مقدمه
خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی و زیر بنای کلیه فعالیت های کشاورزی و منابع طبیعی و سایر موجودات زنده است. لذا بهره وری صحیح و حفاظت منابع خاک اهمیت بسزائی دارد. به علت عدم آگاهی و فقدان دانش بهره وری از اراضی باعث کاهش قدرت ترلیدی خاک ونهایتاً تخربی را بهمراه خواهد داشت. چنانچه نابودی و تخریب خاکهای زراعی در گذشته موجب سقوط و انقراض بعضی از تمدن های بزرگ تاریخی شدن و هم اکنون آثار و شواهد تخریب و انحطاط خاک در حال حاضر نیز در جهان با سرعتی بیشتر از گذشته ادامه دارد و هم اکنون شرایط اجتماعی و اقتصادی بسیاری از کشورهای در حال توسعه تحت تاثیر عواقب ناگذار زیست محیطی آن قرار دارد.
محدودیت منابع آب وخاک و اهمیت آن در اهداف اجتماعی و رقابت ان اهداف بااهداف حفاظت محیط زیست این مفهوم را می رساند که حفاظت محیط زیست بایستی به طور روز افزون در ضوابط ارزیابی زیست محیطی ملاحظه شده تا از منابع محدود موجود و به طور سودمندانه ای استفاده بعمل آید.
حال با افزایش روز افزون توسعه‌های اقتصادی (پتروشیمی) باعث شده منابع طبیعی آن در فشار بیش از حد قرا رگرفته و از طرفی استفاده از این منابع جهت ادامه زندگی و پیشرفت جامعه غیر قابل اجتناب بدن بدین جهت همه روزه شاهد برنامه ریزی های مختلف برای گذراندن و امرار معاش این جمعیت عظیم هستید.
و انتقال گاز ترش علایه به مهاباد فیزیکی از پروژه های پتروشیمی می باشد و با وجد اهمیت زیست محیطی انجام نگردد در آینده نزدیک اثرات مخرب آن بر محیط زیست منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
منابع اراضی و خاک
کلیه اراضی یک منطقه با توجه به عوامل محیطی به عنوان منابع اراضی آن منطقه نامیده می شود و با توجه به استاندارد ها ودستور العمل های مجدد در کشور (موسسه تحقیقات خاک و آب) کلیه منابع اراضی از نظرشکل ظاهری و فیزیوگرافی به 9 تیپ اصلی و 3 تیپ فرعی تقسیم می شوند. هر یک از این تیپها براساس تقسیمات ژئومورفولوژی به چند واحد اراضی Landunit تقسیم می شوند.
تیپهای 9 گانه به شرح زیر می باشند
- تیپ کوهها Mountaints
- تیپ تپه ها Hills
- تیپ فلاتها و تراسهای فوقانی Plateaux and upper
- تیپ دشت دامنه‌ای Platedmount Plains
- تیپهای دشت رسوبی رودخانه ای River allurial
- تیپ اراضی پست Low Land
- تیپ اراضی دشت سیلابی Flood Plains
- تیپ واریزه‌های بادبزنی شکل سنگ ریزه‌دار Graveny Collavial Fans
تیپ آبرفتهای بادبزنی شکل سنگ ریزه‌دار Gravelly alluvial Fas
تیپهای فرعی به شرح زیر می باشد
- تیپ دشتهای آبرفتی Alluvial Plains
- تیپ اراضی مخلوط Gmplex
- تیپ اراضی متفرقه Miscallaneous
و از تیپهای موجود تمام 9 تیپ اراضی در محدوده مطالعاتی اتیلن غرب موجود می باشد و از تیپهای فرعی دو تیپ اراضی مخلوط و متفرقه در محدوده مطالعاتی وجود دارد واز مجموعه 11 تیپ موجود در محدوده مطالعات جمعاً 37 واحد اراضی تشخیص داده شده که در صفحات بعدی تشریح گردیده اند.
