ایستگاه راه آهن از جنبه های مختلفی قابل تعریف است. از نظر ترافیکی ایستگاه محلی برای ارائه انواع سرویس های مورد نیاز به بار و مسافر است. از نظر فنی، ایستگاه محلی است که در آن خدمات فنی مورد نیاز به ناوگان ارائه میشود و نهایتاً از نقطه نظر بهره برداری، ایستگاه محلی است که در آن امکان تشکیل، تفکیک و قبول و اعزام و کنترل بر سیر قطارها فراهم میشود.
طبق دستورالعمل کامپاکس، منظور از استگاه محوطه ای است که در آن یک قطار بتواند در محدوده مشخص شده ای (در یک حریم مشخص شده ای) بمنظور سوار و پیاده کردن مسافر و تخلیه و حمل و نقل بار، جهت عبور قطارها یا گذشتن آنها از مقابل یکدیگر و یا بمنظور هر نوع مانور لازم، خواه به طور عادی وخواه در موارد اضطراری، توقف نماید.
در این بند در واقع ایستگاه از بعد ترافیکی و بهره برداری مورد توجه قرار گرفته است. با جمع بندی تعاریف ارائه شده می توان برای ایستگاه راه آهن تعریف کلی زیر بیان نمود:
ایستگاه راه آهن محوطه ای است که مجموعه از خطوط و سوزنهای بهم پیوسته و ساختمانهای اداری و مسکونی و سکوهای بار و مسافر و تجهیزات تخلیه و بارگیری و سرویس ناوگان در آن قراردارد و کلیه سرویس های مربوط به بار و مسافر و ناوگان، در آن قابل ارائه میباشد.
البته لازم به ذکر است که وسعت و تجهیزات هر ایستگاهی بستگی به سطح سرویس تعریف شده برای آن ایستگاه دارد و نیازی نیست که کلیه ایستگاههای راه آهن تمامی تجهیزات و تأسیسات مشابه را داشته باشند.
در هریک از ایستگاه های راه آهن تمام و یا بخشی از فعالیتهای ذیل قابل انجام میباشد:
- تبادل مسافر
- تخلیه و باگیری کالا
- کنترل تردد قطارها
- امکان عبور قطارها در نقط تلاقی در مسیرهای یک خطه
- امکان سبقت گیری قطارهای سریع السیر و ویژه
- انجام سرویس برای واگن ها و لکوموتیوها
- تعویض لکوموتیو و تغییر سیستم راهبری و هدایت لکوموتیو
- اتصال و یا انفصال واگنهای باری و مسافری
- تنظیم واگن ها و عملیات مانور به منظور تشکیل قطار جدید، مستقر نمودن لکوموتیوها در آشیانه لکوموتیو و غیره
- انجام عملیات در مواقع اضطراری نظیر وقوع سوانح در باک و یا خرابیهای ناوگان و غیره
تعداد خطوط، ساختمانها و تاسیساتی که معمولاً برای یک ایستگاه می بایتس پیش بینی گردد بستگی به نوع و حجم فعالیت هایی دارد که در آن ایستگاه انجام خواهد شد.
مطالعات ایستگاه راه آهن در کرمان (word)