دانلود تحقیق بررسی شرایط هم اقلیمی گندم و جو و تعیین مناسبترین تاریخ کشت در شهرستان بجنورد

اختصاصی از رزفایل دانلود تحقیق بررسی شرایط هم اقلیمی گندم و جو و تعیین مناسبترین تاریخ کشت در شهرستان بجنورد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دسته بندی : صنایع غذایی و کشاورزی و دامپروری

فرمت فایل :  Doc ( قابلیت ویرایش و آماده چاپ ) Word

---

قسمتی از محتوی متن ...

تعداد صفحات : 29 صفحه

بررسی شرایط هم اقلیمی گندم و جو و تعیین مناسبترین تاریخ کشت در شهرستان بجنورد.
خلاصه.
عمده ترین عوامل و متغیرهایی که برای تعیین رشد گندم و جو به کار برده می شود ، شامل نزولات جوی و توزیع آن ،متوسط درجه حرارت ، نور خورشید و نوع خاک هستند.
مقدار بارشی که می تواند در کشت و رشد غلات دیم به کار آید حدود 500 تا 250 میلیمتر است ، لذا میزان بارش سالیانه بجنورد بیش از 250 میلیمتر است که قدرت تامین رطوبت خاک برای تغذیه و رشد محصول را دارد .
از طرف دیگر درجه حرارت مطلوب ، که تهویه مناسب را به وجود می آورد ، بین 22 تا 20 درجه سلسیوس است ، زیرا دمای بالاتر از 22 درجه ، باعث نامنظمی جوانه زدن محصول و دمای کمتر از 4 درجه، سبب توقف جوانه زدن می شود .
پس در شهرستان بجنورد درجه حرارت مطلوب برای رشد و جوانه زدن فراهم شده است.
همچنین غلات از گیاهان نورپسند به شمار می روند وبرای رسیدن به نور اشباع به 6000 تا 5000 فوت شمع نیاز دارند .
البته نور اشباع از طریق پرتوهای خورشید در دوره رشد محصولات گندم و جوی دیم بجنورد به وجود می آیند .
پس می توان گفت : بجنورد از نظر شرایط اقلیمی محل و مکان مناسبی برای کشت محصولات دیم ، بالاخص گندم و جو است .
مقدمه شهرستان بجنورد در شمال غربی استان خراسان قرار دارد که از شمال به ارتفاعات کپه داغ و ادامه آن از جنوب به کوهستانهای آلاداغ و کورخود محدود می شود .
این شهرستان در طول جغرافیایی َ59، ْ57 و َ2، ْ56 و عرض جغرافیایی َ20،ْ38 و َ45، ْ36 واقع شده است و حدود 17245 کیلومتر مربع وسعت دارد ، که 354606 هکتار از وسعت آن قابل بهره برداری است .
از این وسعت اراضی قابل بهره برداری ،203191 هکتار درسال 1368 زیر کشت بوده است و معادل 169839 هکتار آن ، یعنی 5/83 درصد آن به کشت گندم و جو اختصاص یافته که 5/70 درصد آن را کشت دیم و 5/29 درصد دیگر آن را کشت آبی تشکیل داده است .

دانلود مقاله کامل درباره طراحی ساختمان نمونه اقلیمی در مشهد

اختصاصی از رزفایل دانلود مقاله کامل درباره طراحی ساختمان نمونه اقلیمی در مشهد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

طراحی ساختمان نمونه اقلیمی در مشهد

ساختمان مورد طراحی در این پروژه، ساختمانی با کاربری اداری با زیربنایی به وسعت 4850 متر مربع می‌باشد.

