این محصول در قالب ورد و قابل ویرایش در 270 صفحه می باشد.
الف) اهدای گامت و حقوق جزا
مسئله ای که در دیدگاه حقوق جزا مطرح می باشد، این است که آیا تلقیح مصنوعی را می‌توان به عنوان یک عمل مجرمانه تلقی نمود یا خیر؟ ماده (۶۳۷) قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: هرگاه مرد و زنی که بین آنها علقه زوجیت نباش، مرتکب عمل منافی عفت، غیر از زنا از قبیل تقبیل یا مضاجعه شوند، به شلاق تا نود و نه ضربه محکوم خواهند شد و اگر عمل با عنف و اکراه باشد فقط اکره کننده تعزیر می شود.» مطابق ماده فوق، هر زن و مردی که بین آنها علقه زوجیت نباشد و مرتکب عمل منافی عفت شوند اگر با رضایت طرفین باشد تا نود و نه ضربه شلاق محکوم خواهند شد و در صورت اکره فقط مکره محکوم می شود. حال آیا می توان ادعا کرد که تلقیح مصنوعی اسپرم مرد بیگانه به رحم زن اجنبی از مصادیق اعمال منافی عفت غیر از زنا ذکر شده است، بارزترین مصادیق اعمال منافی عفت غیر از زنا محسوب کنیم، نه مصادیق انحصاری آن. ولی با توجه به ظهور عرفی کلمه «اعمال منافی عفت» خصوصاً با ملاحظه تمثیل قانونگذار از این اعمال، می توان ادعا کرد که مقصود از اعمال منافی عفت غیر از زنا، عبارت است از هر نوع رابطه مستقیم و غیرمشروع بین مرد و زنی که بین آنها علقه زوجیت موجود نباشد. بنابراین، تلقیح مصنوعی مشمول عنوان اعمال منافی عفت نخواهد بود؛ زیرا در تلقیح، هیچ گونه رابطه مستقیم و بدون واسطه بین زن و مرد اجنبی وجود ندارد. اصل تفسیر مضیق مقررات جزایی نیز استدلال فوق را تأیید می نماید؛ زیرا مطابق ماده (۲) قانون مجازات اسلامی:
«هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تأمین شده، جرم است.» و چون تلقیح مصنوعی در هیچ یک از متون قانونی به عنوان جرم ذکر نشده یا برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیی تعیین نگردیده است، به حکم ماده فوق و اصل تفسیر مضیق قوانین جزایی، تلقیح اسپرم مرد بیگانه به رحم زن جرم تلقی نمی شود. ولی از سوی دیگر، طبق ماده (۳) آیین دادرسی مدنی، در مورد سکوت و نبودن نص خاص، باید به عرف و عادت مسلم مردم مراجعه نمود و به نظر می رسد که عرف و عادت مسلم فعلی اکثریت مردم ایران، مقررات فقهی و دستورات اسلامی است که جنبه استمرار داشته و الزام وجدانی پیدا کرده است و مطابق شریعت مقدس اسلام و فقه امامیه، همانطور که قبلاً بیان شد، لقاح مصنوعی با منی مرد بیگانه ممنوع است. از این رو می توان گفت ماده (۳) قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به ماده (۲) قانون مجازات اسلامی حاکم است و بدین جهت باید مطابق ماده (۳) قانون آیین دادرسی مدنی و با عنایت به عرف فعلی مردم ایران، تلقیح منی مرد بیگانه به رحم زن اجنبی را جرم تلقی کرد و از نظر مجازات نیز به علت اینکه مقدار و نوع آن در قانون و شرع تعیین نشده مطابق ماده ۱۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) تعیین مقدار و نوع مجازات به نظر حاکم واگذار شده است؛ که البته این مجازات باید کمتر از مقدار حد باشد. بنابراین، با توجه به مطالب گفته شده در حقوق جزا فقط اهدای اسپرم جرم تلی شده و اهدای تخمک و جنین جرم نیست[۱].
