رزفایل

مرجع دانلود فایل ,تحقیق , پروژه , پایان نامه , فایل فلش گوشی

رزفایل

مرجع دانلود فایل ,تحقیق , پروژه , پایان نامه , فایل فلش گوشی

مقاله فن و هنر سفالگری

اختصاصی از رزفایل مقاله فن و هنر سفالگری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقاله فن و هنر سفالگری


مقاله فن و هنر سفالگری

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 44

 

فن و هنر سفالگری

سفال قرون 3 و 4 هجری

قرن 3 هجری شروع و تلاشهای فرهنگی و اقتصادی در حیات جامعه است پس از دو قرن ساده زیستی و حذف تجمل گرایی و همگانی شدن امکانات جامعه ،زمینه های رشد وتوسعه اندیشه های انسانی فراهم شده است به طوری که شکوفایی این فعالیت ها را در قرن 4 هجری می توان دید .

دانشمندان معلمان بویژه ایرانیان در این قرن حاصل تفکرات فلسفی یونیان را در قالب تجربیات علمی و عملی در زمینه شناخت علوم و فنون به جهان عرضه کردند وبا ترجمه کتابهای یونانی و سانسکریت و تدوین کتب عربی وفارسی زمینه پیشرفت و تسریع اندیشه های آن دوره را به سوی شکوفایی فراهم نموده ، -0 آثار سفالی بیش از هر اثر باقیمانده ای منعکس کننده این تحولات است زیرا سیر تطور و تکامل اندیشه ها از روی نوع تزئینات نوشته های کوفی روی سفالها و تجربیات انجام شده د رزمینه عقیه لعاب های مختلف و کشف لعابهای جدید ورنگهای مختلف می توان دید در پایان قرن 4 موفقیتهای ارزنده ای در زمینه شناخت اکسید فلزات و فرمول ترکیبات آنها برای رنگ لعاب مورد نظر حاصل شده بود سفالگران باتکیه براین دانش و تجربه و ممارست در پخت سفال و کنترل حرارت و تغییر در شکل کوره ها توانستند تحولی عظیم و چشمگیر در خلق ظروف سفالی با تزئینات بسیار چشم نواز وارزشمند به وجود آورند . 0-0 در طبقه بندی سفالهای دروه اسلامی سفالی قرن 3و 4 را بنام سفالهای سامانی شناسایی کرده وویژگیهای فن و زیرین موسوم به لعاب گلی را به این دوره نسبت داده اند . این گروه ازسفالها بیشتر در شمال شرق ایران در مراکزی مانند نیشابور ، سمرقند و جرجان معمول بوده است فنون تزئین متداول در این دوره چنین است .

الف – لعاب گلی : در این نوع تزئین ظروف ساخته شده از گل را که معمولا دارای خمیر نخودی یا قرمز بوده است پس از خشک شدن در دو غابی از گل نخود رنگ فرو می بردند . طوری که داخل و خارج آن بطور یکنواخت با این دوغاب پوشانده می شد و پس از خشک شدن ظروف را به نقوش مورد نظر می آراستند این نقوش معمولا ساده بود و شامل یک جمله یا کلمه کوفی می‌شد که در کف داخلی یا برحاشیه لبه داخلی ظروف نوشته می شده سپس ظروف را با لعاب شیشه ای پوشاندند و به کوره می بردند . معمولا برای ظروف ساده یک رنگ از ترکیب لعاب گلی که سیلیس هم به آن اضافه می‌شده استفاده می کردند که این کار در یک مرحله انجام می شده در نهایت ظروف به رنگ شیری براق در می آمد . ظروف مزین به لعاب گلی معمولا درچهار گروه مطالعه می شود .

سفالینه با پوشش گلی و نقوش سیاه روی زمینه سفید : ( یکانی و کریمی ، 1364 ، ص 16) این دسته از ظروف که مهمترین مرکز ساخت آنرا می توان نیشابور دانست ، با پوشش گلی پوشانده شده و سپس با نقوش سیاه رنگ یا قهوه ای تیره و لعاب شفاف مبدلی تزئین شده است ( شکل 3-9) زمینه این ظروف کاملا شیری رنگ یا سفید است که در گوشه ای از لبه داخلی یا کف آن با کلمه یا جمله ای کوتاه تزئین شده است در اوایل قرن 4 تزئینات دیگری شامل نقطه چین های مرتب نقش پرندگان گلهای مسبک به نوشته کوفی تزئین اضافه می شود از ویژگیهای کلی تزئینات این نوع ظروف عدم تراکم نقش وایجاد فضای خالی در زمینه است ( تصویر 3-9 تا 3-6 ) –0- در ظروف بزرگتر که لازم بود نوشته کوفی طولانی باشد جملاتی نظیر دعای خیر ، روایات ، ضرب المثل ،احادیث منسوب به حضرت محمد ص ) ، حضرت علی (ع) و کلام بزرگان اهل ادب برای تزئین بکار می رفته است ( تصویر 7-9 و 8-9) در داخل بعضی کاسه ها یا لنگهای بزرگ نقش آفتابه دیده می شود که بطرز بسیار زیبایی با نقش و نگار که تقلیدی از قلمزینهای آثار فلزی است همراه شده است . در کاوشهای علمی مشترک موزه مترو پوییتن ومرکز باستان شناسی ایران که گزارش آن در سال 1347 منتشر شده است در شهر قدیم نیشابور نمونه های منحصر به فرد با نوشته های کوفی بدست آمده که بنام ظروف کتیبه ای معروف است ظروف کتیبه دار مکشوفه از نیشابور را پژوهشگر ارجمند ، عبدالله قوچانی در سال 1364 در کتابی بنام کتیبه های سفال نیشابور معرفی کرده است که درشناخت اوضاع سیاسی – اقتصادی – مذهبی – واجتماعی این دوره اهمیت قابل توجهی دارد .