واحد اراضی 101:
شامل کدهای بسیار مرتفع با قلل تیز و کشیده متشکل از سنگ های آهکی سخت و دولومیتی، ماسه سنگی و در برخی مناطق شامل سنگ های آذرین و دگرگونی و گچی است. در قلل رخنمونهای سنگی و بعضی نقاط به صورت توده سنگ قابل مشاهده است. اغلب فاقد پوشش خاکی بوده و در دامنه های عمدتاً خاکهای خیلی کم عمق سنگریزه دار و سنگلاخی قابل مشاهده می باشد. بافت خاک سبک و در بعضی نقاط متوسط و فاقد ساختمان می باشد.
محدودیتها:
- رخنمون سنگی و توده سنگ
- خاک خیلی کم عمق
- شیب تند تا بسیار تند
- فرسایش زیاد
گیاهان طبیعی:
- عمدتاً بدون پوشش گیاهی
- دامنه ها چراگاه اتفاقی
- اراضی پایه
مشخصات خاکها به دو روش FAO: Litic Leptosols
واحد اراضی 102
شامل کوه های نسبتاً مرتفع با قلل مدور متشکل از سنگ های آهکی- شیل و کنگلومرا با شیب عمومی 50 تا 80 درصد و با پوشش خاکی که عمق غیر یکنواخت سنگریزه دار همرا بیرون زدگی های سنگی زیاد و با بافت سبک تا متوسط و ساختمان دادنه ای تا بدون ساختمان (massive) پوشش گیاهی که علفی یکساله دارد بعضی قسمت ها بقایای درختان جنگلی با پراکندگی زیاد که در حال حاضر به عنوان چراگاه فصلی استفاد می شود و از سایر مشخصات این واحد اراضی تشکیلات مارنی در بعضی از قسمت ها دیده می شود.
محدودیتها:
- شیب بسیار تند
- فرسایش زیاد
مشخصات خاک ها به روش F.A.O: Liticleptosols
Calcavic Regosols
- واحد اراضی 103:
در برگیرنده کوه ه ای نسبتاً مرتفع و کم ارتفاع اغلب با قلل مدور شامل مواد آهکی، کنگلومراهای متحجد دار بعضی قسمت ها دارای مارنهای گچی ماسه سنگی، شیل و به ندرت سنگهای آذرین می باشد. فرسایش این اراضی زیاد تا متوسط ارزیابی شده است. پرسش خاکی در این مناطق خیلی کم عمق تا نیمه عمق سنگریزه دار با بافت سبک تا م توسط و ساختمان دانه ای تا بدون ساختمان (Massive)، پوشش گیاهی کم و نوع علفی یکساله و درختچه ای در حاشیه درها را شامل می شود.
محدودیتها:
- فرسایش بسیار زیاد
- شیب بسیار تند
- محدودیت عمق خاک
مشخصات خاکها به روش FAO: Lithic Leptoslos
Calcaric Regosols
- واحد اراضی 1.3:
در بر گیرنده کوههای نسبتاً مرتفع تا کم ارتفاع اغلب با قلل مدور شامل مواد آهکی، کنلگومراهای متحجد دار بعضی قسمت ها دارای مارنهای گچی با ماسه سنگی، شیل و به ندرت سنگهای آدرین می باشد. فرسایش این نواحی زیاد تا متوسط ارزیابی شده است پوشش خاکی در این مناطق خیلی کم عمق تا نیمه عمق سنگریزه دار با بافت سبک تا متوسط و ساختمان دانه ای تا بدون ساختمان (massive)، پوشش گیاهی کم و نوع علفی یکساله و درختچه ای در حاشیه درها را شامل می شود.
محدودیت ها:
- فرسایش بسیار زیاد
- شیب بسیار تند
- محدودیت عمق خاک
مشخصات خاکها به روش FAO:
Tithic Leptolos
Cacaric Regosols
(Gypsiferos morls)
واحد اراضی 106:
شامل کوه های کم ارتفاع فرسایش یافته متشکل از از مارنهای گچی، آهکی و غکی (تشکیلات گچساران) با شیب عمومی 30 تا 50 درصد و در بعضی نقاط رخنمونهای سنگی در قلل قابل مشاهده است.