ویژگی‌های اصلی ساختمان در جدول زیرآورده شده است:

ویژگی‌های اصلی ساختمان شهرداری شهر مشهد

مشخصه

کمیت

موقعیت جغرافیایی

استان خراسان رضوی، شهر مشهد

اقلیم

بیابانی و نیمهبیابانی

سال ساخت

شروع: آبان ماه 1383 – خاتمه: دی ماه 1385

کاربری

اداری

زیربنای ساختمان

7700 مترمربع

کل انرژی مصرفی ساختمان (kWh/m2)

0.18

میزان انرژی مصرفی سالانه جهت گرمایش  و آبگرم مصرفی ساختمان ( kWh/m2)

0.14

میزان انرژی مصرفی سالانه جهت سرمایش (kWh/m2)

0.04

ماههای گرم سال

اردیبهشت الی مهر (6ماه)

ماه‌های سرد سال

آبان الی اسفند (6ماه)

نوع سوخت جهت گرمایش

گاز

نوع انرژی جهت سرمایش

برق

نوع سیستم گرمایش

هواساز

نوع سیستم سرمایش

هواساز

نوع سیستم آب گرم مصرفی

دیگ در موتورخانه

شناخت ویژگی‌های جغرافیایی

شهر مشهد با جمعیتی در حدود دو میلیون نفر، بزرگترین شهرو مرکز استان خراسان رضوی محسوب میگردد. این شهر بین کوه های بینالود و هزارمسجد واقع شده است و در 900 کیلومتری شرق تهران قرار دارد.

شرایط آب و هوایی شهر مشهد در جدول زیر گردآوری شده است:

چکیده  مشخصات اقلیمی شهر مشهد

ویژگی اقلیم شهر مشهد

مقادیر کمی

طول جغرافیایی ( درجه شرقی)

´38-°59

عرض جغرافیایی ( درجه شمال)

´16-°36

ارتفاع از سطح دریا ( متر)

970

فشار هوای متوسط (میلی‌ بار)

900

متوسط دمای سالانه  ( C0)

-

متوسط دمای حداقل روزانه( C0)

7

متوسط دمای حداکثر روزانه( C0)

21

حداقل دمای هوا ( C0)

10-

حداکثر دمای هوا ( C0)

37

روزدرجات گرمایش ( بر اساس 18 C0)

165

روز درجات سرمایش( بر اساس 21 C0)

130

متوسط نسبت رطوبت (lbm water/ lbm dry air )

55.25%

متوسط سرعت باد ( m/s)

25

جهت باد غالب

غرب به شرق

میانگین سالانه میزان تابش خورشید بر سطح افقی ( kwh/m2)

-

روزهای آفتابی سال/ ساعات آفتابی

342 روز

جمع بارندگی سالانه( میلیمتر)

-

ویژگی‌های معماری ساختمان اداری توسعه شهرداری مشهد

در طراحی معماری ساختمان توسعه شهرداری مشهد، با توجه به هدف استقرار کلیه مدیریتهای عمومی شهرداری مشهد و به دلیل کمبود فضا در ساختمان موجود شهرداری، ساختمان توسعه شهرداری جهت توسعه و سرریز فعالیتهای اداری شهرداری مشهد و با در نظر گرفتن خصوصیات زیر، طراحی و اجرا گردیدهاست:

سیستم باز اداری برای ایجاد انعطاف فضایی و تغییر پذیری چیدمان فضاها

دسترسی روان مراجعین برای تسهیل در مراجعات فراوان مردمی به این ساختمان

همچنین ساختمان جدید باید در ترکیب با ساختمان قدیمی، معرف مجموعه کالبدی واحد برای شهرداری مشهد باشد و به این منظور ساختمان با فرم آزاد در پلان، معرف دستاوردهای نوین معماری کشور و در تداوم بازوهای کشیده ساختمان قدیمی، به صورت شکل لوبیایی مقعر نسبت به ساختمان موجود، طراحی و اجرا شده است. بعلاوه، چون شهرستان مشهد در منطقه ای قرار گرفته است که نیاز به انرژی گرمایی در آن زیاد میباشد، معماری این ساختمان به طور کلی و بیشتر برای پاسخگویی به این نیاز طراحی شده است.

پیشنهاد ایده‌های صرفه‌جویی انرژی منطبق بر معماری شهر مشهد

  این ساختمان به منظور کسب هرچه بیشتر انرژی خورشید در فصول سرد، در راستای جغرافیایی شمال-جنوب ساخته شده  و از جداره های خارجی ضلع جنوبی آن که بیشترین سهم را به نسبت سایر اضلاع به خود اختصاص میدهد در ساعات 9 صبح الی 3 بعد از ظهر قادر به کسب مقدار زیادی از انرژی تابشی خورشید میباشد.