سفالینه با لعاب گلی و نقوش رنگارنگ روی زمینه سفید ؟

سفالهای رنگارنگ ونقوش رنگی روی لعاب گلی بویژه قرن 4 هجری است که متعلق به دورانی است که کیمیاگران وتهیه کنندگان لعاب با رنگهای مختلف و اکسیدهای متنوع آشنا شده اند و به تبع علاقه به ترسیم نقوش در انسان ،گلها ،گیاهان و حیوانات از رنگهای ارغوانی تیره سیاه ، قهوه ای ،زرد و افرایی بصورت پوشش نازک روی زمینه ها و پوشش گلی استفاده کرده اند (تصویر 9-9 و 10-9 ) از نقوش متداول این دوره می توان نقش اسب سوار به تقلید از ظروف فلزی ساسانی با تلفیقی از نقوش پرندگان مثل مرغ شاخوار و پرنده مسبک ( نقطه نشان ) ونقش مایه های اسلیمی و تکرار حروف خط کوفی نام برد که در داخل کاسه ها ، بشقابها و پیمانه های کوچک آبخوری رسم شده است . 0-0 در میان مراکز ساخت این نوع ظروف نیشابور از اهمیت بسیار برخوردار است و بطور کلی در شرق ایران و نیز در مازندران این سفال متداول بوده و حتی بنام ظروف ساری نیز نامیده می شده است . تعداد


دانلود با لینک مستقیم


مقاله فن و هنر سفالگری

مقاله سفالگری

اختصاصی از رزفایل مقاله سفالگری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقاله سفالگری


مقاله سفالگری

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات 15

پیشگـــــــــــــفتار

سفالگری یکی از مهمترین و قدیمی ترین هنرهای دستی بشر بوده که از دیر باز در ایران رونق داشته است. در دوران پیش از تاریخ ظروف سفالین با دست وبدون هیچ وسیله ای ساخته می‌شده بنابراین دارای برشهای بی قاعده وبدنه ضخیم بوده است وشیارهای موجود بر روی بعضی از ظروف این دوره در شوش وتل باکون نشان می‌دهد که ظرف را با دست مرطوب یا با کمک وسیله ای چوبی یا استخوانی مالش داده اند. بعدها چرخ سفال توسط ایرانیان اختراع شدابتدا این چرخ صفحه ای ساده بوده و بتدریج به چرخ بزرگی تبدیل شده که سفالگر با پاهای خود آنرا به حرکت در می‌آورد - تفاوت آن با چرخ انگلیسی در این بود که  چرخ کوزه گر انگلیسی به وسیله میله بارمو حرکت می‌کرد - کوزه گر در جهت مخالف حرکت عقربه ساعت با پای خود چرخ را می گرداند و با دست به مواد خام کوزه گری که گل رس یا خاک رس بود شکلهای خاص که متبلور ذوق و سلیقه نقشی از هنر های ایرانی را در خود داشت، می دادو آثار هنری ارزشمندی ایجاد می گرداندسپس برای ماندگار کردن این آثار آنها را در کوره های پخت ویژه حرارت می‌داد و در صورت دلخواه با لعاب ویژه ای می پوشاند .

در این بین بر اساس نوع تزیین سفال می‌توان سفالینه ها را به دو دسته تقسیم کرد:

1-  سفال با تزیینات لعابی

2-  سفال با تزیینات غیر لعابی

که البته تزیینات غیر لعابی تقریبا" از همان ابتدا که بشر به ساخت سفال پرداخت پدیدار شد وهمچنان ادامه دارد. اما تزیینات لعابی در اواخر دوره قبل از اسلام ایجاد شد ودر دوره بعد از اسلام رواج یافت وبه اوج رسید و باعث از رونق افتادن تزیینات غیر لعابی شد .

