(تحولات بین المللی اخیر در زمینه حقوق ثبت اختراع )
حقوق مدیریت ثبت اختراع به عنوان یکی از شاخه های اصلی حقوق مالکیت معنوی (مالکیت فکری ) از موضوعات اساسی کنوانسیون پاریس در حمایت از مالکیت صنعتی است 0 بخش اول این مقاله در فصلنامه شماره 12 دیدگاههای حقوقی از نظر گرامیتان گذشت 0 مقاله حاضر نیز بر مبنای گزارشی تهیه شده که در کنفرانس جولای 1996 کشورهای آسیا و اقیانوسیه توسط آقای هانزباردل (ethedraB znieH) وکیل ثبت اختراعات آلمان در سریلانا- کلمبو ارائه گردید و طی آن ضمن ملاحظات خاص در رابطه با لزوم حمایت از حقوق ثبت اختراعات به بحث و بررسی پیرامون موقعیت کشورهای در حال توسعه ،تحول وتکامل سیستم ثبت اختراع ، معاهده همکاری ثبت اختراعات (ydaeT noitarepooC tnetaP) کنوانسیون حقوق ثبت اختراعات اروپا (noitnevnoC tnetaP naeporuE) مهلت بین المللی جهت ثبت اختراع در کشورهای عضو، قلمرو حمایت از حقوق ثبت اختراع و در مجموع تحولات بین المللی اخیر در زمینه حقوق ثبت اختراع پرداخته است .
ملاحظات اساسی
اجازه دهید با چند اظهار اساسی شروع کنیم :
1) از حق اختراع همواره وکرارا\" بعنوان یک حق انحصارری یاد میشود0 آنطوریکه ما از حق انحصاری درک می کنیم انحصار عبارت از یک قاعده یا آئین نامه باز است که بویله آن فقط به دارنده یا صاحب حق انحصاری به بخش خاصی از بازار اجازه ورود داده می شود0 مثالی که می توان در این مورد ذکر کرد عبارت از تجارت انحصاری تنباکو و کالاهای ذیربط آن مثل سیگارت است 0 مثال دیگر انحصاری کشوری (ملی ) مخابرات از راه دوراست .
برخلاف این موارد، حق ثبت اختراع عبارت از حق مالکیتی در زمینه یک خلاقیت تکنیکی ، یعنی اختراع است 0 مالکیت در چهارچوب اصل وسعت نظر نظم و حقوق نقش تعیین کننده ای را ایفاء می کند0 هیچ فرد منطقی ومعقولی منکر این امر نخواهد بود که نقاش یک تصویر بعنوان یک اثر یا قطعه هنری مالک تصویری خواهد بود که با رنج و تلاش آنرا خلق نموده است .
2) همین اصل بایستی در مورد یک اختراع تکنیکی هم که معمولا\" در جهت خلق آن تلاش و کوشش قابل توجهی ضشروری است مورد استناد و کاربرد واقع شود0 یک سرمایه گذاری متناسب نیز بایستی در چنین تلاش و کوشش جلوگر باشد پیشرفتهاو تحولات تکنیکی مستلزم وجود مهندسین آزمایشگاهها و غیره است که بایستی برای فراهم نمودن اینها سرمایه گذاری نمودو پول پرداخت کرد0 اگر مخترعی بتواند راز اختراع خود را حفظ نماید در اینصورت ممکن است تا حدودی مال یا ملک خود را حفظ و تامین نماید0 اما اگر مخترع قصد دارد که اختراع خود را به بازار عرضه نموده واز این طریق در خدمت مصرف کننده باشد، بدون داشتن حمایت ثبت اختراع این خطر او را تهدید می کند که اختراع او به جهت جذابیت آن فورا\" کپی و تقلید خواهد شد0 معمولا\" کپی کننده یا فرد تقلیدگر در وضعیتی است که می تواند موضوع اختراع را ارزانتر از مخترعی تولید کند که این مخترع مجبور است قیمت محصول خود را با محاسبه هزینه های تحول تکنیکی و فن آوردی یا به عبارت دیگر، با احتساب سرمایه گذاریهای ذیربط خود بسدت آورد0 بالعکس ، تقلید کننده به هیچ وجه بارچنین هزینه هائی را بدوش نمی شکد.