از آنجا که باد غالب مشهد در جهت غرب-شرق میباشد، طول اضلاع ساختمان در جهت شرقی و غربی تا حد ممکن کاهش یافته اند و این ساختمان در زمستان در معرض کمترین اثر بادهای نامطلوب قرار دارد

این ساختمان به منظور کاهش انتقال حرارت از جدارهای خارجی به گونه ای طراحی شدهاست که نسبت پوسته خارجی ساختمان به زیربنای مفید آن حتی الامکان حداقل باشد.

با توجه به طراحی کلی ساختمان و قوسی بودن آن، سطح جداره های نورگذر در اضلاع نامطلوب و سدر که شامل اضلاع شمالی ، شرقی و غربی هستند، بسیار کاهش یافته و این جداره در ضلع جنوبی برای کسب هر چه بیشتر انرژی بیشترین حالت را به خود اختصاص داده است.

پنجره ها دوجداره استاندارد با قاب آلومینیومی مجهز به سیستم ترمال بریک هستند و به منظور درزبندی فضای بین پنجره ها از عایق با روکش آلومینیوم استفاده شده است.

رنگ شیشه ها در قسمت خارجی تیره و در قسمت داخلی شفاف هستند که باعث نفوذ کمتر موج تابشی خورشید در تابستان خواهد شد.

دانلودتحقیق درمورد محدودیتها و پتانسیلهای اقلیمی استان خراسان رضوی نیشابور 29 ص

اختصاصی از رزفایل دانلودتحقیق درمورد محدودیتها و پتانسیلهای اقلیمی استان خراسان رضوی نیشابور 29 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 29

پتانسیلها و محدودیتهای اقلیمی استان خراسان رضوی شهرستان نیشابور

شکل 1. آرامگاه خیام نیشابوری

شکل 2.موقعیت شهرستان نیشابور در خراسان رضوی

بر اساس برآورد سال 1383 شهرستان نیشابور دارای جمعیت 441194 نفرمی باشد که از این تعداد 194134نفر در مناطق شهری و 247060 نفر در مناطق روستایی ساکنند. مساحت این شهرستان 9308 کیلومتر مربع و در مدارهای جغرافیایی 58 درجه و 48 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی واقع شده است. ارتفاع تربت حیدریه از سطح دریا 1520 مترمی باشد. نیشابوراز شهرستانهای کهن ایران است. شاپور اول فرزند ارشسر در محل کنونی نیشابور شهر نپوه شاهپور(کار نیک شاپور) را بنا نهاد. امام هشتم (ع) چون به نیشابور رسیدند مورد استقبال بی نظیری قرار گرفتند. در عصر سامانیان پایتخت از نیشابور به بخارا انتقال یافت.

مهمترین ابنیه تاریخی این شهرستان : بارگاه امام زاده محمد محروق, آرامگاه حکیم عمر خیام, آرامگاه عطار , مسجد جامع نیشابور . آرامگاه کمال الملک نقاش می باشد.

شهرستان نیشابور از شش بخش مرکزی، تحت جلگه ، طاغنکوه ، زبرخان ، سرولایت و میان جلگه تشکیل شده است.

به طور کلی کشاورزی و دامداری از گذشته های دور در این شهرستان رونق داشته است و شغل عمده مردم این ناحیه را تشکیل می دهد.

مجموع کل زمینهای کشاورزی این شهرستان 252192 هکتار می باشد و محصولاتی چون : غلات، پنبه، باقالا و حبوبات و انواع میوه و صیفی جات , فراورده های دامی و معادن نمک , فیروزه و کارخانجات قند و پنبه پاک کنی دارای اهمیت می باشد.

مهمترین منابع آبهای سطحی این شهرستان عموما فصلی و کم آب می باشند و دو دسته می باشند: رودهایی که از دامنه جنوبی بینالود سرچشمه می گیرند و دیگر رودهایی که از ارتفاعات جنوبی به خصوص کوه سرخ می باشد که معروفترین این رودها کال شور است.