تا جایی که اکثر متون مربوط به سفال درزمینه ساخت وتزیینات لعابی سفال  است . و همچنین بیشتر کارهای هنری نیز مربوط به همین زمینه می‌باشد .

این ناآشنا بودن تزیینات غیر لعابی مرا بر این داشت تا تحقیق خود را در این زمینه انجام دهم  .این در حالی بود که به  دلیل فراموش شدگی این هنر اطلاعت بسیار ناچیزی در دست بود .


دانلود با لینک مستقیم


مقاله سفالگری

تحقیق درمورد کاشی کاری و سفالگری

اختصاصی از رزفایل تحقیق درمورد کاشی کاری و سفالگری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 18

 

افزایش زیاد کاشی های ایران آناتولی و سوریه

سده های دوازدهم / ششم الی چهاردهم / هشتم

دوره های سلجوقی و ایلخانی به عنوان اولین مظاهر شگرف کاشی کاری اسلامی به حساب می آیند که در این برهه های تاریخی تحت حاکمیت این دو سلسله در تکنیک های گوناگون صنعت سفالگری انجام گرفت . نکته جالب اینکه شمار زیادی از کاشی هایی که اکثرا دارای تاریخ و امضا صنعتگران خود بوده از این دوران باقی مانده اند. افزون بر آن حمایت های وسیع مذهبی که توسط حاکمان و شخصیت های برجسته مذهبی هر دو سلسله صورت گرفته باعث ساختن بناهای متعددی به عنوان مقبره گردید که مهم ترین این مقبره ها با کاشی های زرین فام تزئین می شدند.

دوران تاریخی مورد بحث با سلطنت سلجوقیان بزرگ که تبار ترکی داشته شروع می شود این سلسله بین سالهای 1194-1038/591-430 در عراق و ایران حکومت کردند. اگرچه انشعاباتی جداگانه از آنان در سوریه و کرمان نیز گسترش یافتند اما آنچه که بیشتر باعث شگفتی می شود این است که شروع موج فعالیت هنری آنان تنها در روزهای آخر استقرار حکومت شان رخ داد. و به این ترتیب این دوران رونق و شکوفایی هنری پس از اضمحلال امپراطوری سلجوقی به خوبی ادامه پیدا کرد و به قلمروهای کوچکتری تقسیم گردید . البته دودمان سلاجقه تنها در آناتولی تداوم یافت. خلفای عباسی که در حال نابودی و زوال بودند در بغداد بار دیگر ظاهر شدند. اما دیری نپایید که نه تنها آنان بلکه تمامی دنیای اسلام به دلیل حملات پی در پی مغولان که در سال 1258/657 منجر به تصرف مسند امپراطوری اسلام در بغداد گردید به سوی یک سردرگمی سیاسی و آشفتگی تاریخی سوق داده شدند. زمانی که سلسله ایلخانان مغول حاکمیت یافتند آثار هنرمندان در مقایسه با دوره سلجوقیان بیشتر و گسترده تر مورد حمایت هنری قرار گرفتند . بناهای جدیدی در ایران ساخته شد و در نتیجه این ساخت و سازها تولید کاشی رو به افزایش گذاشت.

شهر کاشان مهم ترین مرکز سفالگری و کاشی کاری نفیس در بخش مرکزی ایران به شمار می رفت و کلمه کاشی نام خود را از این شهر گرفته است اگر چه بدون تردید فعالیت های سفالگری دیگری در سده های میانی ایران نیز وجود دارد اما مدارکی از موقعیت ممتاز کاشان بین سده های دوازدهم / ششم و چهاردهم/ هشتم وجود دارد. همچنین امضاهای تعداد زیادی از سفالگران معروف و شناخته شده نیز بر این نکته صحه می گذارد که مشهورترین آنان امضا خاندان ابوطاهر بوده که نام های خود را بر روی کاشی ها و ظرف ها امضا می کردند. بعضی از آنان نسبت خود یعنی کاشان را نیز اضافه می کردند و در کنار امضاشان با صراحت آنرا می نوشتند . به عنوان مثال در یک نمونه کاشی که در موزه بریتانیا موجود بوده و تاریخ آن 1339/739 است. در آن زمان این خاندان در کاشان اقامت داشتند.

یاقوت جغرافی دان و نویسنده سده سیزدهم / هفتم به صادرات محصولات سفالی کاشان اشاره می کند. اگرچه منطقه کاشان به طور منظم حفاری نشده اما انواعی از ضایعات و بقایای کوره هایی که در این منطقه ساخته شده به دست آمده اند. قطعات فراوانی متعلق به این دوره موجود بوده که دارای تاریخ اند و اولین نمونه شناخته شده یک پارچ کوچک موجود در موزه بریتانیا بوده که تاریخ آن 1180-1179/576-575 است تاریخ کاشی های باقی مانده نشان می دهد که تولید کاشی درکاشان پس از 1200/597 تا دهه 1330/731 تقریبا بی وقفه ادامه یافت.

