هوشمند سازی مدرسه تنها نصب رایانه در آن نیست بلکه مدیریت هوشمندانه است.
هوشمند سازی مدارس از کارهای اساسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است . بر اساس سند ملی تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش ، هوشمند سازی مدارس و مجتمع ها ی آموزشی و پرورشی طی سه مرحله به انجام خواهد رسید : 1- مدرسه 2- منزل معلمان 3- خانواده
طرح راهبردی هوشمند سازی مدارس بر اساس فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) ، منویات مقام معظم رهبری ، سیاست های کلی نظام ، سند چشم انداز ، نقشه جامع علمی کشور، برنامه درس ملی و قانون پنج ساله توسعه طراحی و عملیاتی گردیده است. در این برنامه معلم نقش کلیدی خود را دارد ، کتاب جایگاه خاص خود را دارد و هدف گذاری برای آموزش دانش آموزان ، معلمان و اولیاء(خانواده) مورد تاکید قرار گرفته است .
با رویکرد تحولی این طرح در جهان امروز، کتاب‌های درسی ما با توجه به پیشرفت های علمی و فناوری و نیاز ها و مهارتهای زندگی امروز تغییر می یابند و با تنوع در رسانه‌های آموزشی و متنوع‌سازی فضا و محیط‌های یاددهی و یادگیری در برنامه درسی ملی این امکان را فراهم خواهد ساخت تا دانش‌آموزان و معلمان تجارب جدیدی را در حوزه دانش و پژوهش کسب نمایند. هدف از هوشمندسازی مدارس تربیت دانش‌آموزانی پژوهش‌محور و پژوهشگر می باشد . به کار گیری دانش و فناوری برتر زمینه ساز تربیت مدیران فردای میهن اسلامی می باشد .
حمید رضا حاجی بابائی
مقدمه
دیدگاه الهام بخش
اسناد پشتیبان
پیشینه هوشمند سازی مدارس
کلیات
• ماموریت
• چشم انداز
• اهداف
• راهبردهای
• سیاست
• تعاریف
سازکاراجرایی هوشمند سازی مدارس
• ابعاد
• الگو مفهومی
• ارکان مدرسه هوشمند
• کارکرد مدارس هوشمند
جایگاه مولفه های اصلی آموزش وپرورش در هوشمند سازی مدارس
• معلم
• دانش آموز
• کتاب
• کلاس
• مدرسه
• خانواده
مراحل پیاده سازی هوشمندسازی مدارس
برنامه ریزی وعملکرد
• قبل از سال 1390
• سال 1390
O فرهنگ سازی
O توانمندسازی
O زیرساخت
اتصال
تجهیزات سخت افزاری
نرم افزاری مدیریتی وپورتال
O محتوی الکترونیکی
O استانها در یک نگاه
منابع
ضمائم
مقدمه
امروزه مهمترین دغدغه‌ی نظام آموزشی و پرورشی یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه‌های فکری در جامعه‌ی اطلاعاتی و دانایی‌محور میباشد. برای آنکه همه‌ی گروه‌های اجتماعی قادر باشند بطور مؤثّر در چنین جامعه‌ای مشارکت داشته باشند، باید یادگیری پیوسته، خلاقیت، نوآوری و نیز مشارکت فعال و سازنده‌‌ی اجتماعی را بیاموزند. تحقّق این امر مستلزم تعریف مجدد و نوینی از نقش و کارکرد مدارس به عنوان اصلی‌ترین نهادهای آموزشی در جامعه میباشد. امروزه نظام آموزشی کشور به مدرسه‌ا‌ی نیاز دارد که با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)، امکان یادگیری پیوسته را فراهم نموده و فرصتهای نوینی را در اختیار افراد برای تجربه‌ی زندگی در جامعه‌ی اطلاعاتی قرار دهد، به گونه‌ای که این فناوری نه به عنوان ابزار، بلکه در قالب زیرساختِ توانمند‌ساز برای تعلیم و آموزش حرفه‌ای محسوب می‌شود.
بکارگیری گسترده‌ی فاوا در فرایند آموزش و پرورش، همزمان با تحوّل در رویکردهای آموزشی درجهان، زمینه‌‌ی شکل‌گیری مدارس هوشمند را فراهم آورده است. این مدارس از جمله نیازمندی‌های کلیدی جوامع دانش‌بنیان می باشند و رویکردهای توسعه‌ی مهارتهای دانشی و کارآفرینی دانش‌آموزان را دنبال می‌نمایند. در این مدارس، فرایندهای یاددهی - یادگیری تقویت شده و محیط تعاملی یکپارچه برای ارتقای مهارتهای کلیدی دانش‌آموزان با تکیه بر فعالیت‌های گروهی، در عصر دانایی محور فراهم می‌شود.
