در مورد تاریخچه ی اولیه بنا حدس ها و گمان هایی وجود دارد. مرحوم عبدالعلی کارنگ این بنا را منصوب به اواخر دوره ی صفویه می داند.
در سال های اخیر بر اساس تحقیقات برخی این بنا را منصوب به دوره ی زندیه می دانند. اما زلزله ی سال 1193 ق در تبریز باعث ویرانی تمامی بناها شده و درمورد این بنا این نظریه را که بنای اولیه ی آن مربوط به دوره ی قاجاریه است ایجاد شد.
از طرفی طرح عمارت خلعت پوشان و نحوه سازماندهی فضاها بسیار نزدیک به کوشک های دوره تیموری و گورکانی هند می باشد.
این بنا متاثر از معماری اواخر صفویه، دوره زندیه و اوایل قاجار می باشدکه این مسئله نشان دهنده تکمیل و اعمال تغییرات در دوره های مختلف تاریخی اثر می باشد . استفاده از آجر و طاق نماهای آجری و نعل درگاه های با قوس جناغی مقرنس های زیرگنبدها، راه پله آجری مدور با ستونک وسطی و مهم تر از همه نفس وجود ساختمانی برای اجرای مراسم خلعت پوشانی در محیطی مفرح خارج شهر همه از نشانه های دوره یاد شده هستند.مساجد خواجه علی سیاهپوش و مسجد بنی هاشم در تبریز با همان ویژگی ها وجود مقرنس زیر گنبد مربوط به دوره زندیه هستند.
این عمارت از نظر قرارگیری در مسیر جاده ابریشم بسیار حائز اهمیت بوده و در محلی ساخته شده که شاخه شمالی این جاده از شهر ری و در راه خود به سمت اروپا پس از عبور از کوه های البرز در مسیر تبریز از این محل می گذشته ، مادام دولا فوا در سفرنامه خود اینچنین ذکر می کند :"باری ما به دهکده باسمنج رسیدیم و قاطرچیان ما را بچاپارخانه بردند . . . " فرستادگان حکومتی نیز که قصد مراجعت به ولیعهد نشین تبریز را می نمودند ، در مسیر حرکت خود در این مکان مورد استقبال حاکم و خان های تبریز قرار می گرفتند چنان که کارری درسفرنامه خود به این موضوع اشاره می کند : "وقتی که خانی از فرستاده شدن خلعت اطلاع پیدا می کند دست کم دو فرسخ به استقبال حامل خلعت می رود و در باغ یا کنار چشمه ای با اطرافیان به انتظار فرستاده شاه می نشیند و به محض پیداشدن مامور از دور، جلوتر می رود و به احترام شاه چند بار زمین ادب می بوسد . . . آنگاه فرستاده شاه خلعت را – که معمولاً جبه ای ترمه ای یا ابریشمین زر دوزی شده است – به دوش خان می اندازد، این قبیل محلها را خلعت پوشان می نامند ."
حجم فایل:7.17 MB
پشتیبانی:حسین محمدی (09148604956)
پروژه پاورپوینت طرح مرمت بنای خلعت پوشان(80اسلاید)
