پیشینه صندلی در ایران
بی گمان در اندیشه بسیاری از ما میز و صندلی یک ره آورد اروپایی یا غربی و به گونه ای دیگر بخشی از فرهنگ تحمیلی غرب است. اما هنگامی که با نگاهی گذرا به پیشینه نزدیک به پنج هزار ساله آن می نگریم در می یابیم میز و صندلی _ که امروز چنین در زندگی روزمره ما ریشه و پای گرفته و از ضروریات هر فضای اجتماعی شده است _ از اختراعات و ابتکارات شرقی ها بویژه مردم آسیای باختریست. در اینکه کدام ملت یا قوم باستانی نخستین بار از آن سود جستند اطلاع دقیقی در دست نیست. چه پیشینه آن در نجد ایران، میان رودان و دیگر مراکز تمدنی این حوزه کمابیش هم زمان است. گو اینکه کاربرد آن ویژه دربار شاهان، خلفا و امرا بوده است. در این راستا هر از چند گاه وقفه یا شکستی هم به چشم می خورد اما این وقفه چندان پایدار نیست که نتوان خط تداوم و دیرپایی آن را به دست آورد.
از هزاره های دور تا یکی دو سده پیش نشستن بر صندلی یا کرسی گونه یی برتری و تمایز از دیگران به شمار می آمده است.حتی در زندگی انسان غارنشین آنان که سمت ریاست و برتری داشتند برای القای برتری خود از دیگران بر سکو یا فراز تخته سنگی می نشستند و بقیه بر زمین.
این نتیجه ایست که ازسفالینه ها، دیوارنگاره ها و نقوش به جای مانده از گذشتگان حاصل می شود. از باشکوه ترین نقوش صندلی نقش داریوش بزرگ در آستانه جنوب خاوری تالار صدستون در تخت جمشید است. تخت شاهی بر دستهای سررج نمایندگان ملل تابع هخامنشیان است و در فرازترین رج داریوش بر روی تخت_صندلی یی که تکیه گاهی بلند دارد نشسته است. چه در این نقوش و چه در نقش خزانه، صندلی داریوش آراسته و بلند است و میز کوچکی در زیر پا گذاشته شده است.
با سقوط شاهنشاهی هخامنشی و چیرگی مقدونیان بر ایران نه تنها در دوران حکومت اسکندر و جانشینان او بل در دوران فرمانروایی پارتی ها و ساسانیان نیز _به گواهی مسکوکات این دوران_ میز و صندلی کاربردی چون گذشته دارد.
در سده های نخستین اسلام امرا و خلفا بر نشستن بر جایی بلندتر از دیگران و تکیه دادن بر پشتی بسنده می کردند و تنها مستوفیان و نویسندگان از میزهایی کوچک (چهار زانو پشت آن می نشستند و به کتابت می پرداختند) استفاده می کردند. اما پس از چندگاهی تخت یا کرسی های گسترده جایگزین آنها شد و کم و بیش رسوم شاهان ساسانی در دربار خلفا و امرا راه یافت. در این سده ها هنوز مردم عادی نشستن بر زمین یا تشکچه را ترجیح می دادند و تنها به پشتی یا تکیه گاهی بسنده می کردند. در بیشتر مینیاتورهای دردست از نخستین سده های ایران اسلامی تا اوایل دوران قاجار یعنی نزدیک به دوازده سده، رسم نشستن کمو و بیش همین بوده است
در بیشتر مینیاتورهای سده های میانی تا اوایل قاجاریه تخت گسترده ای با پایه های کوتاه و تکیه گاهی نه چندان بلند نقش شده است که شاه بر آن نشسته و وزیران و دیگر بزرگان دربار در دو سوی آن ایستاده یا بر زمین نشسته اند.
.
بر روی اشیاء فلزی یا سفالینه هایی که از سده های میانی دردست است کمتر نقش میز یا صندلی آمده است. زنان یا مردان بر زمین نشسته اند و تکیه گاهی چون متکا دارند و این به روشنی گویای شیوه زندگی آن زمان است. از موارد استثنایی تکه سفالینه ای از اواخر سده هشتم هرجری قمری است که بر روی آن زنی به چهره مغولی نشسته بر صندلی منقوش که پشتی آراسته و بلندی دارد نقش شده است.
تقریبا در بیشتر سفرنامه های سفیران یا ایران گردانی که از زمان صفویه پای به ایران گذاشتند در زمینه چگونگی زندگی ایرانیان به گونه نشستن آنها نیز پرداخته اند. روشن است که تخت (اورنگ) صندلی و میز هنوز ویژه شاهان و دربار است.