- خاک این اراضی که عمق سنگریزه دار با بافت متوسط تا سنگین و بدون ساختمان می باشد و پوشش گیاهی بسیار کم و از نوع استیپی می باشد.
محدودیتها:
- فرسایش خندقی شدید
- شیب تند
- محدودیت عمق خاک
- مشخصات خاک ها براساس روشی FAO: Gypsic Reqosols
(Saliferous marls)
Lithosols
واحد اراضی 5/1
شامل کوه های جنگی نسبتاً مرتفع با قلل مدور داده های عمیق عموماً متشکل از سنگ ها و مواد آهکی و مارنی و ماسه ای و کنلگومرا و با شیب عمومی 40 تا 100 درصد و پوشش خاکی که کم عمق تا نمیه عمق سنگریزه دار با بافت متوسط بر روی سنگریزه و سنگ و بیرون زدگی نسبتاً زیاد. پوشش گیاهی اکثراً شامل پوشش جنگلی بلوط بادام و پسته وحشی و همچنین پوشش مرتعی متوسط و در بعضی نقاط چراگاه فصلی و بادیکاری غلات و از سایر مشخصات این واحد اراضی گسلهای عمودی داره های باریک و عمیق می باشد.
محدودیت ها:
- شیب بسیار تند
- فرسایش متوسط
- محدودیت عمق خاک
مشخصات عمومی خاک های این واحد اراضی به روش FAO:
tithosols
CarcaricRegosols
- واحد اراضی 107:
شامل کوه های با قلل مدور و نسبتاً سیاه رنگ ب رروی مواد دگرگونی (شیب) و با شیب عمومی 40 تا 100 درصد پوشش خاکی خیلی کم عمق سنگلاخی هم.راه با سنگریزه فراوان و پوشش گیاهی کم تامتوسط گیاهان استپی و از سایر مشخصات این واحد اراضی آبراهه های طویل و باریک به مقدار زیادی می باشند. بافت خاک این اراضی متوسط تا نسبتاً سنگین و معمولا با ساختمان دانه ای تا بدون ساختمان می باشد.
محدودیت:
- شیب و توپوگرافی زیاد
- محدودیت عمق خاک
- فرسایش
- مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAO:
Lithosols
Regosols
- واحد اراضی 201:
این واحد اراضی در محدوده مطالعاتی اتیلن غرب دربرگیرنده تپه های نیمه مرتفع تا مرتفع با قلل تیز سنگی و گاهاً مدور متشکل از سنگ های آذرین، آهکی، دولومیتی، ماسه سنگی/ فلیش ها و آمیزه های رنگی است. اغلب فاقد پوشش خاکی یا با خاک های خیلی کم عمق خیلی یکنواخت و سنگریزه دار با بافت سبک تا نسبتاً سنگین می باشد و دارای ساختمان دانه ای تا مکعبی می باشند. پوشش گیاهی بسیار کم واکثراً به صورت بایر می باشند. و از سایر مشخصات این واحد اراضی داشتن خاک های کم عمق تا نیمه عمیق در دامنه ها همراه با همکاری غلاب شیب عمومی معمولا 40 تا 100 درصد می باشد.
محدودیتها:
- شیب (توپوگرافی)
- کمی عمق خاک
- فرسایش
مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAO: Lithosols
واحد اراضی 2.2:
این واحد اراضی در محدوده مطالعاتی شامل تپه های کم ارتفاع با قلل مدور متشکل از سنگهای آهکی و کنگلومرای نسبتاً متحجد و با شیب عمومی 25 تا 50 درصد پوشش خاکی به صورت خاک های کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه با بافت سبک تا متوسط و پوشش گیاهی کم تا متوسط گیاهان استپی در بعضی نقاط و همکاری غلات انجام می گیرد و از سایر مشخصات دیگر این واحد اراضی داشتن رخنمون های سنگی که در بعضی نقاط می باشد.