ب) قانون مدنی و اهدای جنین
برای حل مشکل زوجین نابارور و تأمین خواسته آنان در ۲/۴/۸۲ قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که در ۸/۵/۱۳۸۲ مورد تأیید شورای نگهبان واقع شد و در روزنامه رسمی شماره ۱۷۰۳۳ مورخ ۲۹/۵/۸۲ منتشر گردید. این قانون که دارای ۵ ماده است در مقایسه با قوانین کشورهای پیشرفته به ویژه قوانین فرانسه بسیار ابتدایی و ناقص است؛ لیکن از لحاظ اینکه مسأله انتقال جنین را تا حدی حل کرده و قواعد و ضوابط تازه ای آورده و تحولی در حقوق ایران ایجاد کرده قابل توجه است. در این قسمت به بررسی این قانون خواهیم پرداخت:
قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور
ماده۱- به موجب این قانون کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری ذیصلاح مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در این قانون نسبت به انتقال جنین های حاصله از تقلیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آنها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده اقدام نمایند.
ماده۲- تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و دادگاه در صورت احراز شرایط ذیل مجوز دریافت جنین را صادر می کند:
الف- زوجین بنا به گواهی معتبر پزشکی، امکان بچه دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت جنین را داشته باشد.
ب- زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
ج- هیچ یک از زوجین محجور نباشند.
د- هیچ یک از زوجین مبتلا به بیماری های صعب العلاج نباشند.
هـ- هیچ یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند.
و- زوجین بایستی تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند.
ماده۳- وظایف و تکالیف زوجین اهداء گیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری و تربیت و نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد و پدر و مادر است.
ماده ۴- بررسی صلاحیت زوجین متقاضی در محاکم خانواده، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت خواهد گرفت و عدم تأیید صلاحیت زوجین قابل تجدید نظر می باشد.
ماده ۵- آئین نامه اجرایی این قانون ظرف مدت سه ماه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت دادگستری تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
[۱] – سید علی علوی قزوینی- تلقیح مصنوعی- انتشارات باشگاه اندیشه-۸۶٫
فصل اول : تعاریف و کلیات
ماده۱- در این آئین نامه واژه ها و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:
الف- قانون: منظور قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور- مصو ۱۳۸۲- است.
ب- جنین: نطفه حاصل از تلقیح خارج از رحمی زوج های قانونی و شرعی است که از مرحله باروری تا حداکثر پنج روز خواهد بود. این جنین می تواند به دو صورت تازه و منجمد باشد.
پ- اهداء جنین: واگذاری داوطلبانه و رایگان یک یا چند جنین از زوج های واجد شرایط مقرر در قانون و این آئین نامه به مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری برای انتقال به زوج‌های متقاضی دارای شرایط مندرج در قانون.
فصل دوم: شرایط اهداء و دریافت جنین:
ماده۲- زوج های اهداء کننده باید دارای شرایط زیر باشند:
الف- علقه و رابطه زوجین قانونی و شرعی
ب- سلامت متعارف جسمی و روانی و ضریب هوشی مناسب
پ- نداشتن اعتیاد به مواد اعتیادآور و روان گردان
ت- مبتلا نبودن به بیماری های صعب العلاج نظیر ایدز، هپاتیت و…
تبصره- مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری مکلفند قبل از دریافت جنین از اهداء کنندگان وجود شرایط مذکور در این ماده را احراز نمایند.
ماده۳- اهداء جنین باید با موافقت و رضایت کتبی زوج های اهداء کننده در مراکز تخصصی درمان ناباروری با احراز هویت آنان و به صورت کاملاً محرمانه انجام گیرد.
ماده۴- زوج های متقاضی جنین اهدایی باید واجد شرایط مقرر در ماده (۲) قانون باشند.
ماده۵- رسیدگی به درخواست دریافت جنین اهدایی، در دادگاه صالح و بدون نوبت و بدون رعایت تشریفات آئین دادرسی مدنی به عمل می آید. صدور حکم به رد درخواست و عدم تأیید صلاحیت زوجین قابل تجدیدنظر می باشد.
فصل سوم- تکالیف و وظایف مراکز مجاز درمان ناباروری:
ماده۶- مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری مکلفند نسبت به موارد زیر اقدام نمایند:
الف- نگهداری جنین های اهدایی از سوی اهداء کنندگان مسلمان و غیرمسلمان به طور جداگانه و رعایت تناسب دینی و مذهبی زوج های متقاضی با جنین اهدایی در زمان انتقال
ب- دریافت و نگهداری رأی قطعی مرجع قضایی از متقاضی
پ- صدور گواهی و معرفی نامه لازم مبنی بر تأیید سلامت جسمی و روانی برای متقاضیان دریافت جنین طبق مقررات قانون و این آئین نامه
ت- دریافت، نگهداری و انتقال جنین های اهدایی در شرایط کاملاً محرمانه
تبصره: اطلاعات مربوط به جنین های اهدایی جزو اطلاعات به کلی سری طبقه بندی می‌شوند.