در اوایل حکومت قاجاریه همچنان تخت پادشاهی است که در نقوش آمده و از صندلی یا میز کاربردی چون امروز خبری نیست. مردم به همان روش سده های پیشین بر زمین می نشستند و میز و صندلی عموما جایگاهی نداشته است.
در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه و بویژه پس از سفرهای او به اروپا و ارتباط بیشتر ایرانیان با دیگر کشورها میز و صندلی به منازل بزرگان ، بازرگانا و ثروتمندان راه پیدا می کند اما هنوز گونه ای وسیله برتری و تشخص شمرده می شود. گویایا این ویژگی در عکس ها و کاشی های این دهه هاست.
میز ونیمکت های سنگی با نقوش کنده کاری شده برای استفاده در باغ ها و باغچه ها نیز گونه ای دیگر از کاربرد میز و صندلی در دوره ناصری است. بر بخشی از یک کاشی تخت هفت رنگ دهه 1320 تا 1330 هجری قمری یک مرد جوان قلیان به دست بر روی یک صندلی چوبی نشسته است که نمایانگر کاربرد صندلی در خانه بزرگان و اشراف است.
به هر صورت با گذشت سالین صندلی دیگر ویژگی خدایی_شاهی خود را از دست می دهد. از دیوارهای بلند دربار شاهان می گذرد و نخست به منازل بزرگان و پس از آن به چاردیواری مردم عادی راه می یابد. از اوایل دوره پهلوی است که طبقات مرفه و متوسط هریک به فراخور بودجه خود از مبل، میز و صندلی سود جسته اند.
اما راه پیدا کردن میز و صندلی به محیط های آموزشی ایرانی به تاسیس اولین مدرسه به سبک اروپایی در دوره پهلوی بازمی گردد. تا پیش از آن دانش آموزان در مکتب گرد استاد روی زمین می نشسته و به یادگیری می پرداخته اند. گاهی میزهای کوچک و کوتاه یا رحل هایی هم پیش روی آنها روی زمین قرار می گرفته است.
امروزه دیگر برای بیشتر مردم ما عادت نشستن بر ر وی زمین با آن گونه دشواری که ایران گردان و سیاحان در سفرنامه های خود نوشته اند کم و بیش از میان رفته است و میز و صندلی بیش از آن که یک وسیله تشخص و برتری باشد برای آسان نشستن و سلامت بدن است.
مقدمه:
در مجهز سازی فضاهای سبز و باز شهری ابتدایی ترین روش برای احساس آرامش و راحتی در پارک ها صندلی ها و نیمکت های پارک می باشد . طرز قرار گرفتن این صندلی ها باید به صورتی باشد که دسترسی به آنها آسان و راحت بوده یعنی در سراسر پارک و به تعداد زیاد موجود باشد .صندلی ها باید در روبروی مناظر زیبا اما در جایی که در مسیر رفت وآمد افراد قرار نگیرد ، واقع شود.
فضا های زیبا و مناسب عمومی به شهروندان این امکان را می دهد تا در کنار یکدیگر از طبیعت اطراف لذت ببرند و با داشتتن مکان مناسبی برای نشستن احساس رضایت آنها چندین برابر شود . افراد مختلف نوع های متفاوتی از صندلی های پارک یا فضا های سبز را می پسندند ، که این سلایق متفاوت نحوه طراحی صندلی های پارک را تعیین میکند و به آن تغییراتی می دهد .
برای مثال جوانان اغلب بر روی بالای صندلی یعنی تکیه گاه آن می نشینند تا بر روی خود صندلی واین مورد باید در طراحی صندلی های پارک یا فضاهای آزاد شهری مورد توجه قرار گیرد و صندلی هایی را که به این مراکزاختصاص می دهند از استحکام بیشتری در ناحیه پایه ها برخوردار باشد.
یا بطور مثال برای افراد مسن نیمکت هایی که دارای پشت یا تکیه گاه است راحت تر از نوع بدون پشت آن می باشد .
در صورتی که برای افراد معمولی صندلی های بدون پشت به آنها این امکان را می دهد تا در دو طرف نیمکت بنشینند .
پس این را باید در نظر گرفت که در پارک یا فضاهای سبز شهری که امکان استفاده اقشار مختلف است باید تمام امکانات رفاهی در نظر گرفته شود و صندلی ها و نیمکت ها طوری برای این مکان ها ساخته شوند تا مورد استفاده بیشتری برای همگان داشته باشد .
در همین راستا و برای پیشگیری از خراب کردن مبلمان عمومی شهر باید به این نکته توجه داشت که خرابی بیشتر شامل چه چیزهایی میشود ، چه زمانی این خرابکاری ها صورت می گیرد و توسط چه کسانی ، سپس برنامه های پیشگیری را بکار بست.