آب و هوای این شهرستان در دامنه ها نسبتا معتدل و در نواحی پست به تدریج بر میزان گرما و خشکی هوا افزوده می شود.

مهمترین ارتفاعات منطقه نیز رشته کوه بینالود می باشد.

تغییرات ماهیانه دما در شهرستان نیشابور

اطلاعات مربوط به تغییرات پارامتر های دمای هوا در طول ماههای مختلف سال در نیشابور طی دوره آماری بلندمدت 1384-1370 بررسی شده است . این آمار شامل میانگین دمای حداقل–میانگین حداکثر دما – میانگین ماهیانه دما – حداقل و حداکثر مطلق دما می باشد.

میانگین دمای حداقل

مطالعه میانگین حداقل دمای هوا در ماههای مختلف سال نشان می دهد که کمترین مقدار این پارامتر به میزا ن 5/2- درجه سانتیگراد در دی ماه بوده که به عنوان سردترین ماه سال در نیشابور می باشد. .میانگین حداقل دما در بهمن ماه 3/2- درجه سانتیگراد و در اسفند 6/0 در جه سانتیگراد می باشد. بیشترین مقدار دمای حداقل در تیر ماه بوده که 17 درجه سانتیگراد محاسبه گردیده است.

میانگین سالانه حداقل دمای هوای نیشابور7/6 درجه سانتیگراد است.

میانگین دمای حداکثر

بررسی میانگین حداکثرهای دمای هوای نیشابور نشان می دهد که کمترین مقدار این متغیر6/8 درجه سانتیگراد است که در ماههای دی وبهمن بوده و بیشترین مقدار در تیر ماه 4/34 درجه سانتیگراد می باشد.

میانگین سالانه حداکثرهای دمای هوای نیشابور 8/21درجه سانتیگراد می باشد.

میانگین ماهیانه دما

میانگین ماهیانه دما در حقیقت وضعیت کلی دمای هوای ماهانه هر نقطه را نشان می دهد. میانگین ماهیانه دمای هوای نیشابور درماه دی 3 درجه سانتیگراداست که حداقل این مقدار در طول سال می باشد ودر ماههای بهمن واسفند 1/3 و9/6 درجه سانتیگراداست .

میانگین سالانه دمای هوای نیشابور برابر 3/14 درجه سانتیگراد می باشد مقادیر متوسط دمای هوا ی نیشابوردر جدول 1 درج گردیده است .

.

جدول 1. متغیرهای اقلیمی ایستگاه نیشابور(دوره آماری 1384-1370)

دانلودتحقیق درمورد تقسیمات اقلیمی ایران 10 ص

اختصاصی از رزفایل دانلودتحقیق درمورد تقسیمات اقلیمی ایران 10 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

تقسیمات اقلیمی در ایران

اصولاً در بسیاری از مناطق جهان، اقلیم به وسیله ی عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا مشخص می شود. ایران با قرار رگرفتن بین 25 و 40 درجه عرض جغرافیایی شمالی، در منطقه ی گرم قرار دارد و از نظر ارتفاع نیز، فلات مرتفعی است که مجموع سطوحی از آن که ارتفاعشان از سطح دریا کمتر زا 475 متر است. درصد بسیار کمی از سطح کگل شکشور ار تشکی لمی دهندم

با وجوئد اینکه ایران دارای دو حوزه ی بزرگ آب (دریای خزر و خلیج فارس) است به دلیل وجود رشته کوه های البرز و زاگرس و نحوه ی قرارگیری آن ها، اثرات این دو حوزه محدود به نواحی بسیار نزدیک به آنهاست و این حوزه ها، به ندرت اثری در تعدیل درجه حرارت هوای قسمت های داخلی دارند.

دانشمندان ایرانی، تقسیمات اقلیمی ایران را بر اساس روش کوپن انجام داده اند. البته به دیلی موقعیت ایستثنایی کشور و کمبود اطلاعات لازم درباره ی شرایط آب و هوایی ایران استخراج این تقسیمات برای ایران در بعضی موارد با واقعیت متفاوت است. ولی همان طور که مهندس عدل در بررسی مطالعات کوپن می نویسد : «منظور از تعیین تقسیمات اقلیمی، کشور ، همان اصول کوپن است که ناگزیر باید از آن پیروی کرد. البته باید تغیراتی در آن صورت گیرد تا نتیجه ی مورد نظر حاصل شود و مناطقی با آب و هوای مشابه، تحت فرمول معینی قرار گیرند و معرفی شوند.

