مجموعه 2 نقشه های کد پروژه های تجاری ------------------21 پروژه مختلف

اختصاصی از رزفایل مجموعه 2 نقشه های کد پروژه های تجاری ------------------21 پروژه مختلف دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بررسی ریز ساختار بتن توانمند در شرایط مختلف

اختصاصی از رزفایل بررسی ریز ساختار بتن توانمند در شرایط مختلف دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقاله ی فارسی (بدون چاپ در مجلات) که  در دو فرمت PDF و WORD می باشد. چکیده ای از مقاله در ادامه آمده است. 

چکیده

کلیدواژه ها :

ریزساختار،سیلیکافیوم،هیدراتاسیون،خاکستربادی(fly ash)، دمای بالا، مقاومت فشاری، دوام، سنگدانه سبک، ریزترک، مقاومت در برابر سولفات

بتن توانمند (UHPC)، یکی از جدیدترین تکنولوژی‌های بتن است. مزایای این ماده مقاومت فشاری بالا، شکل‌پذیری و دوام فوق‌العاده‌ی آن می‌باشد. در این تحقیق سعی شده است ریز ساختار این نوع بتن مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به هزینه‌ی بالا دستیابی بتن توانمند و لزوم استفاده از جایگزین‌های سیمانی در این نوع بتن یک ماده جدید مشابه با سیلیکا فیوم که از سوختن سبوس برنج در شرایط خاص بجای استفاده از سیلیکا فیوم پیشنهاد گردیده است، با بررسی زیر ساختاری و آزمایشات متعدد و مقایسه‌ی آن‌ها با نمونه‌های کنترلی و نمونه‌های ساخته شده با سیلیکا فیوم نتایج رضایت بخشی بدست آمده است. ترک‌ها بخصوص ریز ترک‌ها نیز در ساختار بتن بسیار اهمیت دارند، همچنین اگر سنگدانه‌های استفاده شده سبک باشند، در بررسی دیگر ریز ترک‌ها در زیر ساختار بتن توانمند با سنگدانه‌های سبک با استفاده از میکروسکوپ اسکن الکتریکی و تحلیلگر طیف انرژی و طیف مادون قرمز به این نتیجه  منجر شد که ریز ترک‌ها اثر بسزایی در دوام (UPLAC) دارند و اضافه کردن کاهنده‌های آب و سایر مواد افزودنی باعث بهبود ربز ساختار و در نتیجه دوام بتن می‌شود. با توجه به اینکه بتن یکی از پر مصرف ترین مصالح ساختمانی است بررسی آن در شرایط دوام بتن می‌شود. بررسی آن در شرایط آتش‌سوزی لازم و ضروری آست لذا در یک تحلیل کمی و کیفی در شناسایی ترک‌ها در زیر ساختار بتن توانمند با  FLY ASHکه در معرض حرارت بالا قرار گرفته نتایج به این صورت بوده که دمای  دمای بحرانی این نوع بتن است که پس از این دما آسیب جدی به ساختار بتن وارد می‌شود. همچنین مقاومت در برابر سولفات همواره یکی از مشخصه‌های مهم بتن است. در این بررسی یک بتن توانمند حاوی CNI به طور زیر ساختاری مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج بیانگر این است که CNI باعث تسریع در تشکیل کلسیوم هیدروکسید می‌گردد و آثار مخربی را برجای می‌گذارد و همچنین توسعه دوام و ریز ساختار بتن در طول هیدراتاسیون بررسی شده که با توجه به نسبت آب به سیمان کم یک شتاب منفی در پروسه هیدراتاسیون سیمان به صورت زیر ساختاری مشاهده شده است، در نهایت بررسی ریز ساختاری، بررسی مفید و خوبی ارزیابی می‌شود و می‌توان با استفاده از آن به مشخصات مورد نظر دست یافت.