3) تجربه به ما نشان میدهد که در یک کشور صنعتی بدون داشتن حمایت حقوق ثبت اختراع تمام شرکتهاوموسسات پیشتاز تجاری که بطور قابل توجهی در تحولات تکنیکی جدید سرمایه گذاری می کنندخیلی زورد نابود و مضمحل می شوند، حداقل در رابطه با مرکزیت تحول و پیرفتشان ، زیرا آنها نمی توانند با موسسات تقلیدگر یا کپی کننده رقابت کنند0 نتیجه فقدان حمایت حقوق ثبت اختراع این است که موسسه تجاری مراقب رقبای خود است که ببیند تا چه حدودی ودر چه زمینه ای آنها محصولات جذاب جدید خلق می کنند تا اینکه دراسرع وقت ممکن آنها را کپی کند0 پیامد یا نتیجه منطقی این کارعبارت از اینست که تحقیق تکنیکی بدون حمایت حقوق ثبت اختراع می میرد و از بین می رود0 برای این تحول مثال روشنی وجود دارد: کشورهائی که فاقد حمایت از مواد داروئی هستند صنعتی ندارند که به اتکای خود محصولات داروئی پیشرفته یا تحول گران قیمت است و باید متعاقبا\" بوسیله قیمت محصولات بازگردند.
در این قبیل کشورها ما غالبا\" فقط کپی کننده ها یا تقلید گرانی را داریم که معمولا\" بدترین نوع محصولات را عرضه می کنند.
4) اساسا\" حمایت از حقوق ثبت اختراع عبارتست از حمایت از سرمایه گذاری لازم برای ساخت یا خلق اختراعات ، این سرمایه گذاریها بی فایده و عبث خواهد بود اگر نتوان رقبا را ازکپی کردن محصولات اختراعی جدید جلوگیری کرد0 وضعیت کشاورزی را در نظر بگیرید که در بها رسیب زمینی های خودرا می کار تا اینکه در پائیز آنها را برداشت کند0 کاشت سی زمینی سرمایه گذاری اوست که با مالکیت او روی زمین و سیب زمینی های سبز شده حمایت می شود0 این امر باور نکردنی است که تصور کنیم هر کس مجاز به برداشت سیب زمینی از این زمین مزروعی خواهد بود.
ممکن است اظهار شود که این ملاحظات خیلی ساده هستند0 اما نمونه های متعددی از اشتباه بین یک حق ثبت اختراع با یک حق انحصاری وجود دارند و این قضیه مشهوری است که حق انحصاری مفهوم یا دلالت ضمنی بدی دارد0 این است دلیل آنکه چرا این اصول در آغاز بررسی وملاخظات مد نظر قرار داده شده است 0 اکنون با ذکر این مدقمه موقعیت یک شکرو در حال توسعه را بررسی می نمائیم
موقعیت یک کشور در حال توسعه :
آیا این اصول در رابطه با یک کشور در حال توسعه ای که هنوز صنعتی همراه با تحقیق و توسعه ارائه نداده است نیز معتبر است ؟ به اعتقاد ما، در هر مورد صنعتی کردن یا به عبارت دیگر، ایجاد مشاغل و فراهم آوردن سزح زندگی بالاتر بطور قاطع و موثر بستگی به سرمایه گذاری توسط شرکتها وموسسات تجاری - صنعتی پیشتازدارد0 کشورهای در حال توسعه انگیزه یا موجبات نیروی کار ارزانتر را در قبال آنچه که در دسترس کشورهای صنعتی است به این کشورها(به کشورهای صنعتی ) فراهم می آورند0 این امر یکی از دلایل استقبال و روی آوری موسسات پیشتاز تجاری به ایجاد شعباتی از کارخانجات خود در کشورهای در حال توسعه است تا کارفرآیند تولید را که در کشروهای صنعتی بسیار گران است به انجام برسانند0 مثال بارز در این خصوص