بنابراین، تقسیمات چهارگانه ای اقلیم ایران را که توسط دکتر حسن گنجی پیشنهاد شده' می.توان مورد استفده قرار داد. وی تقسیم بندی کوپن را با کمی تغییر و با توچه به عوارض جغرافیایی کشور به شحر زیر پذیرفته است:

اقلیم معتدل و مرطوب (سواحل جنوبی دریای خزر)

اقلیم سرد (کوهستان های غربی)

اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی)

اقلیم گرم و مرطوب (سواحل جنوبی)

شکل 4-3 حدود تقسیمات چهارگانه ی فوق در ایران را نشان می دهد. البته ذکر این نکته لازم است که برای دستیابی به این تقسیم بندی، از موارد استثنایی که به دلیل وضعیت خاص جفرافیایی ایران در هر یک از این مناطق وجود دارد، صرف نظر شده که این موارد را می توان در مطالعات کامل تری مشخص کرد.

اقلیم گرم و مرطوب (سواحل جنوبی)

سواحل جنوبی ایران که به وسیله ی رشته کوه های زاگرس از فلات مرکزی جدا شده اند. اقلیم گرم و مرطوب کشور را تشکیل می دهند. از ویژگی های این اقلیم، تابستان های بسیار گرم و مرطوب و زمستان های معتدل است. در این مناطق، حداکثر دمای هوا در تابستان به 35 تا 40 درجه ی سانتی گراد و حداکثر رطوبت نسبی آن به 70 درصد می رسد. در این اقلیم، رطوبت هوا در تمام فصل های سال زیاد است و به همین دلیل، اختلاف درجه حرارت هوا در شب و روز و در فصل های مختلف کم است.

در این مناطق، تفاوت دمای هوای سطح خشکی و سطح دریا باعث به وجود آمدن نسیم های دریا و خشکی می شود. ولی این نسیم ها به نوار باریک ساحلی محدود می شود و هوا در مناطق داخلی، آرام و سرعت باد – در صورتی که وجود داشته باشد- بسیار کم است.

از دیگر ویژگی های این اقلیم، شدت زیاد تابش آفتاب است که در هوای مرطوب این ناحیه باعث خیرگی و ناراحتی چشم می شود. البته شدت پرتوهای خورشیدی مستقیم وپراکنده ی دریافت شده، به وضعیت هوا بستگی دارد. وقتی آسمان ابری و شیری رنگ است. شدت تابش پرتو پراکنش یافته به حداکثر میزان ممکن می رسد و روشنایی بسیار زیاد آن چشم را آزار می دهد. مقدار پرتو منعکس شده از زمین نیز، به وضعیت ابری بودن آسمان و نوع پوشش زمین بستگی دارد. وقتی آسمان ابری یا سطح زمین پوشیده از گیاه باشد، این مقدار به حدقال می رسد. ولی اگر هوا صاف یا زمین بایر باشد، مقدار پرتو منعکس شده از سطح زمین به حداکثر میزان ممکن خواهد رسید.

شهرهای بندرعباس، جاسک، آبادان و اهواز، از جمله شهرهای این اقلیم است که به نسبت قرار گرفتن در سواحل مختلف و فاصله ای که از دریا دارند، از نظر گرما و رطوبت هوا و میزان بارندگی با هم متفاوت اند. به طور کلی، میزان بارندگی در سواحل خلیج فارس بیشتر و منظم تر است. در حالی که سواحل دریای عمان که تحت تأثیر بادهای موسمی اقیانوس هند قرار دارد، دارای باران های نامنظم و خشک سالی های فراوان است. ویژگی های آب و هوای این شهرها در پیوست شماره سه نشان داده شده است.