دانلود پاورپوینت انجمن های مختلف دانش اموزی - 14 اسلاید

اختصاصی از رزفایل دانلود پاورپوینت انجمن های مختلف دانش اموزی - 14 اسلاید دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

•تشکیل انجمن های مختلف دانش اموزی یکی دیگر از فعالیت های با ارزش مکمل برنامه می باشد که دانش اموزان با شرکت و عضویت در انها قادر میگردنند تمایلات خود را ارضا نمایند.

•انجمن:به تجمعی از شاگردان اطلاق می شود که با حضور فعال و داوطلبانه بر اساس ضوابط آیین نامه ی خاص در مدرسه تشکیل میگردد وزمینه ی فعالیت شاگردان را فراهم می اورد.

•انجمن های شورای دانش اموزی:به تجمعی از دانش اموزان علاقه مند به فعالیت تحقیقی,اجرایی در یکی از زمینه های اعتقادی, اجتماعی,فرهنگی,علمی,اقتصادی و موارد مشابه با مسولیت دانش اموزان منتخب و همکاری ونظارت مدیر و معاون پرورشی در یک واحد سازمانی اطلاق می شود.

برای دانلود کل پاپورپوینت از لینک زیر استفاده کنید:

دانلود مقاله بررسی اثرات تاریخ کاشت ، تراکم بوته و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ بهاره

اختصاصی از رزفایل دانلود مقاله بررسی اثرات تاریخ کاشت ، تراکم بوته و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ بهاره دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