ازآنجاکه درحال حاضرمعلم محوری پایه آموزش و پرورش درکشور میباشد، به روزکردن مدارس، استفاده ازفناوری های روز، برخورداری ازخلاقیت‌های نوین درآموزش وپرورش ونیز اهمیت دادن به توانایی‌های دانش‌آموزان، لازمة این تحوّل میباشد.
واژه‌ی مدارس هوشمند چندی است در ادبیات آموزش و پرورش ما وارد شده است و فعالیت‌های ارزشمندی نیز ولو بصورت پراکنده در این حوزه انجام شده است. وزارت آموزش و پرورش با الهام از آموزه‌های دینی و مقتصیات زمانی و به منظور تحقّق اهداف سند چشم انداز ایران در سال 1404 و دستیابی به اهداف عالیه نظام تعلیم و تربیت و گسترش عدالت آموزشی، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعه‌ی مدارس هوشمند بر اساس معیارهای علمی، بین المللی و شرایط بومی در سطح کشور نموده است. از این رو برای نیل به این هدف، نیاز به همّتی مضاعف داشته که ازجمله عوامل اصلی آن می توان به تغییرنگرش درشیوه‌ی آموزش و مدیریت مراکز آموزشی و پرورشی و نیز تأمین زیرساخت مورد نیاز اشاره نمود.
هوشمندسازی مدارس یک اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فاوای آموزش و پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجرای پیشرفته‌ترین روشهای مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعیت کنونی نظام آموزشی و پرورشی کشوراست که اعمال تغییرساختار و معماری اجرایی درآنها باعث افزایش بهره وری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش‌آموزان و همچنین اولیای دانش‌آموزان خواهد بود.
دید گاه الهام بخش
فصل اول
استاد پشتیبان
سند چشم انداز20 ساله نظام جمهوری اسلامی ایران
دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تاکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم که به عنوان یکی از هدفهای اصلی در سند چشم‌انداز آمده است نیازمند توسعه همه جانبه علمی در تولید و تجاری سازی دانش است. آموزش الکترونیکی به عنوان ابزاری قدرتمند در عملیاتی کردن این هدف باعث ایجاد فرصتهای برابر در فراگیری در همه جا، همه زمان و برای همه می‌شود و توسعه آن می تواند نقش مهمی در دستیابی به هدف فوق داشته باشد.
برنامه پنجم توسعه
در بند الف ماده 19 برنامه پنجم توسعه کشور آمده: دولت موظف است تا پایان برنامه، فناوری اطلاعات و ارتباطات را در کلیه فرایندها جهت تحقق عدالت آموزشی و تسهیل فرایندهای موجود و ارائه برنامه‌های آموزشی و دروس دوره‌های تحصیلی به صورت الکترونیکی به کار گیرد. وزارت آموزش و پرورش نیز موظف است تا پایان برنامه، آموزش از راه دور و رسانه‌ای را به منظور تضمین دسترسی به فرصتهای عادلانه آموزشی تحقق ببخشد.
بند د ماده 19 نیز به بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایندها ی آموزشی برای تحقق عدالت آموزشی و تسهیل فرایندهای موجود و ارائه برنامه های آموزشی و دروس دوره های تحصیلی به صورت الکترونیکی اشاره دارد.
سند توسعه فاوای وزارت آموزش و پرورش
توانمند سازی و تحول آفرینی در نظام آموزشی دستیابی به اهداف یادگیری وتاکید بر نقش وجایگاه معلم وعدالت آموزشی وحفظ و تقویت ارزش های اخلاقی و فرهنگی جهت فراهم آوردن محیط یاددهی- یادگیری مبتنی برفناوری اطلاعات وارتباطات در نظام آموزش و پرورش است
سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور
در این سند موارد ذیل در جهت بکارگیری فناوری اطلاعات وارتباطات
1 ) تسهیل آموزشهای رسمی مبتنی بر فناوری اطلاعات در مدارس با گسترش شبکه اینترنت و هوشمندی مدارس؛
2) تقویت سیستم آموزش مبتنی برفناوری اطلاعات بین دبیرستانهای بزرگ وکوچک ودانشکده ها.