محدودیتها:
- شیب زیاد
- محدودیت عمق خاک
- فرسایش شدید.
مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAP: Regosols
Calcoric Ragosols
- واحد اراضی 2.3:
- این واحد اراضی شامل تپه های کم ارتفاع تا نسبتاً با قلل مدور، متشکل از سنگ های آهکی کنلگومرایی، ماسه سنگی، دگرگونی و شیلی و هم جنس مارنهای قرمز و خاکستری و گچ، سیلیتی با لایه های موازی (تشکیلات آنها جاری) با شیب عمومی 20 تا 30 درصد دارای خاک های علفی یکساله درختچه ها با پراکندگی زیاد و در بعضی قسمت ها به صورت اراضی دیم قابل مشاهده است. و از سایر مشخصات این واحد اراضی وجود آبراهه‌های عمیق و فرسایش یافته در بعضی از نقاط قابل ذکر است.
محدودیت ها:
- پتس و بلندی و ناهمواری
- شیب
- فرسایش
- محدودیت عمق خاک
مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAO: Gypsic Regosols
- واحد اراضی 2.4
این واحد اراضی در محدوده مطالعاتی اتیلن غرب شامل تپه های کم ارتفاع بریده بریده فرسایش یافته (اراضی مخروبه) متشکل از مارنهای گچی- آهکی- نمکی (تشکیلات گچساران) با شیب عمومی 20 تا 30 درصد دارای خاک های کم عمق تا نیمه عمیق با بافت متوسط بر روی مواد مارنی پوشش گیاهی متوسط گیاهان علفی یکساله که از بعضی نقاط ایمارنی انجام می گیرد. و از سایر مشخصات این واحد اراضی فرسایش خندقی شدید و بسترهای نمکی می باشد:
محدودیت ها:
- بریدگی های بسیار زیاد و پستی و بلندی
- شوری
- فرسایش و محدویت عمق خاک
مشخصات خاک های این واحد و اراضی به روش FAO:
Gypsic Regosols
Calcaric
(Gypsiferous and soliferous marls)
- واحد اراضی 2.5
این واحد اراضی در محدوده مطالعاتی اتیلن غرب شامل تپه های نسبتاً مرتفع جنگلی عمومی با قلل مدور مشتکل از سنگ های آهکی و یا مارنی- شیب عمومی 20 تا 40 درصد دارای خاک های کم عمق تا نیمه عمیق که ب رریو تجمع سنگریزه و مواد آهکی قرار گرفته است. پوشش گیاهی به صورت پوشش جنگلی بلوط با تراکم متوسط و پوشش مرتعی متوسط و در بعضی نقاط ایمکاری. را از سایر مشخصات این واحد اراضی وجود خاک های عمیق با تکامل پر وضع Carcaric Camisols می باشد.
محدودیت ها:
- پستی و بلندی و ناهمواری
- شیب
- بیرون زدگی های سنگی در بعضی قسمت ها
- مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAO: Calcaric Regosols
- واحد اراضی 2.6:
این واحد اراضی در محدوده مطالعاتی اتیلن غرب شامل تپه های نسبتاً مرتفع با قلل مدور و فرسایش متوسط متشکل از کنلگومرای نسبتاً متحجد با شیب 20 تا 50 درصد و با خاک های کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه دار با بافت متوسط تا سبک و پوشش گیاهی استپی نسبتاً متراکم دارد. دامنه های ریماری از دیگر مشخصات این واحد اراضی می باد و از سایر مشخصات این واحد اراضی وجود تعداد زیادی آبراه های باریک و عمیق است.
محدودیت ها:
- پستی و بلندی
- فرسایش
- محدودیت عمق خاک
- مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAO: Calcavic Regosols
- واحد اراضی 2.7:
شامل تپه های کم ارتفاع سیاه رنگ با قلل مدور و عموماص بر روی شیت ها و مواد دگرگونی و با شیب عمومی 25 تا 40 درصد، با خاک های کم عمق تا عمق سنگریزه درا و سنگلاخی بر روی شیست با بافت سبک تا متوسط پوشش گیاهی پراکنده گیاهان استپی و محل چرای پراکنده و اتفاقی می باشد.