چکیده
این آزمایش به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت ، تراکم بوته و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی شهرک دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک اجرا گردید . دو تاریخ کاشت شامل : 20 اردیبهشت ، 20 خرداد ( کشت تاخیری ) و سه سطح نیتروژن : 100 و 200 و 300 کیلوگرم اوره در هکتار و دو تراکم 800 و 400 هزار بوته در هکتار بطوریکه تراکم 800 هزار با آرایش کاشت در دوطرف پشته به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند . در این تحقیق
کلمات کلیدی : گلرنگ ، تاریخ کاشت ، تراکم بوته و نیتروژن
مقدمه
افزایش روز افزون جمعیت جهان در چند دهه اخیر ، محدودیت شدید منابع انرژی غذایی را به دنبال داشته است ، اگرچه ذخایر غذا معمولاً با تکیه بر حبوبات ، گندم ، برنج و ذرت به عنوان غذاهای اصلی ، مورد بحث قرار می گیرند ، اما دانه های روغنی در مقام دوم منابع مهم انرژی غذایی برای انسان به شمار می آیند ( 36 م و 45 ) محصولات دانه های روغنی ، یعنی روغن های خوراکی و کنجاله های مقوی پروتئینی که حاصل فرایند روغن کشی هستند ، بخشی از غذای روزانه انسان و دام را تشکیل می دهند ، علاوه بر این ، دانه های روغنی مصارف صنعتی ، دارویی و غیره دارند ( میر 45 )
تا دهه 1340 عمده ترین روغن مصرفی در ایران ، روغن حیوانی بوه است ، ولی از آن پس ، طبق آمارهای ارائه شده در ایران ، مصرف روزانه روغن های نباتی طی سیزده سال ( 63- 1351 ) دو برابر شده است ( 25 و 29 )
کشت دانه های روغنی همیشه بخش مهمی از فعالیت های کشاورزان را تشکیل می داده است ( 83 محمدی ) هرچند از گذشته های دور کشت دانه های روغنی در نقاط مختلف ایران معمول بوده است ، ولی هدف اصلی از کشت آنها ، غالباً استفاده به صورت آجیل ، صادرات و تا حدودی رفع نیازهای صنعتی کشور بوده است ( 25 محمدی ). گلرنگ زراعی گیاهی یکساله و از خانواده گل کاسنی می باشد و از بین کشورهای تولید کننده آن هندوستان با داشتن حدود 60 درصد سطح زیر کشت جهانی ( 831 هزار تن ) را به خود اختصاص داده است . ایالات متحده آمریکا با عملکرد 1485 کیلوگرم در هکتار بیشترین متوسط عملکرد جهانی را در بین کشورهای تولید کننده گلرنگ داراست . ( 65 محمدی ) ) متوسط عملکرد دانه گلرنگ در ایران حدود 700 کیلوگرم در هکتار برآورد گردیأه است ( 15 محمدی ) در گذشته کشت گلرنگ بیشتر به منظور تهیه کار تامین ( رنگدانه قرمز رنگ که از گلچه های این گیاه قابل استخراج است ) و استفاده از آن در رنگرزی البسه و نیز به عنوان رنگ غذا صورت می گرفت ( 15 ) ولی امروزه این گیاه در گروه گیاهان روغنی جاگرفته و به این منظور کشت می گردد . ( 41 محمدی )
روغن این گیاه کیفیت قابل ملاحظه ای دارد . میزان اسید لینولئیک این روغن بین 73 تا 85 درصد است . اسید لینولئیک موجود در روغن گلرنگ حاوی خواصی نظیر کاهش چربی خون ، کلسترول و سختی رگ ها می باشد( 15 ).
هدف از مطالعه و تحقیق حاضر
1- تعیین مناسب ترین مقادیر مصرف کود نتیروژن و رسیدن به حداکثر عملکرد کمی و کیفی
2- تعیین بهترین روش کاشت و تراکم و تعیین بهترین روش یک یا دو ردیفه کاشت بر روی هر ردیف برای دستیابی به عملکرد بالا
3- تعیین و بررسی بهترین تاریخ کاشت برای رسیدن به حداکثر عملکرد کمی و کیفی در استان مرکزی
4- بررسی شاخص های رشد و تعیین ارتباط آنها با عملکرد دانه با توجه به تراکم- کود نیتروژن و تاریخ کاشت
مواد و روشها
این آزمایش در بهار و تابستان سال 1387 به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت ، تراکم بوته و سطوح مختلف کود، تیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک واقع در 5 کیلومتری جنوب شرقی اراک اجرا گردید. طول و عرض جغرافیایی محل مورد آزمون 34 درجه و 3 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 48 دقیقه طول شرقی و ارتفاع از سطح دریا 2192 متر می باشد. اجرای این آزمایش در قالب بلوک کاملا تصادفی، فاکتوریل اسپیلت پلات در 4 تکرار در 48 کرت اجرا شد. طول هر کرت 6 متر و شامل 5 ردیف با فواصل 60 سانتی متر و در فاصله هر کرت با کرت های مجاور 120 سانتی متر و فواصل تکرارها با هم 3 متر در نظر گرفته شد. هر کدام از تکرارها شامل 12 کرت که متشکل از سه تیمار، تاریخ کاشت، و تراکم مختلف بوته در هکتار و 3 سطح نیتروژن که مورد آزمون قرار گرفته و همه کرت ها به صورت تصادفی در نقشه آزمایش پیاده و اجرا گردیده است. زمین مورد آزمایش سال قبل آیش بوده و در پاییز شخم نیمه عمیق به همراه دیسک آماده سازی گردیده بود.
صفات اندازه گیری شده عملکرد دانه،وزن 100 دانه، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، تعداد غوزه نابارور در بوته وقطر ساقه میباشند. کلیه داده های حاصل از نمونه برداری ها، توسط نرم افزار Mstat-c تجزیه و تحلیل گردید و سپس مقایسه میانگین ها با کمک آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 5% مقایسه شدند و از نرم افزار Excel برای رسم نمودار ها استفاده گردید.
(جدول-1) نتایج آزمون خاک محل آزمایش

نتایج و بحث:
عملکرد دانه
وزن 100 دانه
تعداد غوزه در بوته
تعداد دانه در غوزه
تعداد غوزه نابارور در بوته
قطر ساقه

