فرمت فایل word: (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد صفحات : 14 صفحه
مقدمه :
کیفیت هوا بر کیفیت زندگی و تنفس انسان اثر دارد. همانگونه که وضعیت آب و هوا روز بروز و حتی ساعت به ساعت تغییر می کند کیفیت هوا نیز می تواند متغیر باشد. مدیریت پایش و نظارت بر کیفیت هوا در شهرهای بزرگ داده های مربوط به کیفیت هوا را به شاخص کیفیت هوا تبدیل می کنند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار عموم مردم قرار می دهند. بنابراین شاخص کیفیت هوا یک ابزار کلیدی در زمینه شناخت کیفیت هوا و ارتباط آن با سلامت انسان است.
به طور کلی شاخص کیفیت هوا (AQI) شاخصی جهت پیش بینی روزانه کیفیت هوا است. این شاخص مردم را از کیفیت هوا (پاک بودن یا آلوده بودن آن) آگاه می سازد و میزان ارتباط آن با سطوح سلامت را
ارایه می کند. به عبارت دیگر میزان تاثیر هوای آلوده بر سلامت انسان را نشان می دهد و درک آن را توسط عموم مردم آسان می سازد.
AQI: Air Quality Index
شاخص کیفیت هوا AQI ، کیفیت هوا را در شش دسته قرار می دهد که هر دسته را به سطوح مختلف سلامت انسان مربوط می سازد. این شش دسته بشرح زیر است:
خوب: (1) میزان AQI در این حالت بین 0 و 50 است. کیفیت هوا رضایتبخش است و آلودگی هوا بی خطر یا کم خطر است. این حالت را با رنگ سبز نشان می دهند.
متوسط: (2) میزان AQI در این حالت بین 51 تا 100 است. کیفیت هوا قابل قبول است اگرچه بعضی از آلاینده ها ممکن است برای تعداد بسیار کمی از افراد با ملاحظات بهداشتی خاص همراه باشد به عنوان مثال کسانی که نسبت به ازن حساسیت ویژه ای دارند ممکن است علائم تنفسی از خود بروزدهند. این حالت را با رنگ زرد نشان می دهند.
ناسالم برای گروه های حساس: (3) میزان AQI در این حالت بین 101 و 150 است. بعضی از افراد گروههای حساس ممکن است اثرات بهداشتی خاصی را تجربه کنند. برای مثال مردمی که دارای بیماری ریه هستند نسبت به عموم مردم خطرات بیشتری را از مواجهه با ازن متحمل می شوند اما مردمی که بیماری ریوی یا قلبی دارند خطر بیشتری را از مواجهه با ذرات معلق متحمل می شوند. ولی وقتی آلودگی هوا در این سطح قرار دارد عموم مردم تحت تاثیر قرار نمی گیرند. این حالت را با رنگ نارنجی نشان می دهند.
ناسالم: (4) هر فردی ممکن است اثرات بهداشتی AQI بالا را زمانی که مقدار آن بین 151 و 200 است، تجربه کند. اعضای گروههای حساس بیش از سایرین اثرات جدی را بر سلامت خود تجربه می کنند. این حالت را با رنگ قرمز نشان می دهند.
خیلی ناسالم: (5) در این حالت AQI بین 201 تا 300 قرار دارد و هشداری برای سلامتی بحساب می آید و بدین معنی است که هر کسی ممکن است اثرات جدی تری را بر سلامت خود تجربه کند این حالت را به رنگ بنفش نشان می دهند.
خطرناک: (6) AQI در این وضعیت از 300 بالاتر است و اخطاری جدی برای سلامت انسان و اعلام وضع اضطراری است. در این وضعیت احتمالا تمام افراد جامعه تحت تاثیر قرار می گیرند. این حالت را با رنگ ارغوانی نشان می دهند.
ارتباط شاخص کیفیت هوا با سطح اهمیت بهداشتی و رنگهای متناظر با آن در جدول (1) آمده است.
- Good.
- Moderate.
[3] . Unhealthy for sensitive groups.
[4] . Unhealthy.
[5] . Very unhealthy.
[6] .Hazardous.
کیفیت هوا بوسیله تعیین غلظت آلاینده های اصلی در ایستگاههای سنجش اندازه گیری می شود. این ایستگاهها بسته به جمعیت شهر و وسعت آن ممکن است متعدد باشند. داده های خام بدست آمده از سنجش آلاینده ها با استفاده از رابطه 1 به AQI تبدیل می شوند. پارامترهای مورد استفاده در رابطه از جدول 2 که نقاط شکست برای AQI را نشان می دهند، بدست می آید.
که در این رابطه :
Ip = شاخص کیفیت هوا برای آلاینده P
Cp = غلظت اندازه گیری شده آلاینده P
BPHi = نقطه شکستی که بزرگتر یا مساوی Cp است
BPLO = نقطه شکستی که کوچکتر یا مساوی CP باشد
IHi = مقدار AQI منطبق با BPHi
ILo = مقدار AQI منطبق با BPLo
با ذکر چند مثال با کاربرد رابطه (1) بیشتر آشنا خواهید شد.
مثال 1 : در یک ایستگاه سنجش آلودگی هوا غلظت ازن یکساعته ppm156/0، غلظت ا زن 8 ساعته ppm130/0 و غلظت 10PM معادل μg/m3 210 اندازه گیری شده است. AQI را برای آلاینده های نامبرده محاسبه کنید.
