بابلیها در هزاره ی چهارم پیش از میلاد آجر می ساختند. در ایران در شوش و سیلک کوره های آجرپزی مربوط به هزاره ی یکم پیش از مسیح از زیر خاک بیرون آورده شده است.
محل کار آجرپز ، که نام های دیگر آن خشتمال، خستیز، خشتگر، و خشتزن و فخار است. قالب زدن آجر درست همانند خشتزنی است با تفاوت های جزئی. چون فرآورده ای که وی تولید می کند در قسمت بیرونی ساختمان به کار برده می شود باید خاک رس وی انتخاب شده و آن را خوب آب دیده و یا باصطلاح کشته کنند. و مواد ناخالص آن را بگیرد. خاک رس را از چال یا گودالی که به دست می آورند با الاغ به محل کار آورده و آن را در گودال خاکشویی میریزند و یک پنجم حجم آن، ماسه ی خاکستری یا خاک سیاه، که آن نیز از معادن نزدیک با الاغ آورده می شود، اضافه می کنند. خاک سیاه را از آن جهت اضافه می کنند که خاک رس تمیز شده و پس از پختن رنگ روشنی داشته باشد وگرنه رنگ آجرها سرخ خواهد شد. از چاه آب کشیده و در گودال خاک شویی می ریزند (تصویر 170) و یا اینکه از جوی آب یا محل دیگری به آنجا آب می رسانند و 24 ساعت خاک رس را درآب قرار می دهند تا خوب شسته شود. فردای آن روز کارگران با پاروی چوبی آن را خوب به هم می زنند تا آمیخته مزبرو تا حدودی آبگون گردد. آن را با دلو بیرون آورده و در جوی میریزند که از آن جا به گودال مجاور می رود. در آن جا یکی کارگر دیگر آن را از الک (غربال) می گذارند و به این ترتیب ریگ و سایر ناخالصی ها ی درشت از آن جدا می شود. پس از اینکه چاله خاک شویی تهی گردید گل ته نشین می شود. و در 24 ساعت آب آن را با دلو خارج می کنند و پس از 4 روز خاک رس خشک می شود و آن را با بیل بیرون می آورند. خشتمال نزدیک گل رس چنباته می زند و مقداری خاک سیاه در کنار خود دارد. هر دفعه مشتی از خاک سیاه را توی قالب که از جعبه ی چدنی و از دو قسمت کوچک و بزرگ تشکیل شده می ریزد. قالب را تکان می دهد که خاک سیاه به دیوار نمناک آن بچسبد و هر خانه از قالب را با چونه (مشته) گل پر کرده با دست روی آن می زنند و قسمت های اضافی آن را با شمشه یا سیم می برد. سپس تو پایه ی قالب را گرفته و بر میگرداند و خشت را خالی می کند. خشت خام 24 ساعت می ماند تا خشک شود. سپس آن ها را بلند کرده به پهلو قرار می دهند و سه روز می ماند تا همه جای آن خشک شود، خم نشده و ترک بر ندارد. پیش از آنکه خشت ها را جمع کرده و به کوره ببرند یک کارگر با دست خود کناره های آن را صاف می کند و یا به اصطلاح خودشان واکو می کند. کوره آجر پذیری در حومه همدان است و روشی که در بالا برای ساختن آجر گفتیم در آنجا به کار برده می شود. پی کوره در حدود 5/2 متر زیر زمین است و آتش خانه ی آن را تشکیل می دهد و چند پله می خورد تا به آن برسند. روی آتشخانه طاق کوره است که سوراخ های زیادی به نام زنبورک دارد. خشت ها را با الاغ به کوره آورده و روی زنبورک می چینند. قسمت اول خشت ها را از سوراخ جلو کوره داخل می کنند در پست کوره سوراخ دیگری است که از زمین بالا است و پلکانی به آن تکیه داده اند و بقیه ی خشت ها را از این دربچه به درون کوره می فرستند. آجرها طوری چیده می شود که دود و گاز سوخته از توی آنها بیرون برود. آخرین ردیف آجرها که در بالا قرار گرفته خیلی نزدیک به هم چیده می شود غیر از سوراخی که در وسط قرار دارد و به قطر یک متر می باشد تا دود از آن خارج شود. بقیه شکاف ها را در ردیف آخر با گل رس می گیرند. دریچه ها را نیز می گیرند. کوره ای که شحر دادیم در حدود 50000 آجر به اندازه های 5×10×20 و یا 25 هزار آجر به اندازه ی 5×20×20 سانتی متر گنجایش دادرند. پیش از جنگ جهانی دوم سوخت کوره ها بته های بیابانی به نام چار – (ترخاویاترخان) و – درمنه بود.
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 20 صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا باز کنید
مقاله آجر پزی