جدول 4-1- تجزیه واریانس صفات مورد آزمون

منابع تغییر (S.O.V) میانگین مربعات( )
درجه آزادی(df) عملکرد دانه وزن صد دانه تعداد غوزه در بوته تعداد دانه در غوزه
تکرار 3 n.s 214/16017 0/018 n.s 082/0 n.s 410/1
تاریخ کاشت 1 **171/514457 0/151* **038/2 *021/11
نیتروژن 2 *976/89087 1/473** **251/36 n.s 188/1
اثر متقابل 2 n.s 712/9066 0/015 n.s n.s 040/0 *896/7
خطا 15 667/30393 0/019 119/0 826/1
تراکم 1 **040/288424 2/223** **38/30 *521/17
تاریخ کاشت درتراکم 1 n.s 161/2658 0/038 n.s n.s 001/0 n.s 688/4
نیتروژن در تراکم 2 **706/8585942 0/362** **031/0 **271/52
تاریخ کاشت در نیتروژن درتراکم 2 *902/85148 0/087* n.s 296/0 *312/11
خطا 18 487/17339 0/019 098/0 229/2
درصد ضریب تغییرات(Cv%) - 29/16 99/14 43/15 58/16
معنی دار در سطح 5% = *معنی دار در سطح 1% **معنی دار نیست =

جدول4-2 مقایسه میانگین
تیمار kg/haعملکرد دانه وزن صد دانه تعداد غوزه در بوته تعداد دانه در غوزه
تاریخ کاشت(S)
S1 a804/2197 2/827a 5/975a b208/22
S2 b750/1990 2/715b 5/563b c167/23
نیتروژن (N)
N1 b375/2045 2/469c 4/401c 563/22
N2 b697/2071 2/766b 5/525b 500/22
N3 a759/2165 3/076a 7/381a 000/23
اثر متقابل تاریخ کاشت در نیتروژن(SN)
S1N1 125/2150 2/498 4/588 ab250/22
S1N2 394/2198 2/855 5/788 b250/21
S1N3 894/2244 3/128 7/550 a125/23
S2N1 625/1940 2/441 4/214 a875/22
S2N2 000/1945 2/678 5/263 a750/23
S2N3 625/2086 3/025 7/212 a875/22
تراکم (D)
D1 b760/2016 2/986a 4/973b a292/23
D2 a794/2171 2/555b 6/565a b083/22
اثر متقابل تراکم در تاریخ کاشت(SD)
S1 D1 729/2127 3/070 5/175 500/22
S1 D2 879/2267 2/583 6/775 917/21
S2 D1 792/1905 2/902 4/772 083/24
S2 D2 708/2075 2/528 6/354 250/22
اعدادی که در هر ستون حداقل دارای یک حرف مشترک می باشند فاقد اختلاف معنی دار با آزمون دانکن در سطح 5% می باشند.

ادامه جدول4-2 مقایسه میانگین
تیمار عملکرد دانه kg / هکتار وزن صد دانه تعداد غوزه در بوته تعداد دانه در غوزه
اثر متقابل نیتروژن در تراکم(ND)
N1D1 d512/1563 2/746b 3/320f b125/21
N1D2 c238/2527 2/192c 5/481d a0/24
N2D1 a781/2839 3/091a 4/813e a75/23
N2D2 e613/1303 2/441c 6/238c b25/21
N3D1 d988/1646 3/120a 6/787b a0/25
N3D2 b531/2684 3/033a 7/975a b0/21
اثر متقابل تاریخ کاشت در تراکم در نیتروژن(SND)
S1N1D1 d025/1610 2/835cd 3/400 d25/20
S1N1D2 b225/2690 2/160f 5/775 ab25/24
S1N2D1 a438/3052 3/260a 5/225 cd5/21
S1N2D2 ef350/1344 2/450e 6/350 d/21
S1N3D1 d725/1720 3/115ab 6/900 a75/25
S1N3D2 b063/2769 3/140ab 8/200 d5/20
S2N1D1 de00/1517 2/658d 3/240 bcd22
S2N1D2 c250/2364 2/225f 5/188 abc75/23
S2N2D1 b125/2627 2/923bc 4/400 a26
S2N2D2 f875/1262 2/433e 6/125 cd5/21
S2N3D1 d250/1573 3/125ab 6/675 ab25/24
S2N3D2 b0/2600 2/925bc 7/750 cd5/21
اعدادی که در هر ستون حداقل دارای یک حرف مشترک می باشند فاقد اختلاف معنی دار با آزمون دانکن در سطح 5% می باشند.s

