیک سو، و ابهام وانعطاف بیش از حد مفهوم حسن نیت ازسوی دیگر باعث شده که در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش حسن نیت به عنوان یک اصل حقوقی در نظامها ، قراردادها و اسناد بین المللی اتفاق نظری نباشد؛ اگر چه روند حرکت نظامها، قراردادها و اسناد به سمت پذیرش بیش از پیش حسن نیت در تفسیر قراردادهای بین المللی است.
کلمات کلیدی:حسن نیت، بعدشخص، بعد نوعی، تفسیر قراردادهای بین المللی، اسناد بین المللی.
مقدمه:
اگرچه مفهوم حسن نیت ، مفهومی است که در حقوق کامن لاو در طول تاریخی طولانی تکوین یافت، اما به سرعت در دیگر عرصه های حقوقی نیز مورد توجه قرا گرفت ؛ به ویژه در مواردی که قانون یا رویه مشخصی وجود نداشت . به علاوه اختلافات، نیاز به داوری میان حقوق متعارض را ضروری می نمود، حسن نیت که بر پایه وجدان پاک و حسن نظر نسبت مفهومی از انصاف به صورت عام الشمول قرار داشت، به مثابه یافتن راهی برای حل اختلافات در داوری ها و انجام قضاوت در غیاب قوانین مشخص گردید. به تدریج، حسن نیت به منبعی برای تدوین قوانین و رویه هایی بدل شد که شخصیت های حقوقی از نظام های حقوقی متفاوت نیاز به آن داشتند.
مفهوم حسن نیت به سبب نقش خود چه در حقوق بین الملل عمومی و چه حقوق تجاری دارای اهمیت بسیاری است. این اهمیت، به حقوق تجارت بین الملل نیز تسری یافته است و در موارد متعددی در تفسیر قراردادهای بین المللی نقش خود را برجسته ساخته است.
الف: بیان مساله
«حسن نیت» به عنوان یک اصل کلى حقوق و یکى از منابع حقوق بین الملل اصول حقوقى، بین تمامى ملت هاى متمدن مشترک است. ماده 38 اساسنامه دیوان بین المللى دادگسترى اصول کلى حقوق شناخته شده توسط ملت هاى متمدن را به عنوان یک منبع حقوق، که باید توسط دیوان اعمال شود، ذکر مى کند. با این که اصطلاح «ملل متمدن» فى الذاته مبهم است، فرض بر این است که چنین مفهومى بر اساس یک نظام حقوقى توسعه یافته، پایه ریزى شده است، بنابراین، کلیه جوامع، به جز بدوى ترین آنها را در برمى گیرد. نظر دیگر، این است که اصول کلی حقوق تنها اصول کلی حقوق بین الملل را در برمى گیرد، نه اصول خاص این حقوق را. مراجع بین المللى در اعمال اصول کلی حقوق، هر دو معنا را در نظر گرفته اند و دلیلى وجود ندارد که این اصول هم از نظامهاى حقوق داخلى و هم از حقوق بین الملل ناشى نشود. اصول کلى حقوق اساسی هر نظام حقوقى از جمله حقوق بین الملل تلقى مى شود. این اصول قواعدى هستند که از حقوق بین الملل موضوعه فراتر می روند و در مقابل، ریشه در اشتراکات نظام هاى حقوقى داخلى گوناگون دارند. مفاهیمى همچون اخلاق، عدالت، انصاف و «حسن نیت» ، قدمت بیش ترى از اصول داوطلبانه حقوق بین الملل موضوعه دارند.
«حسن نیت» وسیله اى براى حل و فصل اختلافات تجارى درقراردادهای بین الملی، از طریق داورى بین المللى و شیوه مسالمت آمیز حل و فصل الزام آور اختلافات بین المللی توسط قضات منتخب طرفین، طبق قواعد از پیش تعیین شده است که، بر اساس ارجاع داوطلبانه و احترام به قانون انجام مى گیرد. ارجاع داوطلبانه بدون حسن نیت بی معناست. داورى و تفسیر یکى از فنون رسیدگى قضایى بین المللى (یا حل و فصل قضایى) است، اگرچه در مفهوم مطلق، با حل و فصل قضایى تفاوت دارد که طرفین اختلاف، معمولاً در انتخاب داوران آزادند و آیین رسیدگى و قانون قابل اعمال را تا حدّى خود تعیین مى کنند، اما همچون حل و فصل قضایى، داورى و تفسیر شامل عنصر تشکیل دهنده یک تصمیم الزام آور به نام «حَکَم» است. «حسن نیت» ،عاملى براى وحدت حقوق تجارت بین المللی است که کوشش هایى براى تنظیم مقررات واحد در مورد حقوق تجارت بین الملل و قراردادهای بین المللی میکند .
