مقدمه
صحبت از ماندگارترین اثر تاریخی است، همان اثری که هوز بوی تازگی از آن استشمام می‌شود. سخت از پیام و گفتار خداوندی است، همان گفتاری که جزء جزء آن، دریای خروشانی از معارفت است. سخت از تنها مکتوب تحریف‌ناپذیر خلقت است، همان مکتوبی که جان‌ها را سیراب و روح‌ها را به تعالی می‌رسند.
فاش گویم آنچه در دل مضر است این کتابی نیست چیز دیگر است
چون که در جان رفت جان دیگر شود جان چو دیگر شد، جهان دیگر شود
اللهم اجعل القرآن وسیله لنا الب اشرف منازل الکرامه
ای خدا، قرآن را وسیله ما برای رسیدن به بالاترین منزلت‌های کرامت بگردان
روی سخن ما در این تحقیق، با نسل پویای ما است که در بحران انتخاب قرار گرفته و در جستجوی بهترین الگو تکاپو می‌کند و هر نوی را می‌آزماید و کنار می‌گذارد و بر پایه لکل جدید لذه، هماره در پی نوی دیگر است و این آزمون را بارها و بارها تکرار می‌کند و همچنان طی شده را درمی‌نوردد.
قرآن را! قرآن را! که ریشه‌های تمام معارف بشری در آن نهفته است.
قرآن را! قرآن را! که بهترین وسیله‌ی آرامش و از برترین مصادیق ذکر خداست.
قرآن را! قرآن را! که مایه کرامت فردی و اجتماعی ما مسلمانان است و همه چیز ما به عمل به آن و پیروی از قرآن ناطق، ائمه اهل بیت بستگی دارد.
جایگاه و عظمت قرآن
پیامبر اکرم(ص): قرآن از همه چیز، جز خدا برتر است. پس هر که قرآن را پاس دارد، خدا را پاس داشته و هر که قرآن را پاس ندارد، احترام خدا را سبک شمرده است.
امام صادق(ع): عزیز جبار، کتاب خود را بر شما نازل کرد. او راستگو و نیکی کننده است. در آن کتاب، اخبار شما و کسانی که پیش از ما بود و پس از شما خواهد بود و اخبار آسمان و زمین آمده است، که اگر کسی می‌آمد و از اینها به شما خبر می‌داد، در شگفت می‌شدید.
پیامبر اکرم(ص): علم قرآن را بیاموزید و غرایب آن را فرا گیرید. غرایب آن احکام واجب و حدود آن است. چه قرآن بر پنج وجه نازل شده است: حلال، حرام، محکم، متشابه و امثال.
پس به حلال عمل کنید و حرام را فرو گذارید. محکم را بکار ببندید و متشابه را رها کنید و از امثال عبرت بگرید.
قرآن، آب حیات انسان است. این آب هم، تشنه و طالب انسان است، همانطور که انسانه تشنه اوست، به همان اندازه که ما علاقه‌مند به قرآنیم، چندین برابر قرآن عاشق ماست.
قرآن، سفره رحمت رحیمیه است که فقط برای انسان گسترده شده است. طعام این سفره، غذای انسان است که با ارتزاق آن متخلق به اخلاق ربوی می‌گردد و متصف به صفات ملکوتی می‌شود و مدینه فاضله تحصیل می‌کند و هیچ کس از کنار این سفره بی‌بهره برنمی‌خیزد.
شفاعت قرآن
در روایت آمده که رسولب خدا(ص) فرمودند: هیچ شفیعی نه پیغمبر و نه ملک و نه غیر از اینها، در روز قیامت بلند مرتبه‌تر از قرآن نیست.
منقول است که حضرت علی(ع) فرمودند: قرآن را فرا گیرید که بهترین گفته‌هاست و در آن بیاندیشید و تفقه کنید که بهار دلهاست و از نور آن شفا جوئید که شفای دل‌های بیمار است و آن را به نیکوترین وجه، تلاوت کنید که سودبخش‌ترین سرگذشت‌هاست.
عمومی بودن فهم قرآن
جهانی بودن زبان قرآن کریم و اشتراک فرهنگ آن، در اجتماع دلپذیر سلمان فارسی، صهب رومی، بلال حبشی، اویس قرنی، عمار و ابوذر غفاری در ساحت مقدس پیامبر جهانی، که شعار ازسلت الی الابیض و الاسود و الاخمر، او شهره آفاق شد، متجلب است.