چکیده
این آزمایش به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت ، تراکم بوته و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی شهرک دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک اجرا گردید .
دو تاریخ کاشت شامل : 20 اردیبهشت ، 20 خرداد ( کشت تاخیری ) و سه سطح نیتروژن : 100 و 200 و 300 کیلوگرم اوره در هکتار و دو تراکم 800 و 400 هزار بوته در هکتار بطوریکه تراکم 800 هزار با آرایش کاشت در دوطرف پشته به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند . در این تحقیق عملکرد دانه ، وزن صد دانه ، تعداد غوزه در گیاه ، تعداد دانه در غوزه ، قطر ساقه ، ارتفاع شاخه دهی ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد شاخه فرعی فرعی ، طول شاخه فرعی ، ارتفاع نهایی بوته ، وزن خشک کل مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی و شاخص های رشد مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که تاریخ کاشت اول در این تحقیق بر عملکرد دانه ، وزن صد دانه ، تعداد غوزه در گیاه ، تعداد دانه در غوزه ، ارتفاع نهایی بوته ، قطر ساقه ، طول شاخه فرعی تاثیر گذاشته و معنی دار شده است . و مقادیر نیتروژن مورد آزمون از نظر صفات ، عملکرد دانه ، وزن صد دانه ، تعداد غوزه در بوته ، ارتفاع نهایی بوته ، ارتفاع شاخه دهی ، وزن خشک کل مرحله رسیدگی فیزیولوژیک ، قطر ساقه ، تعداد غوزه نابارور در بوته ، طول شاخه فرعی ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد شاخه فرعی فرعی ، درصد پوکی دانه تحت تاثی مقادیر مختلف کود اوره قرار گرفته و معنی دار شده است و با توجه به جدول مقایسه میانگین ها و تیمار 300 کیلوگرم اوره در هکتار بیشترین تاثیر تراکم مورد آزمون بر صفات عملکرد دانه ، وزن صد دانه ، تعداد دانه در غوزه ، تعداد غوزه در بوته ، ارتفاع شاخه دهی ، وزن خشک کل مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی ، قطر ساقه ، طول شاخه فرعی ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد شاخه فرعی فرعی ، درصد پوکی دانه معنی دار شده و طبق جدول مقایسه میانگین تراکم 800 هزار بوته در هکتار عملکرد دانه در هکتار بالاتری را داشته است که این امر باعث افزایش عملکرد روغن در هکتار شده است و با توجه به هدف تولید دانه و استحصال روغن از دانه گلرنگ کشت آن در این منطقه توصیه می شود .
واژه کلیدی : گلرنگ ، رقم ، تراکم ، تعداد دانه در غوزه ، تعداد غوزه در بوته ، وزن خشک کل رسیدگی فیزیولوژیک ، عملکرد دانه ، تعداد غوزه نابارور .