صنعت الکترونیک است 0 قطعات رادیو وتلویزیون اغلب در کشورهای در حال توسعه ساخته می شوند0 معمولا\" این قبیل محصولات در کشور مبداء(وطن ) موسسه پیشتاز تجاری در تحت حمایت ثبت اختراع قرار می گیرند ایجاد شعبات کارخانجات این امکان رافراهم می سازد که دانش فنی مناسب و مرابتط وارد کشور در حال توسعه بشود که بدینوسیله کارکنان ومهندسین این قبیل کشورهاکاملا\" دروضعیتی قرار گیرند که تولید چنین محصولاتی را به عهده گرفته و انجام دهند0 این امر قابل درک است که یک موسسه پیشتاز ثبت اختراع (esirpretnE tnetaP) که محوصلات خود را در کشور در حال توسعه به تولید مس رساند علاقمند است که این محصولات بلافاصله در همان کشور توسط سایر موسسات پیشتاز تجاری تقلید نو کپی برداری نشود که البته این امر معمولا\" مشکل آفرین نمی باشد زیرا که دانش فنی کار وارد کشور مربوط گردیده است 0 مضافا\" بر اینکه ، طبیعی است موسسه پیشتاز تجاری ، در انتظار است محصولات ذیربط یا به سمت آن موسسه بارگیری و ارسال شود و یا به سمت مشتریان آنها.
در این رابطه گزارش یک مثال یا نمونه عملی خالی از فایده نیست :
یکی از موکلین آلمانی آقای هانز باردل که تولید کننده ماشینهای تولید کفش میباشد تولید نوع خاصی از این قبیل ماشینها را به یکی از کشورهای بلوک شرق سابق انتقال داده بود0 کمپانی شریک در کشور ذیربط نقشه ها، ترسیمات و مشخصه های مورد نیازجهت انتقال دانش را تحصیل کرده بود0 در بدو امر همکاری با کمپانی شریک بخوبی پیش می رفت تا اینکه موکل آلمانی وی مطلع شد که همین ماشینهائی که می بایست منحصرا\" به موکل او ارسال می شد در تعداد دیگری از کشورها نیز ظاهر گردیده است 0 کمپانی شریک با نقض قرارداد مربوطه معلومات و دانش فنی نوع خاص این ماشین را جهت ساخت این ماشینها بمنوظر ارسال به سایر کشورها بر مبنای قیمتی که خودشان تعیین کرده بودند، مورد استفاده قرار داده بود0 تحقیق و بررسی این موضوع در آن زمان خیلی دشورا بود زیرا آنطور که میدانید کشورهای بلوک شرق بسهولت قابل دسترسی نبودند0 علی ایحال ماشین ذیربط در کشور کمپانی شریک از طریق حق ثبت اختراع حمایت نشد زیرا به جهت مشکلات زمانی (محدودیت زمانی )این امر ممکن نبود0 نتیجه این رویدادها قطع فوری همکاری بود که برای مدت زمانی بسیار ثمربخش و مفید واقع شد0 اگر حمایت از حقوق ثبت اختراع در رابطه با ماشین مورد بحث در کشور کمپانی شریک موجود بود این امکان وجود داشت که از تولید مستقل جلوگیری بعمل آید و در هر صورت این امکان میسر بود که ادعای خسارت بشود.
بنابراین نتیجه گیری که میتوان کرد اینست که وجود حمایت از حقوق ثبت اختراع برای کشورهای در حال توسعه هم حائز اهمیت فراوان است ، زیرا این امر انگیزه یا محرک خاصی برای موسسات پیشتاز تجاری کشروهای صنعتی جهت سرمایه گذاری در کشورهای در حال توسعه نه تنها در رابطه با تولید کالاهای قراردادی جهت مصارف روزمره بلکه د رجهت تولید محصولات صنعتی پیچیده تر نیز می باشد.