نیمکتها را معمولاً برای نشستن موقت یا طولانی در نظر می گیرند . محل نشستن طولانی نیاز بیشتری به راحت بودن دارد . در این نیمکتها که در پارکها بکار برده می شوند ، بیشتر شکلی قالب ریزی شده داشته و دارای دسته و تکیه گاه نیز می باشند
. محل نشستن کوتاه مدت می توانند ساده تر بوده و از انعطاف بیشتری برخوردار باشند ،مثلا نیمکتهائیکه با دیوارها ادغام می شوند و یا حصاری برای باغچه های بلند تشکیل می دهند و یا نیمکتهای یکپارچه با گلدان و روشنایی
و به طور کلی نیمکتها وصندلی ها با استفاده ی کوتاه مدت در گروه بدون پشتی وبا استفاده ی بلند مدت در گروه نیمکتهای با پشتی قرار میگیرند.
نیمکتهای بدون پشتی:
در تکمیل فضاهای معماری ساخت عمومیت بیشتری دارند.اکثر نشستگاهها اهداف زیبایی شناسی و تزئینی دارند و کمتر به راحتی انها فکر شده است .نزدیک کردن انها به اجزای تندیس وار در محوطه های مورد نظر طراحان عرف رایج است .بدین ترتیب اغلب این وسایل از مصالح بنایی و ساختمانی نظیر سیمان سنگ واجر همانند عمارت های پیرامونشان ساخته میشوند.این اجزا با محیط اطراف هماهنگی نسبی خوبی دارند ودر برابر تخریب گران هم مقاومند.
نیمکتهای بدون پشتی با مصالحی هماهنگ با پیرامون(پارک پردیس)
نیمکتهای بدون پشتی
نیمکتهای با پشتی :
پراستفاده ترین و راحت ترین نیمکتها انهایی هستند که از پشتی و جا دستی برخوردارند و فرمی راحت و مطابق با بدن دارند این گونه نشستگاهها افراد را به تامل در نشستن و سپری کردن اوقات با آسودگی خاطر در محیط شهری تشویق میکنند.
نیمکتها را می توان به طرق مختلف تنظیم کرد :
- به طرف هم دیگر جهت محاوره
- به طرف خارج و یا پشت به پشت جهت نظاره مناظر
- نشستن در کانون توجه و فعالیت مانند میدانها و تفریحگاهها
- نیمکتهائی که در واحدهای کوچک می تواند یک شکل منحنی بوجود آورده و پیرامون درختان و یا بین آنها بکار برده شوند .
- قرار گیری نیمکتهایی به منظور انجام فعالیتهای ورزشی
نیمکتهای میز شکل
در محیطهای باز و میدانی شکل ، نیمکتهائی که پشتی و دسته دارند ممکن است مناسب نباشند چون روی به یک سو دارند . یک نیمکت کوتاه و پهن ، تقریباً چهار گوش در چنین مواردی مناسب تر هستند ، چون مردم می توانند روی آن روزنامه خود را گسترده و بخوانند و یا افراد در هر گوشه آن که بخواهند بنشینند و بدین ترتیب نمای مورد علاقه خود را انتخاب کنند
صندلیهای دیواری
می توان دیوارها را با فرو رفتگی هایی جهت نشستن طراحی کرد این نشست گاهها می توانند در امتداد دیوار به صورت سکو و یا نیمکت هایی مجزا باشند .
تک صندلیهایی را نیز می توان روی دیوارهای حائل کوتاه سوار کرد
تا آنجا که ممکن می باشد ، نیمکت را می بایست در محلی که از عوامل جوی بخصوص باد بر حذر باشد قرار داد .
نظم و ترتیب نیمکتها می بایست منطقی بوده و باید از پراکندگی آنها جلوگیری نمود تا باعث آن نشود که صرفاً محل عبور و مرور را مسدود و یا شلوغ نمایند.
تعدادی از نیمکتها و صندلی ها را در سایه و تعدادی را در افتاب قرار میدهند .
موقعیت نیمکتها و صندلی ها باید به گونه ای باشد که استفاده کننده بیش از انکه مردم و ترددشان را نظاره کند طبیعت و منظر اطراف را مشاهده کند.
نتیجه گیری :
هنگام طراحی نیمکت وصندلی باید به این نکات توجه کنیم:
در عین داشتن سادگی فرم و ثبات باید دارای راحتی، دوام، جذب حرارت، مصالح به کار رفته،عدم تجمع اب روی سطوح ،تعمیر و نگهداری اسان و مقاوم در برابر عوامل تخریبی باشد.