حل: نقطه شکست برای 10PM معادل μg/m3 210 را از جدول 2 تعیین می کنیم. μg/m3210 در ردیفی قرار دارد که کمترین مقدار آن μg/m3 155 و بیشترین مقدار آن μg/m3254 است و با AQI 101 تا 150 مطابقت دارد. بنابراین AQI برای 10PM با داده های زیر قابل محاسبه است.
همین محاسبات را برای ازن یک ساعته معادل ppm 156/0 انجام می دهیم:
و برای ازن 8 ساعته معادل ppm 130/0 خواهیم داشت :
با توجه به اینکه AQI مربوط به ازن 8 ساعته از همه بالاتر است بنابراین ازن 8 ساعته مسئول آلودگی هوا شناخته می شود. (با فرض اینکه سایر آلاینده ها در مقادیر پایین تر از استاندارد وجود داشته باشند)
مثال 2. فرض کنید غلظت PM 2.5 معادل μg/m37/48 و 10PM معادل μg/m3178 از یک ایستگاه سنجش آلاینده های هوا گزارش شده است. AQI را برای این دو آلاینده محاسبه کنید.
در این مورد AQI ,133 و آلاینده مسئول PM 2.5 است.
برای هر یک از آلاینده ها شامل ازن، منواکسید کربن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق جداولی وجود دارد که برای اطلاع رسانی به عموم مردم در زمینه آلودگی هوا تهیه شده است در این جداول مقدار شاخص، سطوح مرتبط با سلامت و دستورالعمل های احتیاطی مربوط به آن آمده است.
جدول 3. شاخص کیفیت هوا (AQI): ازن
مقدار شاخص
سطوح مرتبط با سلامتی
دستورالعمل احتیاطی
50-0
خوب
ندارد
100-51
متوسط
افراد خیلی حساس باید فعالیتهای طولانی یا خیلی سنگین را در خارج از منزل کاهش دهند
150-101
ناسالم برای گروههای حساس
کودکان فعال و بزرگسالان و افرادی که به بیماری ریوی نظیر آسم مبتلا هستند لازم است فعالیتهای طولانی یا خیلی سنگین خارج از منزل را کاهش دهند.
200-150
ناسالم
کودکان و بزرگسالان فعال و افرادی که مبتلا به بیماری ریوی نظیر آسم هستند باید از فعالیتهای طولانی یا خیلی سنگین خارج از منزل اجتناب کنند.
هر شخصی بویژه کودکان فعال باید فعالیتهای طولانی یا خیلی سنگین خارج از منزل را کاهش دهند.
300-201
خیلی ناسالم
کودکان و بزرگسالان فعال و همچنین افرادی که به بیماریهای ریوی نظیر آسم مبتلا هستند باید مطلقا" از منزل خارج نشوند. هر فردی، بخصوص کودکان باید از فعالیتهای طولانی یا خیلی سنگین خارج از منزل اجتناب کنند.
500-301
خطرناک
همه افراد باید از فعالیتهای فیزیکی خارج از منزل اجتناب نمایند.
جدول 4. شاخص کیفیت هوا (AQI) : منواکسید کربن
مقدار شاخص
سطوح مرتبط با سلامت
دستورالعمل احتیاطی
50-0
خوب
ندارد
100-51
متوسط
ندارد
150-101
ناسالم برای گروههای حساس
افرادی که مبتلا به بیماری قلبی هستند نظیر آنژین صدری, باید از فعالیتهای خیلی شدید بکاهند. علاوه بر آن از منابع ایجاد مونوکسیدکربن نظیر ترافیک سنگین اجتناب کنند.
200-151
ناسالم
افرادی که مبتلا به بیماری قلبی نظیر آنژین صدری هستند باید از فعالیتهای متوسط بکاهند. علاوه بر آن از منابع ایجاد مونوکسیدکربن نظیر ترافیک سنگین اجتناب نمایند.
300-201
خیلی ناسالم
افراد مبتلا به بیماری قلبی نظیر آنژین باید از هر گونه فعالیت و منابع ایجاد مونوکسیدکربن نظیر ترافیک سنگین اجتناب نمایند.
500-301
خطرناک
افراد مبتلا به بیماری قلبی نظیر آنژین باید از هر گونه فعالیت اجتناب نموده و از منابع ایجاد مونوکسیدکربن، نظیر ترافیک سنگین دوری کنند. افراد دیگر باید از فعالیتهای سنگین خود بکاهند.
جدول 5 . شاخص کیفیت هوا (AQI): دی اکسید گوگرد
مقدار شاخص
سطوح مرتبط با سلامت
دستورالعمل احتیاطی
50-0
خوب
ندارد
100-51
متوسط
ندارد
150-101
ناسالم برای گروههای حساس
افراد مبتلا به آسم باید فعالیتهای خارج از منزل خود را کاهش دهند .
200-151
ناسالم
کودکان ,بیماران آسمی و افرادی که مبتلا به بیماریهای قلبی یا ریوی اند, باید فعالیتهای خارج از منزل خود را کاهش دهند.
300-201
خیلی ناسالم
کودکان بیماران آسمی و افرادی که مبتلا به بیماریهای قلبی یا ریوی اند باید از فعالیتهای خارج از منزل اجتناب کنند.افراد دیگر باید از فعالیتهای سنگین بکاهند.
500-301
خطرناک<><>
کودکان, بیماران آسمی و افرادی که مبتلا به بیماریهای قلبی یا ریوی اند, باید از منزل خارج نشوند.
افراد دیگر باید از فعالیتهای خارج از منزل اجتناب نمایند.
مقاله درباره آشنایی با شاخص کیفیت هوا