مثال بارز صنعیت شدن یک کشور با معرفی یا ورود یک سیستم ثبت اختراع مدرن ، جمهوری خلق چین می باشد0 این کشرو رشد فزاینده صنعت خود را شاهد بوده و تجربه می کند0 سرمایه گذاران کشورهای صنعتی نگران جلوگیری از تقلید و کپی محصولات جدید و جالب تولیدی خود د رچین از طریق حقوق حمایت از ثبت اختراع هستند0 فعالیتهای سرمایه گذاری قدرتمند موسسات پیشتاز تجاری در حال حاضر براین اساس در چین در حال انجام است 0 ملاحظات مذکورکلا\" ما را به این نتیجه گیری می رساند که حمایت از حقوق ثبت اختراع مدرن ، جمهوری خلق چین می باشد0 این کشرو رشد فزاینده صنعت خودرا شاهد بوده و تجربه می کند0 سرمایه گذاران کشروهای صنعتی نگران جلوگیری از تقلید و کپی محصولات حدید و جالب تولیدی خود درچین از طریق حقوق حمایت از ثبت اختراع هستند0 فعالیتهای سرمایه گذاری قدرتمند موسسات پیشتاز تجاری در حال حاضر بر این اساس در چین در حال انجام است 0 ملاحظات مذکور کلا\" ما را به این نتیجه گیری می رساند که حمایت از حقوق ثبت اختراع با تاثیری بین المللی ضروری و لازم است .
ت،ول و تکامل سیستم ثبت اختراع
آیا سیستم ثبت اختراع به نحوی خود عمل می کند که احتیاجی به تحول و تکامل نداشته باشد؟ به نظر ما عکس قضیه صحیح است 0سیستم بین المللی ثبت اختراع پیچیده و گران است 0 هزینه های فوق العاده سیستم بین المللی ثبت اختراع تحصیل حمایت لازم را خصوصا\" در رابطه با موسسات تجاری کوچک و متوسط، خراب و معیوب می سازد.
الف ) معاهده همکاری حقوق ثبت اختراعات TCP
(ytaerT noitarepooC tnetaP) ماوبناواساسی بنام کنوانسیون پاریس (1883 noitnevnoC siraP) در اختیار داریم که یک سال حق تقدم (raeY ytiroirP) را برای ثبت اختراع در نظر گرفته است 0 مضاف بر این ، ما معاهده همکاری حقوق ثبت اختراعات (TCP) را در اختیار داریم که مخصوصا\" توسط صنایع سایر متوسط و کوچک بکار گرفته می شود0 TCP دو تاثیر اساسی را در بر دارد:
1)TCP کثرت و تعدد الزامات یا احتیاجاتی که سابقا\" جهت ثبت اظهارنامه اختراع لازم واز کشوری به کشور دیگر متفاوت بود را هماهنگ می نماید و اظهارنامه واحدی را که در سطح همه کشورهای عضوTCP شناخته شده است جایگزین این کثرت وتعددالزامات می نماید
2)TCP زمان بررسی و رسیدگی ثبت اظهارنامه های خارجی را تمدید می نماید و بدینوسیله هزینه های عمده و قابل توجه اظهارنامه ها ی خارجی در کشور مورد نظر را به تعویق می اندازد یعنی بمدت بیست ماه (20ماه ) و یا - در صورت استفاه از فصل دوم - بمدت سی ماه (30ماه ) از تاریخ حق تقدم به تعویق می اندازد0 اظهارنامه TCP منتهی به یک ثبت اختراع متحدالشکل در همه کشورهای تعیین شده نمی گردد گرچه با هر یک از اظهارنامه های TCP در هریک ازکشورهای تعیین شده با روشی معمول رفتار می شود که از نظر ملی (داخلی ) بر صدور گواهی ثبت اختراع مقدم می گردد0 فصل دوم TCP با بررسی مقدماتی بین المللی که بایستی کشورهای عضو TCP را وادار به پذیرش و توصیب نتیجه بررسی مقدماتی بین المللی در کشور خود بنماید، قدمی در این جهت است 0 اما قضیه در عمل این نیست 0مخصوصا\" کشورهائی که دارای سیستم بررسی ماهوی هستند، چنین روشی راحتی اگر گزراش بررسی مقدماتی بین المللی وجود داشته باشد، در داخل کشور انجام می دهند0 هر کشوری عادات ملی خود را دوست می دارد وبه آن عشق می ورزد0 نتیجه ناامیدکننده و حرمانی که می ماند برای مخترعین و صنعت است که عبارت از هزینه ها و مخارج عمده و قابل توجه می باشد0 در بسیاری از کشورها حمایت از حقوق ثبت اختراع جهت بسیاری از موسسات تجاری رایگان است .