جدول 5-4 : مقاومت و ظرفیت حرارتی لازم در مناطق گرم، با توجه به حداکثر دمای هوا، دامنه ی نوسان دمای هوا و شدت تابش آفتاب

t(0)max

t(0)

(درجه سانتیگراد)

(درجه سانتی گراد)

R

Q

QR

30

5

0

10

20

25/0

45/0

65/0

5/12

5/23

5/32

1/3

1/10

2/21

10

0

10

20

25/0

45/0

65/0

25/0

35/0

45/0

2/6

8/15

3/29

15

0

10

20

25/0

45/0

65/0

5/37

5/47

5/57

4/9

4/21

8/36

35

5

0

10

20

50/0

70/0

90/0

5/12

5/22

5/32

2/6

8/15

3/29

10

0

10

20

50/0

70/0

90/0

0/25

0/35

0/45

5/12

5/24

5/40

15

0

10

20

50/0

70/0

90/0

5/37

5/47

5/57

7/18

5/31

7/51

20

0

10

20

50/0

70/0

90/0

0/50

0/60

0/70

0/25

0/42

0/63

40

5

0

10

20

75/0

95/0

15/1

5/12

5/22

5/32

4/9

4/21

5/37

10

0

تحقیق در مورد ابنیه سنتی 37 ص

اختصاصی از رزفایل تحقیق در مورد ابنیه سنتی 37 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 36

عوامل اقلیمی

یک امر کلی که تقریباً در رابطه با کلیه ساختارهای سنتی ایران صدق می‌کند، همگونی آنها و محیط مسکونی با عوامل اقلیمی است. این مطلب را درسواحل دریای خزر، کرانه خلیج فارس و دریای عمان، دامنه قلل مرتفع و حاشیه کویر مرکزی می‌توان به وضوح مشاهده نمود. بافت شهری، فرم بنا و نوع مصالح در هر یک از این مناطق در تطبیق کامل با شرایط اقلیمی می‌باشند.

عواملی که بر شرایط اقلیمی یک منطقه تأثیر می‌گذارد شامل زاویه تابش خورشید، عرض جغرافیایی یعنی دوری یا نزدیکی از خط استوا، شدت جریان و جهت بادهای فصلی، وجود آب،‌رطوبت گیاه در منطقه و بالاخره ارتفاع از سطح دریا و ناهمواریهای سطح زمین است که در اینجا اهمیت هر یک توضیح داده خواهد شد.

1ـ خورشید

کره زمین دارای محور دوران ثابتی است که نسبت به خط عمود بر صفحه گردش زمین به دور خورشید ْ5/23 درجه انحراف دارد. از آنجائیکه این انحراف محور، نقاط مختلفی از کره زمین را در فصول مختلف مقابل خورشید قرار می‌دهد، لذا حرارت و آب و هوای کره زمین درهر منطقه بنابر زاویه تابش خورشید نسبت به زمین فرق می‌کند و این مطلب باعث ایجاد فصول مختلف در هر ناحیه از کره ارض می‌شود. (شکل 1)

در اول دیماه نقطه جنوبی محور یعنی قطب جنوب رو به خورشیداست و نیمکره جنوبی در فصل تابستان قرار می‌گیرد. در اول فروردین و اول مهرماه نقاط جنوبی و شمالی محور نسبت به خورشید به صورت موازی قرار می‌گیرند و شب و روز در هر دو نیمکره مساوی هستند. یعنی دوازده ساعت روز و دوازده ساعت شب می‌باشد. در این حالت هر دو نیمکره نسبت به خورشید اعتدال قرار دارند که یکی در «اعتدال بهاری» و دیگری در «اعتدال پائیزی» است. دراول تیرماه نقطه شمالی محور یعنی قطب شمال رو به خورشید است و نیمکره شمالی در فصل تابستان و نیمکره جنوبی در فصل زمستان می‌باشد که اولی را «انقلاب تابستانی» و دومی را «انقلاب زمستانی» گویند.