نقش «حسن نیت» در تعدیل وجه التزام در قراردادهاى تجارى بین المللى: براى جلوگیرى از هرگونه اختلاف در میزان زیان و تسریع در جبران خسارت، در برخى از قراردادهاى تجارى بین المللی، شرطى گنجانده مى شود که طبق آن، در صورتى که یکى از متعاملین از انجام آنچه قرارداد به عهده وى گذاشته خوددارى کرده یا به انجام عملى مبادرت ورزد که توسط قرارداد ممنوع اعلام شده است، باید مبلغى که در قرارداد معیّن مى شود، به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت نماید. در گذشته دادگاههاى کامن لا بنابر اصل «آزادى قراردادها»، هرگونه شرط پرداخت وجه التزام را محترم شمرده، از دست زدن به ترکیب آن خوددارى می ورزیدند. این رفتار درست بر عکس رفتار دادگاه هاى انصاف بود که از قرن پانزدهم به بعد، در برخى از قراردادها، که موضوعشان وجه نقد بود رواج داشت. این دادگاهها شرطى که به موجب آن، بدهکار تعهد مى نمود در صورت عدم پرداخت اصل و منفعت بدهى در موعد مقرر، باید مبلغى به مراتب بیش از آن به عنوان خسارت پرداخت نماید، غیرقابل ترتیب اثر اعلام مى نمودند. در واقع، دادگاههاى انصاف هر جا در این گونه قراردادها با تقلّب طلبکار مواجه مى شدند و یا تأخر بدهکار در تأدیه بدهى را ناشى از تقصیر وى نمى دانستند، به شرط «پرداختِ وجه التزام» مندرج در قرارداد عمل نمى کردند، بلکه خود میزان خسارت واقعى را تعیین و متعهد را به پرداخت آن محکوم مى نمودند. این طرز عمل دادگاههاى انصاف مدت ها صرفاً در مورد تعهداتى که موضوع آنها پرداخت مبلغى وجه نقد بود، معمول گردید. ولى به تدریج در مورد تعهداتى که موضوعشان فعل یا ترک فعل از نوع دیگرى نیز بود، مراعات شد. بعدها نیز در قرن هجدهم، هر نوع شرط مبنى بر پرداخت وجه التزام ـ چنانچه جنبه تنبیهى داشته و یا نامعقول تشخیص داده مى شد ـ باطل اعلام گردید.
همان گونه که ملاحظه می شود اصل حسن نیت به سبب اهمیت خود ضابطه ای اساسی در حل و فصل اختلافات در هنگام داوری و تفسیر قراردادهای بین المللی است. نگاهی به تفسیرهای انجام شده در قراردادهای بین المللی این مسئله را به خوبی روشن می نماید که حسن نیت چه جایگاهی در تفسیر قراردادهای بین المللی دارد.لذا یکی از پیچیده ترین و در عین حال مهمترین موضوعات مربوط به حقوق قراردادهای بین المللی بحث تفسیر قرارداد و جایگاه حسن نیت در فرایند کشف و استنباط قصد مشترک متعاقدین است . منشا تحلیلی این امر «ضرورت اجرای مورد قرارداد»است و در واقع غایت و هدف اصلی هر توافقی اجرای مفاد آن است و این امر در صورت بروز اختلاف، متوقف بر تفسیر قرارداد بر مبنای حسن نیت و تعیین حقوق و تعهدات انشاءکنندگان آن می باشد.
ب:اهمیت و ضرورت تحقیق
ضرورت و اهمیت تفسیر قراردادها در حوزه بین المللی از دو جنبه قابل توجه است :الف –فرایند شکل گیری و تنظیم قراردادهای بین المللی عمدتاً با قراردادهای داخلی متفاوت است ؛ به همین جهت، وصف بین المللی بودن آنها اقتضاء می نماید قراردادهای مذکور بیشتر در پرتو کنوانسیون ها و اسناد بین الملی مورد تفسیر قرار گیرند و با وجود اینکه این قراردادها مانند قراردادهای داخلی از «توافق اراده ها » نشات می گیرد، اما هرگز نمی توان آنها را با توجه به معیارها و ضوابط قراردادهای داخلی تفسیر نمود. ب- گستردگی و تنوع چشمگیر قرارددهای بین المللی در سه حوزه مبادله کالا ،خدمات و مالکیت فکری سبب گردیده فرایند تفسیر این قراردادها تحلیل عمیق ترو تخصصی تری را نیاز داشته باشد؛ضمن اینکه هر کدام از این حوزه ها خود دستخوش انشعاب های فراوان با موضوعات و مسائل جدید گردیده است. بنابراین، در قراردادها بین المللی در حوزه تجارت بین الملل پیدا کردن تمام زوایای تاریک و پنهان اراده طرفین از ظرافت خاصی برخوردار است. بدون شک مستلزم آگاهی و شناخت مراجع حل اختلاف با کنوانسیون ها، اسناد یکنواخت و اصول و تکنیک های تفسیر قراردادهای بین المللی می باشد.
