غذا چیست :
هر موجود زنده برای ادامه حیاتش باید بتواند قسمت های مختلف وجودش را سالم حفظ کند، آنرا رشد بدهد و در صورت نیاز آنرا ترمیم نماید.
برای انجام این سه فعالیت موجود زنده به موادی نیاز دارد که به آن غذا میگویند.پس مواد غذایی را هم میتوان بر مبنای سه خصوصت فوق به سه دسته مهم تقسیم نمود.
1- مواد مولد انرژی :این نوع مواد غذایی برای تامین انرژی برای حفظ حیات و فعالیت اعضای مختلف موجود زنده ضرور است همه اعضا بخصوص قلب،شش ،سیستم هضمی و عضلات برای انجام فعالیت های خود به انرژی ضرورت دارند. قند ها و چربی ها عمده ترین گروه های مواد غذائی مولد انرژی را میسازند.
2- مواد ترمیم کننده و رشد دهنده : این وظیفه به دسته پروتئین ها مربوط میباشد.
3- بعضی مواد دارای هیچ کدام از وظایف فوق نبوده اما برای انجام تعاملات کیمیاوی عملیه های فوق ضروری اند و اگر نباشند تعاملات کیمیاوی تولید انرژی یا ترمیم و رشد انجام نمیگیرد. این ها عبارت ار ویتامین هاو منرال ها (موادمعدنی)میباشند.
غذاهای که ما میخوریم از مواد مختلف ساخته شده که مجموعا شش دسته می باشند:
1- قند ها ( مواد قندی و نشایسته ای )
2- چربیها
3- پروتئین ها
4- ویتامین ها
5- منرال ها ( مواد معدنی)
6- آب
قند ها :
در بیشتر مواد غذائی موجود بوده خصوصا حبوبات مثل گندم، جو و کچالو و همچنین سبزیجات و میوه جات فراوان یافت میشوند. این نوع مواد غذائی معمولا فراوان و ارزان بوده اغلبا وجود به کمبود مواد قندی دچار نمیشود.ولی مصرف بیش از اندازه آن باعث چاقی میشود.مواد قندی بصورت فراوان در شکر ،عسل انواع مرباجات،نان،برنج و حبوبات، کچالو، شلغم و غیره وجود دارد.
چربی ها :
این مواد مولد قوی انرژی بوده و دو برابر مواد قندی و پروتئین ها انرژی تولید میکنند. بر علاوه تولید انرژی چربی ها در فعالیت های ساختمانی و ترمیم حجرات نیز نقش دارند. همچنین همراه با چربی ها یک عده ویتامین های محلول در شحم وارد بدن میشود مثل ویتامین K,D,E,A که از طریق دیگر مواد غذایی وارد بدن شده نمیتوانند.غذا های چرب دیر تر هض و جذب شده و در نتیجه انسان دیر تر احساس گرسنگی میکند. نیاز انسان به چربی های بسیار کمتر از پروتئین ها و قند ها بوده و باید در مصرف آن احتیاط نمود.
چربی ها در مواد غذائی انواع گوناگونی دارندمانند چربی های حیوانی مثل: مسکه، سرشیر، روغن دنبه، پیه، روغن زرد و همچنان چربی های با منشاء نباتی مثل روغن جواری، روغن پنبه دانه، روغن کنجد، روغن سویا، زیتون و غیره میباشد. ناگفته نباید گذاشت که مناسب ترین روغن خوراکی روغن نباتی مایع و کامل ترین روغن مایع خوراکی از نظر انواع ضروری و میزان چربی های آن ( روغن پنبه دانه )میباشد.
بعضی چربیهای حیوانی در ظاهر دیده نمیشوند مثل روغن موجود در گوشت سرخ (عضلات حیوان) و روغن محتوی در پوست مرغ . که باید به آن نیز توجه نمود.
انواع مغز دانه ها مثل بادام ، جوز (چار مغز) پسته و تخم های کدو و غیره حاوی چربیها بوده که باید بصورت متعادل مصرف شوند.
پروتئین ها :
این مواد جزء اصلی ساختمانی حجرات زنده بوده و وظیفه ترمیم و رشد و ساخت حجرات را بعهده دارند.خصوصا در دوران مریضی ها ، نقاهت و جراحی ها.
اما پروتئین ها میتوانند در صورت کمبود مصرف مواد انرژی زا به مصرف تولید انرژی برسند.که این عمل اثرات سوء بالای وجود دارد. و سعی شود که میزان مصرف مواد قندی متعادل با میزان نیاز باشد.نیاز به پروتئین ها در موقع رشد و مریضی یا جراحی ها بیشتر است. ازین رو باید زنان حامله و شیر ده ، بچه ها و بیماران مقدار بیشتری پروتئین در رژیم غذائی خود اخذ کنند.
پروتئین ها هم دو منبع مهم دارند : نباتی و حیوانی. پروتئین های حیوانی مانند انواع گوشت ها ، تخم مرغ و لبنیات بوده و پروتئین های نباتی در غلات، حبوبات و مقدار کمتری در سبزیجات و میوه جات وجود دارند. اساسا باید یک سوم پروتئین مورد ضرورت بدن از منابع حیوانی و دو سوم آن از منابع نباتی تاءمین شوند. چون بعضی انواع پروتئین ها هستند که بسیار ضروری بوده ولی در منابع نباتی وجود ندارند.معمولا اگر در غذا ترکیبی از دونوع پروتئین مذکور استفاده شود مناسب تراست.
پروتئین های نباتی هم اگر بصورت ترکیبی استفاده شوند میتوانند جبران بسیاری از کمبود های پروتئینی را بنمایند. مثلا اگر مخلوطی از عدس یا لوبیا همراه برنج یا نان مصرف شوند میتوانند به نسبت زیادی جبران کمبود بعضی از پروتئین های حیوانی را بنمایند.