ب) کنوانسیون حقو ثبت اختراعات اروپائی - CPE
(noitnevnoC tnetaP naeporuE)
تاسیس و ابداع سیستم حقوق ثبت اختراعات کوشش رد جهت کاهش هزینه های حمایت از حق ثبت اختراع در اروپای غربی می باشد0هرچند که تاثیر این کاهش هزینه فقط در رابطه با روش بررسی در تعداد اندکی از کشورهای اروپائی است که دارای سیستم بررسی ماهوی میباشد0 در رابطه با کشورهائی که دارای اختراعات ثبت شده هستند تغییر عمده ای بعمل نیامده زیرا عامل اصلی هزینه ، یعنی ترجمه ها، دست نخودره و به همان صورت سابق باقی مانده است .
ج) معاهده حقوق ثبت اختراع TLP
(ytaerT waL tnetaP)
سازمان جهانی مالکیت معنی (وایپو- opiW) با آماده نمودن پیش نویس معاهده حقوق ثبت اختراع TLP وتجدیدنظرآن گام مهمی را برداشته که هدف آن بخصوص هماهنگ نمودن قوانین ثبت اختراع کشورهای عضو کنوانسیون پاریس میباشد0 پیش نویس معاهده مذکور بطور گستره و وسیع طی هشت کنفارنس کمیته کارشناسان که متشکل از هیاتهای نمانیدگی کشورهای عضو کنوانسیون پاریس و هیاتهای نمایندگی سازمانها، متقاضیان و وکلاء میباشد مورد بحث و بررسی واقع شده است 0 وایپو هموارده در مراحل مختلف تهیه و آماده نمودن موافقت نامه های بین المللی به نحو موفقیت آمیزی اجازه داده است که حرف گروههای ذینفع در خصوص موضوع مالکیت معنوی ،مخصوصا\" مخترعین ومتقاضیان ثبت اختراع وهمچنین نمایندگان آنان شنیده شود
به این گروها فرصتی کامل داده می شود تا در جلسات ومجامع وایپو به ارائه نظرات و مواضع خود بپردازند.
این معاهده پیش نویس نه تنها در بر دارنده تشریفات وفرمهای ظاهری است بلکه قانون ثبت اختراع کلی را نیز شامل می شود.
پیشنهاد اصلی یا اساسی این معاهده شامل 39 ماده می باشد که از بین این موادموادی که به نظر حائز اهمیت خاص هستند ذیلا\" ذکر می گردد:
1- حداقل الزامات برای تاریخ اظهارنامه (ماده 8)0
2- چاپ وانتشار اظهارنامه همراه به گزارش تحقیق (سرچ ) بعداز 18 ماه (مواد15و1/16)
3- آخرین شروع بررسی و رسیدگی سه سال بعد از تاریخ اظهارنامه (ماده 2/16)
4- اصل شناسنائی اولین نفری که تقاضای ثبت اختراع رامی نماید بعنوان مخترع (eliF ot-tsriF)درتمام کشورهای طرف قرارداد(ماده 2/9)
5- قابلیت ثبت اختراع (ماده 11)0
الف ) بدیع بودن یا جدید بودن (نشریات در سراسر دنیا اعم از چاپی ، کاربردی ، شفاهی - بدیع بودن مطلق ) (ماده 2/11).
ب)گام اختراعی (ماده 3/11)0
6- مدت یا مهلت بین المللی (ماده 12)0
7- حقوق و امتیازات اعطاء شده توسط حق ثبت اختراع (جلوگیری اشخاص ثالث ازاستفاده موضوع ثبت شده تحت حق ثبت اختراع (ماده 19)
8- وصعت یا دامنه حمایت و تفسیر ادعانامه ها(ecnataviuqE) (ماده 21).