با توجه به بررسی های انجام شده روی صندلی و نیمکت پارکها و فضای سبز مشهد به این نتیجه رسیدیم که این عوامل در طراحی این نیمکت ها رعایت نشده است و نیز با بررسی برخی نمونه های خارجی به این نتیجه رسیدیم که به علت پژوهش قبل از طراحی نکات بالا بیشتر رعایت شده است.
مصالح:
برخی مواد سطوح دلپذیری را برای نشستن بوجود می آورند ، چوب خصوصاً چنین ماده ای است . فلزات و سنگ گرچه عملی هستند ولی برای نشستن حتی برای مدت کوتاهی سرد و نامطلوب هستند
چوب هم برای اماکن قدیمی و هم محیط مدرن مناسب بنظر می رسد . چوب می بایست از همه طرف صیقل شده باشد . چوبهای سخت بخصوص از دوام بیشتری برخوردارند ولی باید با دقت کامل انتخاب شوند تا از منابع تجدید شدنی مورد تاییدی تهیه شده باشند
بهترین مصالح برای نشستگاه های عمومی انهایی هستند که در برابر خشونت سرما و گرما و رطوبت و خشکی کیفیت خود را از دست نمیدهند . نیمکت ها و صندلی ها در معرض تخریبگران هستند و باید در زمین ثابت شوند یا بطور مستقیم در زمین کاشته شوند .
در کل اگر نشستگاه سنگین باشد بطور مثال بتنی باشد نیازی به تثبیت ندارد. در مواردی نیز میتوان انها را به دیوار یا رویدیوارهای کوتاه نصب کرد.
در فضاهای باز که حرکت جریانی ازاد دارد استقرار نیمکت هایی با پشتی .دسته.ارایه و تزئینات زیاد .خیلی سنگین و مصنوعی به نظر میرسد .توصیه میشود برای جلوگیری از بر هم خوردن نظام هماهنگ غالب در محیط از سکوهای چهارگوش کوتاه و پهن در فرم نشستگاه استفاده شود . در این حالت تعبیه میزهایی مناسب و هماهنگ با نیمکت .برای کتاب،روزنامه یا وسایل همراه کاری شایسته است.انتخاب سمت مطلوب از سوی استفاده کننده ،امتیاز بزرگ این نشستگاه چهار سویه است. نوعی نیمکت بلند دنباله دار وجود دارد که هدف خاصی را دنبال میکند . معمولا در مکان هایی که افراد زیاد گرد هم می ایند و ملاقات و گفتگو بازار گرمی دارد ،اینگونه نشستگاه ها رواج دارد.
در زمین های مسطح ، نیمکت را بطور مستقیم میتوان ثابت کرد ولی در سطوح شیب دار نیاز به زیر سازی و تراز نمودن سطح مبنا وجود دارد . این عمل باعث هماهنگی بیشتر استفاده راحتتر،نظم معمول تر و ازدحام بصری کمتر در محیط میباشد
صندلی های چوبی:(نمونه خارجی)
صفحات فلزی مشبک ، توری سیمی یا فلزات منبسط شده مصالح با دوامی هستند که بخصوص برای محیط شهری مناسب هستند.
- نگهداری مصالح
بهتر است از مصالحی استفاده شود که نیاز به مراقبت کمتری دارد . تمام فلزات باید به طور مناسب در مقابل تخریب و فرسایش ( از جمله لوازم مونتاژ ) عمل آیند . آنها باید با یراق آلات روکار مانند پوشش پودری کارخانه ها که الکتریسته ی ساکن دارند . محافظت شوند . درسواحل یا جاهایی که استفاده زیاد به یراق آلات روکار خسارت وارد می کند ، باید از فولاد ضد رنگ و آلومینیوم مخصوص قسمت های مقاوم باشند و بتن ها نیز باید در برابر خرابی محافظت شوند .
در مجموع باید از مصالحی که در گرما و سرمای شدید یا در اقلیم مرطوب و خشک آسیب نمی بییند، استفاده کرد
ابعاد
صندلی ها در ابعاد مختلفی ساخته می شوند . ولی ویژگی های اصلی بدنه ی آنها ، کمی با هم تفاوت دارد برای طراحی وسایل و ملزمات خیابانی باید داده های مربوط به ویژگی های انسانی را مورد توجه قرار داد برای مثال اگر دیواری در بالای سمت راست و با یک سربام ( هره ) راحت ساخته شود، می تواند به عنوان صندلی مورد استفاده قرار گیرد .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 9 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله نیمکت ها و صندلی های در فضای سبز