تهاجمات مغول موجب یک رکود کوتاه در صنعت کاشی کاشان شد. بنابراین کاشی هایی که بین سده های 1243/641 و 125/653 ساخته شده باشند وجود ندارند. اما همه این ویرانی ها و حملات به سفالگران افراسیاب – شهر قدیمی سمرقند در آسیای مرکزی – یا شهرراقه در فرات آنان را از پای در نیاورد. و به این ترتیب سبک ها و تکنیک های مشابه همچنان ادامه یافته و در کاشی کاری بعد از تهاجمات مغول به کار گرفته شدند و در شکل های جذابتری درکاشی ها و ظرف هایی که اصطلاحا ظرفهای سلطان آباد نامیده می شدند توسعه یافتند و ازحدود سال 1270/669 آثاری که تولید شدند با به کارگیری نقشمایه چینی در مقایسه با نمونه های اولیه قابل توجه تر و بارزتر بودند.

مقبره ها و کاخ ها

بدیهی است که کاشی های تولید شده کاشان بسیار گسترده بوده زیرا کاشی های این قرن که بیشتر بدون منشا بوده پیوسته در بازارهای هنری عرضه می گردیده و به سرعت نایاب می شده اند . البته از این گروه کاشی ها هنوز با همان موقعیت و شرایط به تعداد کافی باقی مانده که به هر حال این مساله به سبک و نوع ساختمان هایی که کاشی کاری می شده اشاره می کند این آثار بیشتر به بنای مقبره های برجای مانده به ویژه بناهایی که صرفا به فرقه شیعه اختصاص می یابند مربوط هستند. شیعیان که گاهی اوقات توسط سلجوقیان مورد آزار و اذیت واقع می شده تحت حاکمیت ایلخانان مغول از آزادی زیادی در انجام عبادات و فرایض دینی برخوردار بودند. مهمترین مقبره های شیعیان در قم نجف و مشهد بوده و البته دیگر شهرها نیز از جمله خود کاشان از مراکز مهم شیعه بوده اند.

کاشی هایی که در سراسر سده سیزدهم / هفتم تولید می شدند با هر دو نوع نقش پیکره ای و غیرپیکره ای تزئین شده اند. و اغلب آنها دارای کتیبه هایی به خط نسخ در اطراف حاشیه کاشی ها بوده که این کتیبه ها شامل اشعار فارسی و آیاتی از قران یا به ندرت شبه کتیبه ها می باشند. از آنجایی که این احتمال وجود دارد که کاشی های پیکره ای عمدتا برای استفاده غیردینی اختصاص و کاشی های بدون پیکره برای موقعیت های مذهبی در نظر گرفته می شده اما این مساله روشن است که تعدادی از کاشی های پیکره ای در مقبره های شیعی مورد استفاده قرار می گرفته اند. رشد پیوند گونه مذهب شیعه و صوفی گری در سده های میانی ایران امکان استفاده از اشعار غنایی را در مقبره ها کاملا فراهم می نموده همان گونه که در سنت صوفی نیز همین منوال به چشم می خورد و عشق انسانی تمثیلی برای دوست داشتن خداست. کاشی های ستاره ای و چلیپا شکل موزه بریتانیا با طرح های حیوانی و دوبیتی های ایرانی در حاشیه ها چنین به نظر می رسد که بخشی از یک گروه از کاشی ها بوده که زمانی دیوارهای امامزاده جعفر دامغان را می پوشاندند و تاریخ آنها 1267/666 است. اگر چه تصویر کشیدن زندگی در تزئین


دانلود با لینک مستقیم


تحقیق درمورد کاشی کاری و سفالگری

تحقیق و بررسی در مورد فن و هنر سفالگری

اختصاصی از رزفایل تحقیق و بررسی در مورد فن و هنر سفالگری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

تحقیق و بررسی در مورد فن و هنر سفالگری


تحقیق و بررسی در مورد فن و هنر سفالگری

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

 

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 

تعداد صفحه72

 

برخی از فهرست مطالب

فن و هنر سفالگری

سفال قرون 3 و 4 هجری

سفالینه با لعاب گلی و نقوش رنگارنگ روی زمینه سفید

سفالینه لعاب گلی با لعابهای درخشان معروف به زرین فام او

تاریخچه سفالگری

تاریخچه سفالگری در نیشابور

آثار مکشوفه از کوره های اول و دوم

آثاری که ا زاین دو کوره بدست آمدند عموما

حفاری کوره های سفالپزی سوم و چهارم

آثار مکشوفه ازکوره های سوم و چهارم

دسته بندی سفالهای نیشابور

نقشهای گیاهی و ملهم از طبیعت

نقش سطوح در آرایش ظرفها

قرن 3 هجری شروع و تلاشهای فرهنگی و اقتصادی در حیات جامعه است پس از دو قرن ساده زیستی و حذف تجمل گرایی و همگانی شدن امکانات جامعه ،زمینه های رشد  وتوسعه اندیشه های انسانی فراهم شده است به طوری که شکوفایی این فعالیت ها را در قرن 4 هجری می توان دید .

