کتاب سنجی و علم سنجی
درس ذخیره و بازیابی اطلاعات
28اسلاید
کتابسنجی معادل واژه Bibliometric و ترکیبی از دو ریشه biblio به معنای کتاب و metrics به معنای سنجش است.
مفهوم کتابسنجی در ابتدا با عنوان کتابشناسی آماری شناخته می شد.
تعبیر هولم2(1923) از کتابشناسی آماری مطالعه روند تبیین و تشریح تاریخ علم و فناوری به وسیله شمارش اسناد و مدارک بود.
ریزیگ3(1962) در مقاله خود تعریف جامع تری از کتابشناسی آماری ارائه داد. بنا به این تعریف کتابشناسی آماری عبارت است از گردآوری و تفسیر آماری کتب و نشریات ادواری، به منظور بررسی تحرک تاریخی در امر تدوین و نحوه استفاده از کتب و نشریات در پژوهش های ملی و جهانی در زمینه کتب، مجلات و موادی از این قبیل.
پریچارد(1969) اولین تعریف از کتابسنجی را ارائه داد. وی کتابسنجی را کاربرد ریاضیات و روشهای آماری در مورد کتابها و سایر رسانههای ارتباطی می داند. بدین معنی که کتابسنجی، یک شیوه سنجش و اندازه گیری است که جنبه های کمی به هم پیوسته ارتباطات نوشتاری را ارزیابی می کند.
فرثورن1(1969) کتاب سنجی را مطالعه کمی ویژگی های مواد مضبوط و رفتار منتسب به آنها می داند.
لنکستر (1977) کتابسنجی را مطالعه الگوهای ارتباطی نویسندگان، انتشارات و متون با به کارگیری روشهای مختلف تجزیه و تحلیل آماری توصیف میکند.
دانشنامه کتابداری (1379) کتابسنجی را مطالعه غیرمستقیم قواعد حاکم بر نظام مبادله افکار و اطلاعات علمی تعریف می کند. کتابسنجی بر آن است تا از طریق بررسی استنادها یا ارجاعات موجود در متون، به قواعد حاکم بر رفتارهایی که به بهره بری و بهره دهی به دانش مکتوب با اسلوب های کسب و تولید اطلاعت علمی منجر می شود، بپردازد.
جمع بندی تعاریف:
کتابسنجی، مطالعه غیرمستقیم و گذشته نگر قواعد حاکم بر جریان انتقال دانش مدون و مضبوط، از تولید، انتقال تا استفاده و ارزیابی به روش کمی شامل تحلیل های آماری و ریاضی است که با هدف توصیف، تبیین و پیش بینی فرآیندهای ارتباطی مدون و مضبوط صورت می گیردکتابسنجی مفهومی برخاسته از کتابشناسی آماری است و کاربرد آن به سالهای 1890 برمیگردد. شاید بتوان اثر کمپل را که با استفاده از روشهای آماری به مطالعه موضوعی انتشارات پرداخت، نخستین تلاش در مطالعات کتابسنجی به حساب آورد.
در 1917 کولف و ایلز رشد متون آناتومی تطبیقی در طول سالهای 1550-1860 را با استفاده از کتابشناسی آماری و بر اساس استنادهای کتابشناختی مطالعه کردند.
در 1923 هولم با استفاده از کتابشناسی آماری توضیح داد که چگونه میتوان با شمارش اسناد و مدارک، تاریخ علم و فناوری را قابل درک کرد.
پاورپوینت کتاب سنجی و علم سنجی درس ذخیره و بازیابی اطلاعات