9- دور20 ساله حق ثبت اختراع (ماده 22)0
اکنون درباره موادی بحث میشود که بنظر از ضروریات واجزاء لاینفک پیش نویس معاهده می باشند0 البته در جریان بحث ممکن است به سایر مواد نیز اشاره ای داشته باشیم :
الف ) مدت یا مهلت بین المللی
مهلت بین المللی مذکور در ماه 12 نقطه آغازین یک معده بین المللی بود.
یک دوره مهلت زمانی در سیستم eliF fo tsriF (یعنی مخترع کسی است یا اولین نفری است که اختراع بنام او ثبت می شود) درست تاثیر یک تور ماهیگیری امن و محفوظ را دارا می باشد0 این حداقل تاثیر دوره مهلت زمانی بود که قبل از به اجراءدرآمدن کنوانسیون حقوق ثبت اختراعات اروپائی در آلمان وجود داشت 0 این تور یاشبکه امن د رموارد افشائات غیر قابل اجتناب یا افشائات عمدی مخترع قبل از ثبت اظهارنامه اختراع از تاثیر تخریبی بدیع بودن آن و متعاقبا\" بی اعتباری یا بی ارزش شدن گواهی اختراع بعدی جلوگیری می کند.
بمنظور نشان دادن اهمین دوره مهلت زمان (doireP ecarG)مثال قایق بادی را بکار می بریم .
این ویله ورزشی را به جهت طبیعت وساختار خاص آن تنهامی توان در ملاء عام و در مکانی بازمورد آزمایش قرار داد0 ولی آیا تنها با آزمایش آن این امکان وجود دارد که تمام کیفیات و شرایط قایق رانی و نتل و هدایت آنرا توسط فردی که روی آن سوار است مورد مطالعه قرار داد؟ هر کس که اطلاعاتی درباره قایقرانی با انرژی باد دارد اینرا نیز می داند که چقدر بدست گرفتن قایق بادی - مخصوصا\" اگر فردی مبتدی باشد- دشوار و مشکل است .
در چهارچوب یک سیستم تازه و نوظهرو مطلق همانطوریکه وسیله کنوانسیون حقوق ثبت اختراع اروپائی تحریر یا تجویز گردیده ونیز توسط ماده 11 معاهده حقوق ثبت اختراعات (TLP) جایگزین شده ،این امکان وجود دارد که حمایت معتبری را تحت حقوق ثبت اختراعات مشابه یا برابر(یا مربوط به هم ) برای این قبیل وسایل وتجهیزات بعد از انجام آزمایشات لازم در ملاء عام بدست آوریم .
مثال دیگری مربوط به دستگاههائی است که جهت تولید کفش تکمیل و بهبود می یابند0 این دستگاهها بایستی قبل از اینکه آنها در رابطه با اختراعات نهائی ذیربط کامل تلقی شوند درکاخانجات کفش سازی مور آزمایش واقع شوند0 این آزمایشات را تنها میتوان در کارخانجات تولیدی کفش انجام داد و در اینجا معمولا\" از دستیابی اشخاص ثالث نمی توان جلوگیری نمود0 این بدین معنی است که آزمایش این دستگاهها بطور اتوماتیک خطر تولید هنر مقدم (rtA roirP) را با تاثیر تخریبی کامل آن در رابطه با تازگی یا نوظهوری اختراعات ذیربط ایجاد می نماید.
مثال دیگر تکنولوژی ماینهای کشاورزی است که فقط در ملاءعام قابل آزمایش است .
پیامد نتیجه این سیستم تازه یا نو ظهور مطلق ، آنست که تمام تکنولوژیهای که قابل توسعه و تکمیل در پشت درهای بسته هستند در مقابل سیار تکنولوژیهای مذکور که در آنها امرتحقیق و آزمایش تکمیل و توسعه د رملاء عام غیر قابل اجتناب است ، ازو وضعیت و موقعیت مطلوبتری برخوردارند0 چنین وضعیت یا موقعیتی به جهت عدم تعیین واطمینان از اینکه آیا رقیب یا مقلد بعدی خواهد توانست اثبات نماید که آزمایش لازم چیز تازه یا نوظهوری را خلق کرده هنر مقدم (trA roirP) را تخریب و از بین برده ، کاملا\" غیر رضایتبخش است .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله20 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله حقوق و مدیریت ثبت اختراع