دانشمندان معلمان بویژه ایرانیان در این قرن حاصل تفکرات فلسفی یونیان را در قالب تجربیات علمی و عملی در زمینه شناخت علوم و فنون به جهان عرضه کردند وبا ترجمه کتابهای یونانی و سانسکریت و تدوین کتب عربی وفارسی زمینه پیشرفت و تسریع اندیشه های آن دوره را به سوی شکوفایی فراهم نموده ، -0 آثار سفالی بیش از هر اثر باقیمانده ای منعکس کننده این تحولات است زیرا سیر تطور و تکامل اندیشه ها از روی نوع تزئینات نوشته های کوفی روی سفالها و تجربیات انجام شده د رزمینه عقیه لعاب های مختلف و کشف لعابهای جدید ورنگهای مختلف می توان دید در پایان قرن 4 موفقیتهای ارزنده ای در زمینه شناخت اکسید فلزات و فرمول ترکیبات آنها برای رنگ لعاب مورد نظر حاصل شده بود سفالگران باتکیه براین دانش و تجربه و ممارست در پخت سفال و کنترل حرارت و تغییر در شکل کوره ها توانستند تحولی عظیم و چشمگیر در خلق ظروف سفالی با تزئینات بسیار چشم نواز وارزشمند به وجود آورند . 0-0 در طبقه بندی سفالهای دروه اسلامی سفالی قرن 3و 4 را بنام سفالهای سامانی شناسایی کرده وویژگیهای فن و زیرین موسوم به لعاب گلی را به این دوره نسبت داده اند . این گروه ازسفالها بیشتر در شمال


دانلود با لینک مستقیم


تحقیق و بررسی در مورد فن و هنر سفالگری

دانلود تحقیق کامل درمورد فن و هنر سفالگری

اختصاصی از رزفایل دانلود تحقیق کامل درمورد فن و هنر سفالگری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود تحقیق کامل درمورد فن و هنر سفالگری


دانلود تحقیق کامل درمورد فن و هنر سفالگری

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 72

 

فن و هنر سفالگری

سفال قرون 3 و 4 هجری

قرن 3 هجری شروع و تلاشهای فرهنگی و اقتصادی در حیات جامعه است پس از دو قرن ساده زیستی و حذف تجمل گرایی و همگانی شدن امکانات جامعه ،زمینه های رشد  وتوسعه اندیشه های انسانی فراهم شده است به طوری که شکوفایی این فعالیت ها را در قرن 4 هجری می توان دید .

دانشمندان معلمان بویژه ایرانیان در این قرن حاصل تفکرات فلسفی یونیان را در قالب تجربیات علمی و عملی در زمینه شناخت علوم و فنون به جهان عرضه کردند وبا ترجمه کتابهای یونانی و سانسکریت و تدوین کتب عربی وفارسی زمینه پیشرفت و تسریع اندیشه های آن دوره را به سوی شکوفایی فراهم نموده ، -0 آثار سفالی بیش از هر اثر باقیمانده ای منعکس کننده این تحولات است زیرا سیر تطور و تکامل اندیشه ها از روی نوع تزئینات نوشته های کوفی روی سفالها و تجربیات انجام شده د رزمینه عقیه لعاب های مختلف و کشف لعابهای جدید ورنگهای مختلف می توان دید در پایان قرن 4 موفقیتهای ارزنده ای در زمینه شناخت اکسید فلزات و فرمول ترکیبات آنها برای رنگ لعاب مورد نظر حاصل شده بود سفالگران باتکیه براین دانش و تجربه و ممارست در پخت سفال و کنترل حرارت و تغییر در شکل کوره ها توانستند تحولی عظیم و چشمگیر در خلق ظروف سفالی با تزئینات بسیار چشم نواز وارزشمند به وجود آورند . 0-0 در طبقه بندی سفالهای دروه اسلامی سفالی قرن 3و 4 را بنام سفالهای سامانی شناسایی کرده وویژگیهای فن و زیرین موسوم به لعاب گلی را به این دوره نسبت داده اند . این گروه ازسفالها بیشتر در شمال شرق ایران در مراکزی مانند نیشابور ، سمرقند و جرجان معمول بوده است فنون تزئین متداول در این دوره چنین است .