ماده۷- صدور گواهی عدم توانایی باروری و همچنین توانایی زوجه در زمینه دریافت و نگهداری جنین، پس از انجام تست ها و آزمایش های دقیق پزشکی در صلاحیت مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می باشد.
فصل چهارم- شرایط لازم جهت دریافت، نگهداری و انتقال جنین
ماده۸- هر یک از مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می توانند بانک جنین طبق دستورالعمل های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دایر نمایند. این بانک مسئول دریافت و نگهداری جنین و انتقال آنها به زوجین نابارور و طبق مقررات مندرج در قانون و این آئین نامه می باشد.
ماده۹- مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است طبق دستورالعمل های وزارت یاد شده نسبت به دریافت نگهداری و انتقال جنین نظارت دقیق اعمال کند.
ماده۱۰- ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به اهداء کنندگان و دریافت کنندگان جنین اهدایی تنها با رعایت قوانین مربوط به حفظ و نگهداری اسرار دولتی و به مراجع قضایی صلاحیت دار مجاز می باشد.
فهرست مطالب
الف) اهدای گامت و حقوق جزا ۶
ب) قانون مدنی و اهدای جنین ۸
آئین نامه اجرایی قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور ۱۱
فصل اول : تعاریف و کلیات ۱۱
شرایط صاحبان جنین ۱۶
تشریفات اهداء جنین ۱۷
آثار انتقال جنین ۱۸
ج) قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور و قانون آئین دادرسی مدنی ۲۲
نتیجه ۲۸
ماهیت و شرایط پذیرش نسب ۳۰
الف) مفهوم نسب ۳۰
گفتار نخست: منشأ انتساب فرزند به پدر ۳۳
الف) دیدگاه عرفی ۳۳
ب) دیدگاه قرآن و روایات ۳۳
گفتار دوم: منشأ انتساب فرزند به مادر ۳۸
الف) بیان نظریه ها ۳۸
ب) نظر برگزیده ۴۳
مبحث دوم: شرایط قانون گذار اسلام و ایران برای پذیرش نسب ۵۰
گفتار نخست: تأثیر مفهوم زنا در مسئله نسب ۵۳
الف) نظر قانون مدنی و فقها ۵۳
ب) نظر برگزیده ۶۰
گفتار نخست- اثبات نسب پدری ۷۱
۱) توجیه اماره فراش ۷۴
۲) قلمرو و حد شمول قاعده فراش ۷۶
۳) اعتبار اماره فراش ۸۴
گفتار دوم- نفی یا انکار ولد ۸۸
۱) عدم وقوع نزدیکی ۸۸
۲) نبودن سلول حیاتی در منی شوهر ۸۹
۳) آزمایش های پزشکی از طریق تجزیه خون و بررسی های ژنتیکی ۸۹
قسمت دوم- دعوی اثبات نسب ۹۲
نسب فرزندان ناشی از گامت و جنین غیر زوجین ۹۳
ب) فرزندان ناشی از تزریق (کشت) تخمک در اندام تناسلی زن (اهدای تخمک) ۱۰۳
ج) فرزندان ناشی از تزریق اسپرم و تخمک بیگانه به اندام تتناسلی زن (اهدای جنین) ۱۰۷
د) فرزندان ناشی از باروری آزمایشگاهی ۱۰۸
حقوق حمل ناشی از اهدای گامت و جنین ۱۱۰
الف – اهلیت تمتع ۱۱۰
نظر برگزیده ۱۱۲
ب) صحت وصیت برای حمل ۱۱۳
ج ) برخورداری از وقف ۱۱۵
د) برخورداری از هبه ۱۱۶
هـ ) اقرار برای حمل ۱۱۶
و) حق ارث از والدین ۱۱۷
قسمت اول – نگاهداری و تربیت اطفال ۱۳۲
الف : حضانت طفل در زمان زوجیت ۱۳۸
اولویت هر یک از پدر و مادر ۱۴۰
ب : حضانت طفل بعد از انحلال نکاح یا هنگام جدایی زوجین ۱۴۲