سند تحول بنیادین آموزش وپرورش
ارتقا ی کیفیت فرآیند تعلیم وتربیت با تکیه بر استفاده هوشمندانه از فناوری های نوین (3،2،1،7)
راهکار1/17- توسعه ضریب نفوذ شبکه ملی اطلاعات وارتباطات (اینترانت )در مدارس با اولویت پرکردن شکاف دیجیتالی بین مناطق آموزشی وایجاد ساز وکار مناسب برای بهره برداری بهینه وهوشمندانه توسط مربیان ودانش آموزان در چارچوب نظام معیار اسلامی.
راهکار 2/17- تولید وبه کار گیری محتوا ی الکترونیکی ومتاسب با نیاز دانش آموزان و مدارس با مشارکت بخش دولتی وغیردولتی والکترونیکی کردن محتوای کتاب های درسی بر اساس برنامه درسی ملی (با تاکید بر استفاده از ظرفیت چند رسانه ای )تا پایان برنامه پنجم توسعه کشور.
راهکار 3/17- اصلاح و به روز آوری روش های تعلیم وتربیت با تاکید بر روشهای فعال ،گروهی ،خلاق با توجه به نقش الگویی معلمان
راهکار 4/17- گسترش بهره برداری از ظرفیت آموزشهای غیر حضوری ومجازی در برنامه های آموزشی وتربیتی ویژه معلمان ،دانش آموزان وخانواده های ایرانی در خارج از کشور بر اساس نظام معیاراسلامی وبا رعایت اصول تربیتی از طریق شبکه ملی اطلاعات وارتباطات
نقشه جامع علمی کشور
در این سندتوسعه نظام آموزش الکترونیک و زیر سخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه آموزش عالی و آموزش و پرورش و تربیت و توانمندسازی دانش آموزان در شئون دینی ، خانوادگی ، اجتماعی ، زیستی و بدنی ، هنری ، حرفه ای ، علمی و فناوری برای ورود به عرصه های مختلف زندگی و جامعه و پرهیز از جهت‌گیری محض دوره آموزش عمومی به سمت آموزش عالی می باشد. وبا رصد دائمی شرایط محیطی به منظور پاسخ گویی پیوسته و پویای آموزش و پرورش به نیازهای حال و آینده جامعه می باشد.در محتوای متن سند نقشه جامع علمی کشور موارد مرتبط با نظام آموزش و پرورش در ذیل داریم:
از 8 هدف کلان نظام علم و فناوری کشور : 3 هدف مرتبط با آموزش و پرورش
از 9 هدف بخشی نظام علم و فناوری و نوآوری کشور : 3 هدف مرتبط با آموزش و پرورش
از 13 راهبرد کلان توسعه علم و فناوری در کشور : 9 راهبرد مرتبط با آموزش و پرورش
از 73 راهبرد ملی متناسب با راهبردهای کلان توسعه علم و فناوری در کشور : 21 راهبرد ملی مربوط به آموزش و پرورش
از 221 اقدام ملی متناسب با راهبرد های ملی توسعه علم و فناوری در کشور : 57 اقدام ملی مرتبط با آموزش و پرورش
فصل سوم
پیشینه مدارس هوشمند
تاریخچه مدارس هوشمند در جهان
پیدایش سیستم های پردازشِ داده (رایانه) با سابقه ای بیش از سه دهه سبب شده است که رایانه در بسیاری از عرصه های کاربردی اجتماعی و فردی وارد شود؛ به گونه ای که در دهه نود، در بسیاری از کشورها حتی مدارس ابتدایی هم مجهز به امکانات رایانه ای متناسب شدند.اختراع و توسعه رایانه، ایجاد شبکه های رایانه ای و پس از آن ظهور پدیده اینترنت را در پی داشت.
تفکر استفاده از رایانه ها و شبکه های رایانه ای برای کارهای مدرسه ای و عملی به قرن بیستم و اوائل دهه 1960 بر می گردد اینترنت که در، ١٩٦٩ در دوران جنگ سرد از درون شبکه معروف پا گرفت، بسیار سریع رشد کرد. هیچ کس گمان نمی کرد این شبکه اطلاع رسانی در سال، ٢٠٠٠ صاحب ١٨٠ میلیون کاربر باشد. سرعت و شتاب این رشد به گونه ای بود که به حدود ٥٠٠ میلیون کاربر در سال ٢٠٠٣ بالغ گردید.این توسعه سریع فناوری اطلاع رسانی به همراه عوامل دیگری چون تبدیل جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی،تغییرات جمعیتی، جهانی تر شدن فعالیت های حرفه ای، گسترش نیروهای بازار در محدوده آموزش و به عبارت دیگر تجاریشدن مقوله آموزش، همه و همه، تاثیرات شگرف و چشمگیری در امر آموزش داشته اند.