الف – لعاب گلی : در این نوع تزئین ظروف ساخته شده از گل را که معمولا دارای خمیر نخودی یا قرمز بوده است پس از خشک شدن در دو غابی از گل نخود رنگ فرو می بردند . طوری که داخل و خارج آن بطور یکنواخت با این دوغاب پوشانده می شد و پس از خشک شدن ظروف را به نقوش مورد نظر می آراستند این نقوش معمولا ساده بود و شامل یک جمله یا کلمه کوفی می‌شد که در کف داخلی یا برحاشیه لبه داخلی ظروف نوشته می شده سپس ظروف را با لعاب شیشه ای پوشاندند و به کوره می بردند . معمولا برای ظروف ساده یک رنگ از ترکیب لعاب گلی که سیلیس هم به آن اضافه می‌شده استفاده می کردند که این کار در یک مرحله انجام می شده در نهایت ظروف به رنگ شیری براق در می آمد . ظروف مزین به لعاب گلی معمولا درچهار گروه مطالعه می شود .

سفالینه با پوشش گلی و نقوش سیاه روی زمینه سفید : ( یکانی و کریمی ، 1364 ، ص 16) این دسته از ظروف که مهمترین مرکز ساخت آنرا می توان نیشابور دانست ، با پوشش گلی پوشانده شده و سپس با نقوش سیاه رنگ یا قهوه ای تیره و لعاب شفاف مبدلی تزئین شده است ( شکل 3-9) زمینه این ظروف کاملا شیری رنگ یا سفید است که در گوشه ای از لبه داخلی یا کف آن با کلمه یا جمله ای کوتاه تزئین شده است در اوایل قرن 4 تزئینات دیگری شامل نقطه چین های مرتب نقش پرندگان گلهای مسبک به نوشته کوفی تزئین اضافه می شود از ویژگیهای کلی تزئینات این نوع ظروف عدم تراکم نقش وایجاد فضای خالی در زمینه است ( تصویر 3-9 تا 3-6 ) –0- در ظروف بزرگتر که لازم بود نوشته کوفی طولانی باشد جملاتی نظیر دعای خیر ، روایات ، ضرب المثل ،احادیث منسوب به حضرت محمد ص ) ، حضرت علی (ع) و کلام بزرگان اهل ادب برای تزئین بکار می رفته است ( تصویر 7-9 و 8-9) در داخل بعضی کاسه ها یا لنگهای بزرگ نقش آفتابه دیده می شود که بطرز بسیار زیبایی با نقش و نگار که تقلیدی از قلمزینهای آثار فلزی است همراه شده است . در کاوشهای علمی مشترک موزه مترو پوییتن ومرکز باستان شناسی ایران که گزارش آن در سال 1347 منتشر شده است در شهر قدیم نیشابور نمونه های منحصر به فرد با نوشته های کوفی بدست آمده که بنام ظروف کتیبه ای معروف است ظروف کتیبه دار مکشوفه از نیشابور را پژوهشگر ارجمند ، عبدالله قوچانی در سال 1364 در کتابی بنام کتیبه های سفال نیشابور معرفی کرده است که درشناخت اوضاع سیاسی – اقتصادی – مذهبی – واجتماعی این دوره اهمیت قابل توجهی دارد .

سفالینه با لعاب گلی و نقوش رنگارنگ روی زمینه سفید ؟

سفالهای رنگارنگ ونقوش رنگی روی لعاب گلی بویژه قرن 4 هجری است که متعلق به دورانی است که کیمیاگران وتهیه کنندگان لعاب با رنگهای مختلف و اکسیدهای متنوع آشنا شده اند و به تبع علاقه به ترسیم نقوش در انسان ،گلها ،گیاهان و حیوانات از رنگهای ارغوانی تیره سیاه ، قهوه ای ،زرد و افرایی بصورت پوشش نازک روی زمینه ها و پوشش گلی استفاده کرده اند (تصویر 9-9 و 10-9 ) از نقوش متداول این دوره می توان نقش اسب سوار به تقلید از ظروف فلزی ساسانی با تلفیقی از نقوش پرندگان مثل مرغ شاخوار  و پرنده مسبک ( نقطه نشان ) ونقش مایه های اسلیمی و تکرار حروف خط کوفی نام برد که در داخل کاسه ها ، بشقابها و پیمانه های کوچک آبخوری رسم شده است . 0-0 در میان مراکز ساخت این نوع ظروف نیشابور از اهمیت بسیار برخوردار است و بطور کلی در شرق ایران و نیز در مازندران این سفال متداول بوده و حتی بنام ظروف ساری نیز نامیده می شده است . تعداد زیادی کوره های پخت این نوع سفال  در جرجان کشف شده و محققان آنجا را مرکز ساخت و اشاعه این سفال می دانند در مجموع این نوع ظروف در جهان اسلام از ابداعات وابتکارات سفالگران ایرانی محسوب می شود و پرفسور میکاهی استاد دانشگاه توکیو این امور را تاکید کرده است { پانوشت کیانی 1357 ،ص 16 – 17}( تصویر 11-9 ، 12-9 ، 13-9)