مقدمه
افزایش روز افزون جمعیت جهان در چند دهه اخیر ، محدودیت شدید منابع انرژی غذایی را به دنبال داشته است ، اگرچه ذخایر غذا معمولاً با تکیه بر حبوبات ، گندم ، برنج و ذرت به عنوان غذاهای اصلی ، مورد بحث قرار می گیرند ، اما دانه های روغنی در مقام دوم منابع مهم انرژی غذایی برای انسان به شمار می آیند ( 36 م و 45 ) محصولات دانه های روغنی ، یعنی روغن های خوراکی و کنجاله های مقوی پروتئینی که حاصل فرایند روغن کشی هستند ، بخشی از غذای روزانه انسان و دام را تشکیل می دهند ، علاوه بر این ، دانه های روغنی مصارف صنعتی ، دارویی و غیره دارند ( میر 45 )
تا دهه 1340 عمده ترین روغن مصرفی در ایران ، روغن حیوانی بوه است ، ولی از آن پس ، طبق آمارهای ارائه شده در ایران ، مصرف روزانه روغن های نباتی طی سیزده سال ( 63- 1351 ) دو برابر شده است ( 25 و 29 )
کشا دانه های روغنی همیشه بخش مهمی از فعالیت های کشاورزان را تشکیل می داده است ( 83 محمدی ) هرچند از گذشته های دور کشت دانه های روغنی در نقاط مختلف ایران معمول بوده است ، ولی هدف اصلی از کشت آنها ، غالباً استفاده به صورت آجیل ، صادرات و تا حدودی رفع نیازهای صنعتی کشور بوده است ( 25 محمدی )
در سالهای اخیر روند مصرف سرانه روغن های نباتی در ایران هم سر با سایر کشورها روبه افزایش می باشد به طوری که بر اساس آخرین اطلاعات و آمار ، مقدار مصرف سرانه آن با توجه به اعمال سهمیه بندی در ایران حدود 17- 16 کیلوگرم برای هر نفر می باشد . بنابراین با در نظر گرفتن جمعیت 70 میلیونی کشور سالیانه به حدود 2/1 میلیون تن روغن نیاز می باشد و این در حالی است که کمتر از 10 درصد این مقدار در کشور تولید می شود و بیش از 90 درصد آن از خارج تامین می گردد . ( 25 محمدی )
در حال حاضر با توجه به سطح زیر کشت و مقدار تولید گیاهان زراعی در مقیاس جهانی ، سویا مهمترین گیاه روغنی محسوب می شود . ( 58 م ) روند تولید و سطح زیر کشت دانه های روغنی در ایران نیز موید آن است که گلرنگ وارد الگوی کشت مناطق مختلف کشور شده و تولید آن مورد حمایت دولت قرار گرفته است . ( 20 و 25 محمدی )
ایران از جمله کشورهایی است که کاشت برخی از دانه های روغنی مثل کنجد ، کرچک ، گلرنگ ، آفتابگردان و پنبه در آن قدمت فراوان دارد . ( 38 محمدی ) به هر حال رشد جمعیت و افزایش مصرف سرانه که با سطح درآمد و زندگی افراد جامعه همبستگی زیادی دارد ، دو مساله مهم در تامین انرژی و پروتئین برای افراد جوامع در حال پیشرفت از جمله ایران است ( 25 محمدی ) لذا باید در نظر گرفت واقعیت ها برای تولید روغن نباتی مورد نیاز ، سیاست گذاری دقیق و جامع تری اعمال شود که به عنوان نمونه می توان به حمایت دولت از تولید دانه های روغنی که بومی ایران بوده و با شرایط آب و هوایی کشور سازگاری یافته اشاره دارد . ( 10 محمدی )
لذا باید با در نظر گرفتن واقعیت ها برای تولید روغن های نباتی مورد نیاز ، سیاست گذاری دقیق و جامع تری اعمال شود که به عنوان نمونه می توان به حمایت دولت از تولید دانه های روغنی که بومی ایران بوده و با شرایط آب و هوایی کشور سازگاری یافته اشاره دارد . ( 10 محمدی )