در سال 1984، دیوید پرکینز و همکارانش در دانشگاه ها هاروارد، طرح مدارس هوشمند را به عنوان تجربه ای نوین در برنامه های آموزش و پرورش، با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند. این طرح به تدریج در چند مدرسه اجرا گشت و بعدها تا حدوددی توسعه یافت.
گفته می‌شود اولین مدارس هوشمند در سال 1996 در انگلستان تاسیس شد و سپس طرح راه اندازی مدارس هوشمند یا Smart School در کشور مالزی به اجرا درآمد وهمچنین با ارایه الگوی موفق توانست تجربه خود را به سایر کشورها نیز منتقل کند و امروزه علاوه بر مالزی دیگر کشورایرلند،مصر،استرالیا ، نیز برای هوشمند کردن مدارس خود اقدام کرده اند
پیشینه هوشمند سازی مدارس در ایران
در دهه های اخیر، گستره فعالیت در زمینه آموزش و یادگیری نیز چون دیگر فعالیت های علمی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و غیره، از توسعه و پیشرفت سریع فناوری و ظهور پدیده هایی چون ماهواره، رایانه، اینترنت و غیره متاثر و دگرگون شده است.استفاده از فناوری در آموزش ایران به زمان بهره گیری از ابزارهای کمک آموزشی سمعی بصری شامل نمایش اسلاید و فیلم های آموزشی در کلاس درس باز می گردد. پس از آن، تلویزیون به عنوان رسانه آموزشی مورد توجه قرار گرفت و تلویزیون آموزشی ملی ایران به طور رسمی به امر آموزش همگانی در سراسر کشور پرداخت.پس از ورود صنعت رایانه به ایران و رشد و نفوذ رایانه های شخصی در میان اقشار مختلف فرهنگی اجتماعی، فعالیت در زمینه آموزش مبتنی بر رایانه نیز آغاز گشت و بیش از ده سال است که در این زمینه فعالیت می شود و این امر با تولید لوح های فشرده آموزشی آغازگردیده است.
به طور کلی، از نیمه دوم سال ١٣٨٠ به بعد، رویکرد به این مقوله جدی تر و فعالیت های عملیاتی در زمینه آموزش اینترنتی و بهره گیری از پهنای باند مخابراتی برای ارائه دوره های آموزشی در گوشه و کنار کشور آغاز شد تا اینکه طبق مصوبات شورای فناوری اطلاعات وارتباطات وزارت آموزش وپرورش در سال تحصیلی1383-84 ،پایلوت مدارس هوشمند به سازمان آموزش و پرورش شهر تهران محول گردید. پس از طرح موضوع در شورای راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات تعداد 4 دبیرستان در 4 منطقه تهران انتخاب و از سال تحصیلی بعد اجرای آزمایشی طرح در این مدارس آغاز گردید.برای اجرای طرح وضعیت موجود مدارس از لحاظ تجهیزات و وضعیت نیروی انسانی مورد بررسی قرار گرفت .مدیران مدارس فوق ضمن شرکت در جلسات متعدد کارشناسی در جریان امر قرارگرفتند. تجهیز و ایجاد شبکه واحدهای داخلی و نحوه تولید محتوای الکترونیک ،آموزش معلمان( زبان انگلیسی و مهارتهای ICDL )آ به انجام رسید .
وضعیت زیرساخت ارتباطی و تجهیزات
در تداوم برنامه‌های ارائه شده در طول سال‌های برنامه‌ی سوم توسعه، مقرر شده بود تا پایان برنامه‌ی چهارم پنجاه‌هزار مدرسه به شبکه اینترانت ملی متصل شوند که تا پایان سال 90-89 تنها اتصال پانزده‌هزار مدرسه محقق شده است. مطابق برنامه‌ریزی انجام شده تا پایان سال 90، بیست‌هزار مدرسه طی فازهای اول و دوم طرح اتصال به اینترانت ملی متصل می‌شوند. در حال حاضر بیش از 120هزار مدرسه فعال در کشور وجود دارند که حدود نیمی از آن‌ها تحت پوشش مجتمع‌های شهری و روستایی به فعالیت خود ادامه می‌دهند.جدول3 نشان‌دهنده‌ی نتایج احصای شاخص‌های کمّی حوزه‌ی ICT در طول سال‌های برنامه‌ی چهارم میباشد. احصای این شاخص‌ها در پایان سال تحصیلی 88-87 و با روش نمونه‌گیری از مدارس استان‌های مختلف کشور انجام شده است.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 49 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله هوشمند سازی مدارس راهبرد تحولی وزرات آموزش وپرورش