سفالینه لعاب گلی با لعابهای درخشان معروف به زرین فام اولیه :

این نوع سفال پس از آنکه با پوشش گلی پوشانیده می شد ،بامجموعه ای از لعابهای ترکیبی رنگین زینت می یافت و پس از پخت درخشندگی خاص به حالت زرین فام یا خلایی داشت شکل این ظروف معمولا کانیه ونقوش آنها گلهای تزئینی همراه با نوشته های کوفی بود . وجه تمایز این ظروف زرین فام با ظروف زرین فام قرن 6و7 در تکامل نقوش ونوع خط و تفکیک رنگ است در قرن 6و7 هجری به جای خط کوفی از خط نسخ و فارسی دری وپرترهای انسانی و رنگ طلایی یک دست استفاده می شود سفالینه زرین فام اولیه قرون سوم و چهارم بیشتر در نیشابور ،جرجان ، اصطخر و شوش بدست آمده ( تصویر 14-9 و شکل 4-9 و 5-9 )

سفالینه های لعاب گلی با نقوش سیاه وروی زمینه ها زرد ، این نوع سفالینه ها که در نگاه اول زرد رنگ می نماید بصورت لکه هایی قسمت های مختلف ظروف را پوشانده است ودر واقع می توان آنرا زمینه ساخت ظروف سفالی لعابدار معروف به تکنیک لعاب پاشیده دانست که در جای خود از آن بحث خواهد شد . تنوع رنگ لعاب در پایان قرن 3 و استفاده گسترده از این روش برای تزئین ظروف و اشیای سفالی و بعد تولید کاشی برای تزئینات معماری همپا با پیشرفت سایر فنون و علوم ادامه دارد .

بطور کلی سفال لعاب گلی از سفالهای مشخصه قرن اولیه اسلامی تا اواخر قرن 4 هجری است که به ترتیب از نوع لعاب گلی شیری رنگ ساده و ساده با تزئین کم شروع شده و به تدریج کتیبه کوفی تمام سطح ظروف را پر می کند و بعد ها لعاب گلی رنگارنگ سفال متداول قرن 4 می گردد و پایان این سده با سفال لعاب پاشیده ساده خاتمه یابد و قرن 5 با سفال نقش کنده و لعاب پاشیده آغاز می گردد .

تاریخچه سفالگری

قدمت هنر سفالگری به 10000 سال میرسد و به عقیده باستان شناسان بعد از سبد بافی کهنترین صنعت بشری به حساب می آید .

هزاران سال پیش در عصر نوسنگی ، زمانی که انسان توانست از ابزارهای سنگی استفاده کند وبا فن سبد بافی لاشنائی یابد با اندود کردن بدنه خارجی سبدها وقرار گرفتن آنها درکنار آتش بطور اتفاقی به شناخت ظروف گلی و مزایای آن دست یافت . دسترسی به چنین وسیله ای تحولی چشمگیر در امر جمع آوری و نگهداری غذا پدید آورد و انسان در نقاط مختلف جهان با اختلاف زمانی اندک ، به این مرحله از تحول و خلاقیت قدم گذارد . نخستین سفالهای دوران جمع آوری غذا یا عصر نوسنگی قدیمترین ظروف گلی است که تا کنون در افریقای شرقی بدست آمده است این ظروف اسکلت سبدی دارند ودرواقع سبدهای گل اندودی است که در کنار آتش  خشک شده است . فکراستفاده از پوسته ای دارای حجم احتمالا پس از دیدن پوست میوه های خشک شده و حفره های سنگی و قطعات سنگی با سطح مقعر که آب باران را در خود نگهداری می نمود پدید آمده است .

قدر مسلم انسان با قرار دادن دستها کنار هم و استفاده از آنها برای نوشیدن

آب عملا به ایده ظرف و مظروف پی برده است .

فرضیه محققان تاریخ هنر مبنی بر وجود حفره های ایجاد شده ( جای پای انسان  و حیوانات ) در حاشیه رودخانه هائی مانند نیل که براثرطغیان آب رسوباتی از خود به جا می گذارند . و پس از خشک شدن این حفره ها به شکل ظرف از ماسه های اطراف جدا می شوند نیز قابل توجه وشاید قابل قبولتر به نظر برسد تحقیقات علمی باستان شناسی در ایران قدیمترین ظروف گلی حرارت دیده را به 8000 سال قبل میلاد نسبت می دهد . این سفال را که نمونه آن در غاری بنام کمربند واقع در نزدیکی بهشتر بدست آمده است می‌توان قدیمترین نمونه سفال دست ساز ابتدائی در ایران دانست . این سفال ضخیم ، کم پخت ،شکننده و خشن و قهوه ای رنگ است و در آن مقدار زیادی علف خرد شده بعنوان ماده چسبنده ( شاموت ) برای جلوگیری از ترک برداشتن به هنگام خشک شدن در آفتاب یا حرارت دیدن در کنار آتش بکار رفته است .