کمبودپروتئین بخصوص در نزد کودکان مشکل آفرین بوده خصوصا در کشور افغانستان که بیشتری منبع مواد غذایی را مواد نباتی تشکیل میدهند این موا د کمتر به بدن رسیده باعث کاهش رشد و سوء تغذیه میشود.
همچنان مصرف اضافه پروتئین میتواند مشکل ساز باشد چه با تغیر و تبدلات کیمیاوی بعمل آمده که آنهم بقایای مضر دارد میتوانند به چربی تبدیل شده باعث اختلالات و بیماری ها شوند.
مواد معدنی :
این مواد در تعاملات کیماوی بدن نقش حیاتی داشته و عملیه های رشد ، ترمیم و تولید انرژی و بقای حیات بدون آنان ممکن نیست. این مواد به دو دسته تقسیم شده اند:
1- عناصری که بدن به مقدار فراوان شان نیاز دارد:
الف : سودیم : اکثرا از طریق نمک طعام وارد بدن میشود و در تمام مایعات داخل و خارج حجروی وجود داشته و وظیفه تعادل مایعات و انتقال جریانات عصبی را بعهده دارد.
ب : پوتاشیم :در اکثر غذا های حیوانی و نباتی و جود دارد و وظیفه آن مشابه سودیم است.
ج : کلورین : اکثرا از طریق نمک طعام وارد بدن میشود. و در تعادل مایعات بدن نقش دارد.
د : کلسیم : همراه با فاسفور در ترکیب استخوان ها نقش دارد. در شیر و لبنیات فراوان است. در صورتی که مصرف آن کم باشد باعث مرض نرمی استخوان در کودکان و مرض پوکی استخوان در سنین بزرگسالی و پیری میشود. به همین لحاظ باید در دوران رشد ، حاملگی و شیر دهی بیشتر مصرف شود.
ه : فاسفور : در ساختمان استخوان ها شرکت دارد و همچنان در حجرات عصبی نیاز است. فاسفور در تمام غذاهای نباتی و حیوانی وجود دارد اما بیشتر در محصولات دریایی مثل ماهی ها جود دارد.
2- عناصری که مقدار کم آن مورد نیاز بدن میباشند:
کمبود این عناصر میتواند سبب بروز اختلالات بسیار مهم در بدن بشود.مهمترین شان قرار ذیل اند:
الف : آهن : در ساختمان حجرات سرخ خون و انساج عضلات بدن نقش مهم دارد. منابع مهم آهن جگر ، دل ، گرده و گوشت حیوانات زرده تخم مرغ و همچنین حبوبات مثل عدس، لوبیا و غیره میباشند.همچنان در سبزیجات تازه ،مغز دانه ها و میوه جات خشک مثل آلو خشک ، کشته یا زردالوی خشک، توت و انجیر خشک، خرما وکشمش نیز آهن یافت میشود.
بعضی مواد غذایی کمک میکنند تا آهن موجوددر مواد غذایی بهتر جذب شوند. بطور کلی آهن موجود در مواد غذایی حیوانی باعث جذب بیشتر آهن نباتی میشود. پس بهتر است در ترکیب غذای آهن دارنباتی مقدار کمی غذای آهن دار حیوانی هم داخل شود تا مقدار بیشتری از آهن موجود در غذای نباتی جذب بدن شود.
همچنان مواد غذائی دارای ویتامین C مثل مالته ، لیمو ، نارنج ، بادنجان رومی، سبزیجات تازه و غیره در صورتی که همراه با غذا های حاوی آهن مصرف شوند میزان جذب آهن را بالا میبرند.
بعضی مواد مثل چای یا قهوه در صورتی که همراه با با فاصله کم با غذا مصرف شوند در جذب آهن مداخله کرده منع جذب آن میشوند بهتر است چای و قهوه همزمان با غذا مصرف نشوند. سبزی اسفناج که محتوی مقدار زیاد آهن هم هست بعلت دارا بودن چنین مواد مزاحمی نه تنها آهن خودش هم جذب نمیشود بلکه مانع جذب آهن دیگر مواد غذائی خورده شده هم میشود.
کمبود آهن باعث کم خونی و خستگی زود رس میشود مشکل کم خونی کمبود آهن در افغانستان بسیار جدی بوده خصوصا میزان بسیار زیادی از زنان گرفتار آن میباشند.
مادران با کم خونی فقر آهن بیشتری بار تلفات و امراض را خصوصا در مورد بارداری و ولادت خود تحمل میکنند.
لازم است که میزان آهن مورد مصرف در زنان (به دلیل ولادت و عادت ماهوار) و شیر خواران و کودکات بالاتر از دیگران باشد.
ب : آیودین : در ترکیب هورمون تیروکسین موجوداست و کمبود آن باعث مرض جاغور (گواتر) میشود. همچنان کمبود آن باعث اختلالات عصبی و هوشی بخصوص در کودکان میشود. ید اکثرا محلول در آب بوده و در مواد غذائی حیوانی و نباتی نیز وجود دارد. اما بیشترین مقدار آن در گوشت ماهی و غذاهای دریایی وجود دارد. چون افغانستان به دریای آزاد راه نداشته دسترسی به غذاهای دریایی میسر نیست و همچنان در آبهای این کشور مقدار آیودین کمتر است بخصوص در مناطق پر ارتفاع – واقعات کمبود آیودین و بیماری های حاصله از آن زیاد به چشم میخورد.
برای جبران این نقیصه بهتری و ساده ترین راه استفاده از نمک طعام غنی شده با آیودین در تهیه مواد غذایی میباشد.
شامل 24 صفحه word
دانلود تحقیق غذا چیست