قرآن مصون از دستبرد و تحریف
مضمون عبارت شیخ صدوق، در کتاب اعتقادات اینچنین آمده است:
آنچه هم اکنون در دست مردم است، بدون هیچ کم و کاستی همان قرآنی است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. پیش از این نبوده و هر کس به ما عقیده تحریف را نسبت دهد، کاذب است.
اعجاز قرآن در بلاغت
معنی بلاغت، رسیدن است. اگر گوینده طوری کلام را بیان کند که معنی به قلب سامع رسیده و جایگیر شود و مقصودی که دارد عقل و وجدان مستمع را مسخر نماید، آن سخن، بلیغ است و شکی نیست که قرآن در بلاغت به حد اعجاز رسیده، زیرا چنان مملکت وحشی، بت‌پرست، دزد، غارتگر و ظالم را در مدت بسیار کم، صالح و خداپرست و متحد نمود که قایل شدند تمام دنیا را در تعلیم و تادیب نمایند، با آنکه همه آنها متمدن‌تر و به مراتب بسیار عالم‌تر و در سیاست و حکمت و صناعت و کلیه لوازم زندگی بشری از آنها به درجاتی اشرف بودند.
معلوم است که بیان الهی چنان در قلوب عرب موثر واقع شده که آنها را به کلی استحاله کرده و تغییر ماهیت داد و سایر معجزات انبیاء(ع)، قطعاً به این اندازه، امت‌ها را خاضع ننموده است.
روش‌های ویژه قرآن در بیان معارف
• استفاده گسترده از تمثیل برای تنزل دادن معارف سنگین و متعالی؛
• داوری قاطع نسبت به اقوال و آرایی که از دیگران نقل می‌کنند.
• پیوند دادن مسائل جهان‌شنسای با خداشناسی؛
• گزینش صحنه‌های درس‌آموز تاریخی در تبیین قصه‌ها؛
• بیان مصداق و پرهیز از کلی‌گویی؛
• تکرار مطالب، چون قرآن در مقام هدایت است، لازم است در هر مناسبت یا زبانی خاص ادا شود تا ویژگی موعظه داشته باشد.
• یکی از ظرافت‌های ادبی و هنری در بیان قرآنی، تغییر ناگهانی سیاق است تا خواننده را متوقف کرده و به تامل وادارد.
کیفیت نزول قرآن
حارث بن هشام از پیامبر اکرم(ص) پرسید: وحی چگونه بر شما نازل می‌شود؟
ایشان فرمودند: گاه صدایی مانند صدای زنگ به گوش من می‌رسد و وحیی که بدین صورت بر من نازل می‌شود، سخت بر من گران و سنگین است. سپس این صداها قطع می‌شود و آنچه را جبرئیل می‌گوید، فرا می‌گیرم. گاهی نیز جبرئیل به صورت مرد بر من فرود می‌آید و سپس با من سخن می‌گوید و من گفته‌های او را حفظ می‌کنم.
راه‌های ارتباط پیامبر اکرم(ص) با عالم غیب عبارتند از:
1. الهام به قلب؛
2. توسط فرشته وحی؛
3. از طریق شنیدن صدا. به این ترتیب که خداوند امواج صوتی را در فضا و اجسام می‌آفریده و از این طریق با پیامبرش سخت می‌گفته که از دیگران مخفی و پنهان بوده است.
4. خواب.
اولین و آخرین آیات و سوره‌های نازل شده
قرآن در مدت بیست و سه سال یعنی در طول مدت نبوت رسول اکرم(ص)، نازل گردیده است و مشهور آن است که اولین سوره نازل شده، «اقرا باسم ربک» است، ولی معلوم نیست آخرین چیزی که نازل گردید، کدام آیه است و اصحاب پیغمبر در آن اختلاف‌نظر دارند. گویتا هر کس آخرین آیه‌ای که از پیغمبر شنیده است را آخرین آیه نازل شده پیامبر نام برده است.