قسمت دوم – اشخاصی که حضانت طفل متولد از اهدای گامت و جنین با آنهاست ۱۴۶
۲-۱ اهدای تخمک ۱۴۶
۲) حالت اهدای جنین ۱۴۷
۳- ولایت قهری ۱۴۸
گفتار نخست- مسئولیت مدنی پزشک در مقابل طفل ۱۸۲
۱- وجود ضرر ۱۸۴
۲- ارتکاب فعل زیان بار ۱۸۶
۳- رابطة سببیت ۱۸۷
گفتار دوم- مسئولیت مدنی اهداء کننده گامت در مقابل طفل گامت ۱۸۸
نتیجه ۱۹۶
بررسی مبانی حقوقی اهدای گامت و جنین ( حکم وضعی) ۱۹۷
گفتار اول : قراردادهای اصلی درمان ناباروری با استفاده از گامت و جنین ۲۰۷
الف) قراردادهای درمان علت بیماری ۲۰۷
ب) قراردادهای درمان موردی ناباروری با استفاده از گامت و جنین ۲۰۸
۱- قراردادهای درمان با استفاده از گامت ۲۰۸
۲- قراردادهای درمان با استفاده از جنین ۲۱۰
۳- توصیف قرارداد ۲۱۱
– قرارداد انتقال جنین تشکیل شده از گامت زوج زوجه ۲۱۲
– قرارداد انتقال جنین اعراض یا اهدا شده ۲۱۳
قرارداد های درمان با استفاده از جنین کلی یا تشکیل جنین ۲۱۴
– فلسفه و تحلیل حقوقی حرمت تولید گامت و جنین برای دیگری ۲۱۴
گفتار دوم : قراردادهای مقدماتی یا تبعی- قرارداد تهیه گامت و جنین ۲۱۷
۱- مفهوم، وجه تسمیه و اقسام ۲۱۷
۱-قراردادهای مستقل: ۲۱۸
۲- نوع قرارداد و اعتبار حقوقی آن ۲۱۸
گتفار سوم : قرارداد استخراج، فراوری، درمان و نگهداری گامت و جنین ۲۲۱
اقسام قرارداد ۲۲۱
الف) قراردادن زن و شوهر با موسسه پزشکی ۲۲۲
ب) قراردادن زن و مرد بیگانه با موسسه پزشکی ۲۲۳
ج) قرارداد زن یا مرد ( مجرد یا متأهل) با بانک جنین برای تلقیح گامت و تشکیل جنین ۲۲۴
د ) قرارداد استخراج جنین داخل رحمی، درمان و نگهداری آن ۲۲۵
هـ ) قرارداد انتقال گامت و جنین برای آزمایش و ارتقای دانش پزشکی ۲۲۶
بخش چهارم : شرایط و موانع تشکیل قرارداد ۲۲۷
۱-۴) مورد معامله ۲۳۱
الف) مورد معامله درقراردادهای ساده و مرکب ۲۳۱
ب) مورد معامله در قراردادهای انتقال گامت و جنین ۲۳۳
ج) مورد معامله در قرارداد انتقال گامت و جنین بیمار ۲۳۴
د) مورد معامله در قرارداد دایگی پیش از تولد ۲۳۴
هـ ) مورد معامله در قرارداد بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده گامت و جنین ۲۳۶
۲-۴) موضوع تعهد و اقسام موضوع تعهد ۲۳۷
۵) موانع قرارداد درمان ناباروری با استفاده از گامت بیگانه ۲۴۰
۱) موانع قانونی تشکیل قرارداد یا موارد بطلان آن ۲۴۰
۲) موانع قراردادی ۲۴۱
موانع صحت قرارداد اهدای گامت و جنین ۲۴۲
۱) فقدان مالیت عرفی ۲۴۲
۲) فقدان ملکیت ۲۴۳
۳) غیر متعارف بودن ۲۴۴
۴) هتک حرکت انسان ۲۴۵
۵) ممنوع بودن معاوضه یا خرید و فروش خون در فقه که مثل گامت یا جنین از ترکیبات بیولوژیکی بدن می باشند. ۲۴۸
۶) ممنوع بون خرید و فروش و معاملة نجاسات در فقه که شامل گامت انسانی نیز می شود. ۲۵۰
ماهیت حقوقی اهدای گامت و جنین ۲۵۱
۱) اعراض ۲۵۱
۲) اذن ۲۵۴
۳) صلح ۲۵۸
۴) هبه ۲۵۹
۵) وکالت ۲۶۱
۶) قرارداد خصوصی ۲۶۳
نتیجه ۲۶۴
مقاله اهدای گامت و جنین در حقوق جزا و حقوق مدنی