ج:سابقه و پیشینه تحقیق
با توجه به اینکه در حوزه تفسیر قراردادها و همچنین در مورد اصل حسن نیت کتب و مقالات فراوانی تدوین گردیده است و حسن نیت را از جنبه های مختلف همچون رابطه حسن نیت با عرف ، قراردادهای خصوصی، انصاف و غیره مورد بحث و بررسی قرار داده اند؛ ولی در مورد کاربرد و جایگاه حسن نیت در تفسیر قراردادهای بین الملی از حوزه تجارت بین الملل تحقیقات جامع و کاملی چه در قالب مقاله و چه کتاب انجام نگرفته است. لذا از این جهت پژوهش حاضر کاملاً نو و جدید است. امید است که پژوهش حاضر دریچه ای ،برای نگارش هر چه بیشتر کتب و مقالات علمی در جهت ارتقای دانش حقوقی متخصصین، عالمان حقوق، تدوین کنندگان و جامعه دانش پژوه باشد.
د:سوالات و فرضیات تحقیق
1-حسن نیت چه جایگاهی در تفسیر قرار دادهای بین المللی دارد ؟
2-تفسیر بر اساس حسن نیت از لحاظ ساختاری و ماهوی در قراردادهای بین المللی، چه وجه تمایزی با معاهدات بین المللی دارد ؟
3-تفسیر قراردادهای بین المللی با توصیف ،تکمیل ،اصلاح و تعدیل قراردادها چه تفاوتی دارد؟
فرضیات:
1-حسن نیت جایگاه مهمی در تفسیر قرارداهای بین المللی بعنوان کاشف اراده ضمنی در مرحلۀاحراز قصد مشترک و تبیین الفاظ و اظهارات طرفین قرارداد دارد.
2- تفسیر بر اساس حسن نیت از لحاظ ساختاری و ماهوی در قراردادهای بین المللی متفاوت از تفسیر معاهدات بین المللی است.
3- تفسیر قراردادهای بین المللی با توصیف، تکمیل، اصلاح و تعدیل دارای تفاوت ساختاری و ماهوی است و تمایز بین تفسیر قرارداد با تکمیل آن از عمق و ضرافت بیشتری برخورداراست.
ه:روش تحقیق
روش پژوهش تحلیل- توصیفی با مراجعه به منابع سنتی (کتابخانه ها)ودیجیتالی(سایتهای معتبر)و استفاده از مقالات علمی-پژوهشی و پایان نامه ها در مراکز اموزشی و علمی صورت می باشد.
ز: سازماندهی تحقیق
پژوهش حاضر در 5 فصل تدوین یافته ؛ که فصل اول کلیات در دومبحث، که مبحث اول به تبیین و بررسی اصل حسن نیت و مبحث دوم آن به بررسی ابعاد حسن نیت و مقایسه ان با نهادهای مشابه اختصاص یافته است؛ فصل دوم به تبیین مفهومی، شیوه، ابزارها و منابع تفسیر قراردادهای بین‌المللی که در مبحث اول آن به بررسی مفهوم، شیوه، منابع و ابزارهای تفسیر قراردادهای بین‌المللی و مبحث دوم، اصول حاکم بر تفسیر قراردادهای بین‌المللی مورد بررسی واقع شده و در فصل سوم ، مبانی، اوصاف، نقش و معیار تشخیص حسن نیت درقراردادهای بین المللی که در مبحث اول آن به بررسی مبانی و اوصاف حسن نیت در قراردادهای بین المللی و در مبحث دوم آن نقش و معیار تشخیص حسن نیت در قراردادهای بین المللی و در فصل چهارم، قلمرو حسن نیت قبل و حین انعقاد قراردادهای بین المللی که در مبحث اول آن حسن نیت در مرحله پیش از انعقاد ودر مبحث دوم، قلمرو حسن نیت در مرحله انعقاد قراردادهای بین المللی مورد بحث و بررسی واقع شده و در فصل پنجم به عنوان حسن ختام پژوهش به بررسی قلمرو حسن نیت بعد ازانعقاد قراردادهای بین المللی که در مبحث اول آن حسن نیت در مرحله اجرای قراردادهای- بین المللی و در مبحث دوم قلمرو حسن نیت در تفسیر قرار دادهای بین المللی مورد بحث وبررسی قرار گرفته است.
جایگاه حسن نیت در تفسیر قراردادهای بین المللی