ولی از آنجا که آیه «الیوم اکملت لکم دینکم» که سوره مائده است به اتفاق در حجه‌الوداع یعنی دو ماه و نیم قبل از رحلت نازل شده و نیز سوره «اذا جاء نصرالله و الفتح» دلالت می‌کند، بر اینکه خدا پیامبر اکرم(ص) خبر رحلت او را می‌دهد، باید سوره مائده و «اذا جاء» از آخرین سوره‌ها باشد، اما آخرین آیه کریمه «واتقوا یوما» و نازل شدن چیزی بعد از آن معلوم نیست. احادیثی در این خصوص وجود دارد.
مقداری از سوره‌های قرآن را که قبل از هجرت پیغمبر نازل گردیده، مکی و مقداری که بعد از هجرت نازل شده، مدنی می‌گویند. خواه در شهر مکه و مدینه نازل شده یا در سفرها و قرای دیگر.
امام صادق(ع) فرمودند: «بسم الله الرحمن الرحیم، اقرا باسمک الذی ...» اولی آیانی است که بر نبی اکرم(ص) نازل شده است.
سوره‌ها و آیات مکی و مدنی
معنا و ملاک مکی و مدنی بودن سوره‌ها
دوران رسالت پیامبر اکرم(ص) به دو بخش تقسیم می‌شود:
دوره اول که سیزده سال است و در مکه با تبلیغ سپری شد. دوره دوم که ده سال است و پس از هجرت به مدینه آغاز شد که حضرت در این دوره به تکمیل دین پرداختند.
آنچه از قرآن در دوره اول نازل شد، آیات و سوره‌های مکی نامند، خواه در خود مکه نازل شده باشد یا نه.
و آیات و سوره‌هایی که در عرض 10 سال بعد، نازل گشته مدنی نام دارد، خواه در خود مدینه نازل شده باشد یا در جاهای دیگر.
بیشتر قرآن در مکه و در عرض سیزده سال نازل شده است.
غالب این آیات قرآنی که با ندای «یا ایها الناس» شروع می‌شود، مدنی و آیاتی که با خطاب «یا ایها الذین آمنوا» آغاز می‌شود، مدنی است.
فایده دانستن مکی و مدنی بودن آیات
• زمان نزول آیات را معلوم می‌دارد.
• اگر دو آیه در یک موضوع باشد، یکی در مکه و دیگر در مدینه، آیه مدنی ناسخ و آیه مکی منسوخ است.
• شناسایی تاریخ تشریع و مکان تشریع و سبب نزول، حکمت آن تشریع را معلوم می‌دارد.
نحوه جمع‌آوری قرآن در زمان‌های مختلف
قرآن در زمان پیامبر اکرم(ص) به صورت کامل در اوراق متعدد نوشته شده بود و در خانه حضرت نگهداری می‌شد. در زمان ابوبکر، هیاتی مامور شد تا قرآن را جمع‌آوری کند و بین دو لوح قرار دهد. در زمان عثمان هم به علت توسعه سرزمین‌های اسلامی و بروز اختلافاتی در قرائت قرآن، همه نسخه‌های پراکنده قرآن جمع‌آوری شد و دستور داده شد از روی یک نسخه به تکثیر فراوان قرآن بپردازند. این نسخه به مصحف امام نامگذاری شد و از همین نسخه نمونه‌هایی به بلاد اسلامی فرستاده شد.
نام‌ها و ویژگی‌های ترکیب قرآن
قرآن کریم به اسامی متعدد و عناوین متعددی نامیده می‌شود و از این اسامی در قرآن کریم یاد شده است. میان این اسامی چند نام دارای شهرت بیشتری است که مورد اتفاق اکثر دانشمندان علوم قرآنی است و می‌توان آنها را به عنوان اسامی و نام‌های قرآن تلقی کرد که عبارتند از:
«قرآن، فرقان، کتاب، ذکر و تنزیل»
اهمیت فراوان فراگیری قرآن
امام صادق(ع): شایسته است که مومن، قبل از مرگ، قرآن را بیاموزد و یا در حال فراگیری آن باشد.
حضرت علی(ع) فرمودند: حق فرزند بر پدر این است که نام نیکو بر او بگذارد، خوب تربیتش کند و قرآن تعلیمش نماید.
پیامبر اکرم(ص): هر کس به فرزندش قرآن بیاموزد، خداوند متعال در قیامت به پدر و مادر، تاج پادشاهی می‌بخشد و بر او دو جامه‌ای می‌پوشاند که هیچ کس مانند آنها را ندیده است.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 15 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله نکاتی در مورد قرآن