به دلیل انحراف محور زمین، زاویه تابش آفتاب نسبت به زمین و همچنین مکان طلوع و غروب آفتاب در فصول مختلف فرق می‌کند. (شکل 2) به عنوان مثال در شهر تهران آفتاب در زمستان از سمت جنوب شرقی طلوع و در جنوب غربی غروب می‌کند. جهت مشخص نمودن موقعیت خورشید در ساعات مختلف روز و فصول گوناگون، باید زاویه تابش و جهت تابش آفتاب مشخص باشد.

زاویه تابش: زاویه‌ای است که شعاع تابش خورشید با سطح افق می‌سازد (از صفر تا نود درجه)

جهت تابش: زاویه‌ای است که تصویر شعاع تابش خورشید بر روی زمین با خط شمال و جنوب می‌سازد. شمال صفر درجه و جنوب صد و هشتاد درجه در نظر گرفته شده است (شکل 2-1).

زاویه تابش آفتاب در زمستان کمتر و در تابستان بیشتر است. برای شهر تهران که در نیمکره شمالی واقع شده، زاویه تابش آفتاب هنگام ظهر در ماههای مختلف سال مطابق جدول 1 می‌باشد.

زاویه تابش آفتاب نسبت به افق

ماههای مختلف سال

ْ 78

ْ 75

ْ67

ْ55

ْ42

ْ35

ْ31

تیرماه

مرداد ـ خرداد

شهریور ـ اردیبهشت

مهر ـ فروردین

آبان ـ اسفند

آذر ـ بهمن

دی

جدول 1ـ زاویه تابش آفتاب هنگام ظهر در ماههای مختلف سال برای شهر تهران

چنانچه از این جدول مشخص میشود، زاویه تابش آفتاب در تابستان هنگام ظهر تقریباً عمودی است ولی در زمستان آفتاب با زاویه کمتری می‌تابد. از این خاصیت در ضلع جنوبی ساختمان می‌توان استفاده کرد. با قرار دادن یک سایه‌بان بالای پنجره‌های این ضلع، میتوان از ورود تابش آفتاب و گرم شدن ساختمان در تابستان جلوگیری نمود. اما در فصل زمستان که احتیاج به حرارت خورشید می‌باشد، به دلیل اینکه زاویه تابش آفتاب کمتر است، تابش خورشید به داخل اطاق نفوذ می‌کند. (شکل 3)

قرار دادن اکثر بازشوها و پنجره‌های بزرگ در قسمت جنوبی ساختمان و حفاظت از این پنجره‌ها در مقابل آفتاب تابستان به وسیله سایه‌بان و یا ایوان از خصوصیات اکثر ساختمانهای سنتی و جدید ایران است.

توجه به دیوار جنوبی ساختمان و استفاده از انرژی خورشیدی برای تأمین حرارت در ساختمان اساس کار بناهایی است که به نام «ساختمانهای خورشیدی» معروف است. تحقیق و مطالعه بر روی اینگونه ابنیه درسنوات اخیر بسیار گسترش یافته و در کشورهای غربی تعداد زیادی از این قبیل ساختمانها احداث شده است.

نحوه کار این ساختمانها بدین صورت است که در طی روز ازآفتاب انرژی حرارتی کسب میشود. این انرژی در اجسام یا مایعاتی مانند آب که ظرفیت خوب جذب حرارت دارند و به تدریج حرارت پس می‌دهند، ذخیره می‌گردد. برای ذخیره حرارت به طور کلی از بشکه‌های آب استفاده می‌شود یا از مصالح بنائی که برای ساخت بنا بکاررفته است. این مواد که مانند یک خازن حرارتی عمل می‌کنند، در طی روز باید تحت تابش مستقیم آفتاب باشند و از آفتاب کسب حرارت کنند. در شب هنگام که حرارت محیط کاهش می‌یابد، این مواد کماکان حرارت روز را در خود حفظ کرده‌اند و به تدریج این حرارت و گرما را به فضای ساختمان منتقل می‌کنند. هنگام سحر تقریباً تمام حرارت ذخیره شده از دست رفته وکسب حرارت از خورشید مجدداً شروع می‌شود.

شکل 3ـ استفاده از تابش افتاب در زمستان و جلوگیری از تابش آن در تابستان توسط سایه‌بان بر روی پنجره جنوبی