واحد اراضی 3.2:
این واحد شامل فلاتها و تراس های فوقانی با پتس و بلندی کم تا متوسط با خاک های عمیق با بافت سنگین تا خیلی سنگین توام با تجمع مواد آهکی در لایه های زیرین و پوشش گیاهی این واحد به صورت ریمکاری غلات و در بعضی نقاط راگاه فصلی و در بعضی نقاط دیگر زراعت آبی و در بعضی قطعات سنگریزه زیاد.
محدودیت ها:
- شیب و توپوگرافی
- فرسایش
مشخصات خاک های این واحد ارای به روش FAO: Calcic Cambisols
- واحد اراضی 3.3:
فلات ها و تراس های فوقانی و دشت های رسوبی که توسط ماسه باریها تثبیت شده مدفون گردیده است وهمچنین فلاتهایی با پستی و بلندی و متوسط سنگیریزه دار بر ریو یک لایه سخت شده کنگلومرائی با شیب با کلی 2 تا 3 درصد. با خاک های کم عمق تا نمیه عمیق با بافت سنگین تا متوسط سنگریزه دار بر روی تجمع سنگریزه و سنگ و مواد آهکی با پوششی که تا متوسط گیاهان مرتعی در بعضی نقاط ریمکاری غلات انجام می گیرد.
محدودیت ها:
- توپورگرافی
- فرسایش
- محدودیت سنگریزه
مشخصات خاک ها به روش FAO: Calcric Regosols
- واحد اراضی 3.4
فلاتها و تراس های فوقانی با پستی و بلندی و فرسایش متوسط تا زیاد که بر روی مواد گچی قرار گرفته است شیب عمومی ب2 تا 43 درصد و شیب جانبی بسیار متغیر و 15 درصد. پوشش خاکی نیمه عمیق تا عمیق با بافت متوسط تا سنگین بر روی مخلوط مواد گچی و آهکی و پوشش گیاهی که تا متوسط گیاهان یکساله و درختچه های کنار با پراکندگی زیاد و در بعضی نقاط ریمکاری.
محدودیت ها
- فرسایش
مشخصات خاک های این واحد اراضی به روش FAO: Calcaric Gypsic Regosols
- واحد اراضی 3.7
این واحد اراضی در محدوده مطالعاتی اتیلن غرب شامل فالتها و تراسهای فوقانی با پستی و بلندی و فرسایش کم و اراضی پستی و بنلدی دار حاشیه رودخانه با شیب عمومی 2 تا 4 درصد و شیب جانبی بسیا رمتغیر و تا 15 درصد با خاک های نیمه عمیق تا عمیق با بافت متوسط تا سنگین و با پوشش گیاهی با تراکم متوسط و جنگلی و مرتعی که تا متوسط و در بعضی قطعات کوچک زراعت آبی انجام می گیرد. و از سایر مشخصات این واحد اراضی بریدگی های زیاد و تکامل خاک ها در بعضی از نقاط می باشد.
محدودیت ها:
- ناهمواری
- فرسایش
- مشخصات خاک ها به روش FAO:
Calcaric Regosols
Calcric Cambisols
- واحد اراضی 401:
در بر گیرنده دشت های دامنه ای با شیب ملایم و پستی و بلندی که دارای خاک عمیق تا بسیار عمیق با بافت متوسط تا خیلی سنگین ه.مراه با تجمع آهک و شوری که تا م توسط می باشد شیب عمومی تا دو درصد پوشش گیاهی اغلب زیر کشت زراعت های آبی یکساله و چند ساله می باشد و در بعضی قسمت ها زهکشی نامناسب وجود دارد.
محدودیت ها:
- سنگین بودن بافت در بعضی قسمت ها
- شوری در بعضی قسمتها
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 30 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله رده بندی خاک ها