درکاوشهای حاشیه کویر در تپه سنگ چخماق شاهرود ودر مراحل بعدی در لایه های عمیق تپه سلیک کاشان و مناطق اولیه تپه سراب نزدیک کرمانشاه و لایه های عمیق تپه گیان در نهاوند و تپه حاجی فیروز در آذربایجان غربی نیز

سفال دوران غار دیده شده است .

که غارنشینان در مراحل اولیه استقرار در دهکده های اولیه آنها را به این مکان آورده اند . در ابتدا انسان بطور اتفاقی از خاک رس برای ساخت سفال استفاده کرد که احتمالا این امر بدلیل وفور وسهولت دسترسی بدان بوده است ولی بعدها تجربه به وی آموخت که بهترین خاک برای سفالگری همین خاک است .1

تاریخچه سفالگری در نیشابور

مجموعه سفالهای نیشابور بسیار جالب است و نمونه های مختلفی از هنر سفالسازی ایران را در قرون سوم و چهارم وپس از آن شامل می شود . قالبهائی که ازاین کوره ها کشف گردیده ونشان می دهد که ظروف سفالین آن زمان را چگونه تزئین می کرده اند . موضوع نقوش این ظروف بسیار قابل توجه بوده واین مطلب را روشن می نماید که اگر چه از بعضی جهات بسیار مختصر و کوزه گران نیشابور احتمالا از چینی ها اقتباسهائی کرده اند ولی بطور کلی هنر آنان دنباله هنر ساسانی است .

در میان ظروف شناخته شده از نیشابور ظرفی بی نظیر بود که در آرایش آن بازنمائی های پیکره ای داشت واز نظر سبک و رنگ بکار رفته در آن بسیار چشمگیر بود رنگهائی چون سیاه برای خطوط پیکره ها و سبز وزرد و خردلی روشن ، و انواع قهوه ای سیر ، چهره ، پیکره ها اغلب شبیه پیکره هائی است که روی سفالینه لعابی بین النهرین آمده است .

از نمونه های برجسته این نوع سفالینه و جامی در تهران ( موزه باستان شناسی ) و جامی با پیکره ایستاده می باشد .

پیکره ها در مقابل پس زمینه ای ایستاده اند که با تصاویر حیوانات ، گلها و نخلها و کتیبه ها پوشیده شده است .

تعدادی از سفالینه های محلی نیشابور نیز وجود دارد که از مشخصه های آن پرندگان بزرگ کاکل سبز با رنگ سیاه واخرائی و حاشیه هائی از سفید وسبز است .

در فاصله سالهای 1381 – 1315 خورشیدی ، وهیات باستان شناسی موزه مترو پلیتن امریکا در شهر نیشابور و حفریاتی انجام دادند و آثاری از دوران تمدن اسلامی بدست آوردند که بیشترین این سفالینه ها شامل سفالهای لعابدار عاجی رنگ مزین به خطوط کوفی وهمچنین ظروف زرین فام و رنگارنگ بانقوش کنده و لعاب پاشیده با نقوش قالب زده وهمچنین ظروف یک رنگ بوده اند . ومعروفتر ازهمه ونوع سفالینه دارای نوشته قهوه ای کوفی تزیینی است که چگونگی ونحوه نگارش خطوط کوفی بر روی ظروف سفالین ، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف داشته است . 1

در فاصله سالهای 1315-1318 خورشیدی که هیات باستان شناشی موزه مترو پلیتن در شهر کهنه نیشابور حفریاتی انجام دادند و توانستند آثاری از دوران تمدن اسلامی بدست آورند . بیشتر این آثار را سفالینه های لعابدار عاجی رنگ مزمن به خطوط کوفی ورنگارنگ تشکیل می داد که امروزه زینت بخش موزه های ایران باستان و متروپلیتن است و همچنین دراوایل اسفند ماه 1343 آقای سیف الله کامبخش فرد در نیشابور حفریاتی در مورد مطالعه کوره های سفالپزی انجام داد . این کاوشها در دو محل شهر کهنه نیشابور یکی  در شمال قریه ( خرمک ) و دیگری در اراضی ( لک لک آشیان ) چهار کوزه سفالپزی عصر سلجوقی حفاری و ساختمان آنها مشخص شد .

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید

دانلود با لینک مستقیم


دانلود تحقیق کامل درمورد فن و هنر سفالگری