لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 34
تأثیر مدرنیسم بر تحولات کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی، نمونه تبریز
چکیده
در این مقاله، سعی شده است تحولات کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی با مورد
نمونه شهر تبریز و تأثیر مدرنیسم بر این تحولات تفسیر و تبیین گردد. الگوی کلی طرح
شهر ایرانی- اسلامی در دو دوره قبل و بعد از مدرنیسم و تطبیق آن با شهر تبریز مورد
بحث قرار گرفته است. همچنین دوره های تحول شهر تبریز و عوامل تأثیرگذار مدرنیستی
و ملی و منطق های بر این تحولات مطالعه شده است. در نهایت، نتیجه گرفته شده است که
تحولات شهری معاصر ایرانی- اسلامی(تبریز) بیشتر ناشی از ظهور مدرنیسم در اقتصاد،
اجتماع، سیاست، فرهنگ، و غیره است که تحولات کالبدی شهر تبریز را به وجود آورده
است.
کلید واژه ها:
شهرهای ایرانی- اسلامی، تحولات کالبدی شهر، مدرنیسم، شهر تبریز.
مقدمه
شهرهای ایرانی اسلامی امروز را از لحاظ کالبدی م یتوان به دو بخش عمده سنتی و
جدید تقسیم کرد. تحولات کالبدی بخش سنتی را می توان در دو دوره زمانی قبل از
مدرنیسم و مدرن مورد مطالعه قرار داد. همچنین بخش جدید یا مدرن را م یتوان به دو
بخش فیزیکی؛ حومه های با ساخت و ساز اصولی و برنامه ریزی شده که ثروتمندان و
طبقات متوسط جامعه در آنها ساکنند و محلات جدید خودرو و بدون برنام هریزی که فقرا
و مهاجران روستایی در آنها ساکنند(محلات حاشیه نشین) تقسیم کرد.
بخش سنتی از لحاظ کالبدی در دو دوره زمانی قبل از مدرنیسم( 1300 ) و مدرن
1300 به بعد) دارای عناصر و ویژگی های خاص بوده اند که از همدیگر مجزا م یشوند. )
30 فصلنامه تحقیقات جغرافیایی – ش 84
همچنین بخش جدید با عناصر و ویژگی های خاص خود دو نوع کالبد با ویژگی های
منحصر به فرد به وجود آورده است.
مقاله حاضر، شناخت کلی از وضع کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی قبل از مدرنیسم
و تأثیر آن بر این شهرها را با مورد نمونه شهر تبریز به تصویر کشیده است.
شهرهای ایرانی- اسلامی قبل از مدرنیسم
شهرهای قبل از 1300 در ایران حاوی نشانه هایی بود که گویای نمونه های ویژه
166 ). بجز معدودی از ، شهر سنتی خاورمیانه اسلامی به شمار می رفت(اهلرس، 1380
.(248 ، شهرها، بقیه در میان دیوارهای محافظی محصور بودند(بیومنت و دیگران، 1369
دیوارها علاوه بر حفاظت شهر در برابر مهاجمان، شرایط آب و هوایی مناسبی نیز فراهم
می آورد. تنها عنصر شهری که خارج از دیوار شهر قرار داشت، قبرستان ها بود. مسجد
جامع و بازار دو عنصر شهری بودند که در رابطه متقابل با هم و در مرکز شهر قرار
داشتند. مسجد جامع مرتفع ترین ساختمان شهر بود که در نزدیک بازار ساخته می شد و
به عنوان محل اقامه نماز، دادگاه و مرکز فکری و آموزشی عمل م یکرد(سلطانزاده،
270 ). در کنار مسجد جامع و مساجد بزرگ دیگر گون ههای ساختمانی دیگری نیز ،1365
وجود داشت که از جمله می توان از حمام و مدرسه نام برد. حمام ها نقش بهداشتی و
مدارس علوم دینی نقش آموزش را به عهده داشتند.
در بنای بازار اسلامی، سه بخش اصلی را می توان از هم تمیز داد: الف- کوی ها یا
گذرهای اصلی و فرعی(راسته ها، که در دو طرف آن دکا نها و فروشگا ههای به هم
پیوسته، در یک ردیف رو به سوی گذرگا هها دارند)؛ ب- مجتمع های تجاری دارای
انبارها و مح لهایی برای سکونت موقت بازرگانان(خان، سرا یا کاروانسرا، فندق، وکاله و
رباع)؛ ج- مجتمع های تجاری بی امکان سکونت(قیصریه، تیمچه، بدستان)(دانشنامه جهان
.( اسلام، حرف ب، جزوه سوم، 311
ارگ نیز در بعضی مواقع در کنار مسجد جامع و بازار واقع می شد و در بعضی مواقع
نیز در کنار برج و بارو قرار م یگرفت. فضاها، عناصر و تأسیسات درون هر ارگ به
گونه ای بود که امکان زندگی نیمه مستقل را برای ساکنان آن تأمین می کرد تا در
14155
تأثیر مدرنیسم بر تحولات کالبدی شهرهای ... 31
تحقیق و بررسی در مورد تأثیر مدرنیسم بر تحولات کالبدی شهرهای ایرانی اسلامی، نمونه تبریز