گلرنگ زراعی گیاهی یکساله و از خانواده گل کاسنی می باشد و از بین کشورهای تولید کننده آن هندوستان با داشتن حدود 60 درصد سطح زیر کشت جهانی ( 831 هزار تن ) را به خود اختصاص داده است . ایالات متحده آمریکا با عملکرد 1485 کیلوگرم در هکتار بیشترین متوسط عملکرد جهانی را در بین کشورهای تولید کننده گلرنگ داراست . ( 65 محمدی ) متوسط عملکرد دانه گلرنگ در ایران حدود 700 کیلوگرم در هکتار برآورد گردیأه است ( 15 محمدی ) در گذشته کشت گلرنگ بیشتر به منظور تهیه کار تامین ( رنگدانه قرمز رنگ که از گلچه های این گیاه قابل استخراج است ) و استفاده از آن در رنگرزی البسه و نیز به عنوان رنگ غذا صورت می گرفت ( 15 ) ولی امروزه این گیاه در گروه گیاهان روغنی جاگرفته و به این منظور کشت می گردد . ( 41 محمدی )
این گیاه که احتمالاً بومی ایران است ( 7 ، 45 ، 96 میرزاخانی ) . در سطوح کوچک یا به صورت حاشیه ای برای حفاظت از محصولات ، در حاشیه کرت ها کشت می شده است و هم اکنون نیز در مناطقی از هندوستان برای جلوگیری و جبران خسارت عوامل مختلف بر گندم در کشت مخلوط به صورت ردیفی کشت می شود . ( 92 میرزاخانی )
زراعت گلرنگ به منظور استفاده از روغن دانه آن سابقه زیادی ندارد ، به همین دلیل در اغلب نوشته ها از این گیاه به عنوان یک گیاه زراعی نسبتاً جدید یاد شده است . اصلاح ارقام پر محصول گلرنگ با مقدار روغن بالا که بعد از جنگ جهانی دوم اصلاح شدند به گسترش و توسعه سطح زیر کشت این گیاه زراعی در بعضی نقاط دنیا منجر شد ، ارقام اصلاح شده از ژرم پلاسم هایی به دست آمده که از مراکز اولیه این گیاه از جمله ایران جمع آوری شده بودند . این گیاه به دلیل قابلیت هایی نظیر قدرت سازگاری بالا ، مقاومت به سرما ، مقاومت نسبی به خشکی ، شوری و قلیائیت بالای خاک و مواد مصرف متعدد در بسیاری از کشورها به طور گسترده کشت می شود . ( 15 ) روغن این گیاه کیفیت قابل ملاحظه ای دارد . میزان اسید لینولئیک این روغن بین 73 تا 85 درصد است . اسید لینولئیک موجود در روغن گلرنگ حاوی خواصی نظیر کاهش چربی خون ، کلسترول و سختی رگ ها می باشد . روغن گلرنگ به عنوان ماده خام جهت افزودن به مواد رنگی ، جوهر چاپ و فیلم ، نوار مغناطیسی ، روغن جلا و ... بکار برده می شود . گلچه های این گیاه به عنوان ماده اولیه جهت استخراج پیگمان هایی رنگی به منظور قابل ملاحظه ای در مواد غذایی و نوشیدنی ها و ... می توان آن را بکار برد . ( 26 محمدی )
گلرنگ چنانچه قبل از گلدهی برداشت شود ، علوفه قابل قبولی را برای دامها تولید می کند . ( 18 و 20 محمدی ) گلرنگ در طب سنتی دارای خواص دارویی متعدد بوده که از آن جمله می توان به اثرات آن در درمان دردهای روماتیسمی و بیماری های زنان و اثرات مسهلی اشاره نمود . ( 20 و 25 محمدی ) با توجه به آنچه درباره اهمیت گلرنگ گفته شد و با عنایت به کمبود تولید روغن های گیاهی در کشور و همچنین بومی بودن آن در کشور ما ، بررسی روند کشت گلرنگ و تحقیقات درباره آن امری اجتناب ناپذیر است . در ایران تحقیق در مورد کشت گلرنگ به عنوان یک گیاه روغنی ، از سال 1346 با تهیه بذر اصلاح شده از خارج از کشور ، توسط مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین ، صورت گرفت . به این منظور در سال 1348 با هدف بررسی پتانسیل ارقام بومی و تولید ارقام برتر اقدام به جمع آوری توده های محلی گلرنگ از شهرستانهای مختلف نموده و آزمایشات به زراعی مختلفی را جهت حل مسائل زراعی آن به عمل آوردند . ( 15 محمدی )
برخی از محققین بر حاصل که با هدف تعیین برتری ارقام از نظر صفات زراعی و سازگاری آنها با محیط های مختل کشت انجام شد ، انتخاب بالغ بر 2812 ژنوتیپ با مشخصات و صفات متنوع بود ( 25 محمدی ) گزینش تیپ های مطلوب از بین توده های محلی اراک ، مشهد ، اصفهان ، ارومیه ، مرند و ... منجر به معرفی لاین های جدید شده است . ( 32 محمدی )
علی رغم آنچه گفته شد در حال حاضر کشت گلرنگ در ایران رواج چندانی ندارد به طوری که سطح زیر کشت آن در سال 1372 به کمتر از سطح زیر کشت آن در سال 1354 و در پایین ترین میزان خود بوده است ( 31 محمدی ) یکی از عمده ترین دلایل پایین بودن سطح زیر کشت گلرنگ کم بودن عملکرد آن است . برخی محققین بر این عقیده اند که هنوز ژرم پلاسم ها و ذخایر توارثی ، پتانسیل و تنوع ژنتیکی بسیاری نهفته است که می توان از طریق روشهای چند منظوره انتخاب ، با تلفیق این توانایی های ژنتیکی و انتخاب ژنوتیپ های برتر ، گامهای موثر و کاربردی در جهت بهبود عملکرد ، برداشت . ( میرزا خانی )
محققانی چون گیلبرت و تاکر چنین نتیجه گرفتند که مقدار و زمان مصرف نیتروژن بر روی عملکرد و رشد گلرنگ تاثیر بسزایی دارد . عملکرد گلرنگ همانند سایر محصولات زراعی ، تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله ژنوتیپ تاریخ کشت ، تراکم بوته ، رطوبت ، حاصلخیزی ، دما و نور قرار می گیرد . تراکم بوته به طرق مختلف همچون تغییر در فضای موجود برای هر بوته در نتیجه تغییر در رقابت گیاه برای مواد غذایی و منابع محیطی ، بر خصوصیات گیاه تاثیر می گذارد . عملکرد دانه در واحد سطح هنگامی حاصل می گردد که این رقابت ها به حداقل خود رسیده و در عین حال گیاه بتواند از عوامل رشد موجود حداکثر استفاده را بنماید . آرایش و فواصل مناسب بین ردیف های کاشت و بین بوته های روی ردیف های کاشت تعیین کننده فضای رشد قابل استفاده هر بوته و در نتیجه عملکرد قابل حصول می باشد . ( 10 محمدی ) تاریخ کاشت نیز به عنوان فاکتور مهم برای حصول عملکرد کمی و کیفی بالا تاثیر مهمی دارد .
هدف از مطالعه و تحقیق حاضر
این بررسی به منظور دستیابی به اهداف زیر طرح ریزی و اجرا شده است :
1- تعیین مناسب ترین مقادیر مصرف کود نتیروژن و رسیدن به حداکثر عملکرد کمی و کیفی
2- تعیین بهترین روش کاشت و تراکم و تعیین بهترین روش یک یا دو ردیفه کاشت بر روی هر ردیف برای دستیابی به عملکرد بالا
3- تعیین و بررسی بهترین تاریخ کاشت برای رسیدن به حداکثر عملکرد کمی و کیفی در استان مرکزی
4- بررسی شاخص های رشد و تعیین ارتباط آنها با عملکرد دانه با توجه به تراکم- کود نیتروژن و تاریخ کاشت

فصل اول
کلیات

کلیات
1-1 : مبدا گلرنگ
گلرنگ (Carthamus tinctorius)،از خانواده composite است. جنس Carthamus حدود 25 گونۀ مهم دارد که بسیاری از آنها بومی منطقه مدیترانه هستند(1).در زمینه مبدا گلرنگ اتفاق نظر وجودندارد وبه عقیده واویلوف گونه زراعی گلرنگ(Carthamus tinctorius L) به همراه دو گونه (C.palaestinus L, c.oxyacanth L) در یک گروه جای دارند. هر سه گونه یکساله ،قابل تلاقی با یکدیگربوده و12 جفت کروموزوم دارند(3). وی سه ناحیه را به عنوان مبدا، برای گونه زراعی گلرنگ پیشنهادکرده است که اولی در هند، دومی در افغانستان وسومی در اتیوپی قرار دارد(به نقل از نولز78).کاپزو نیز بعد از مطالعات خود به همین نتیجه دست یافت. هانلت ،اشری ،ونولز مبدا گلرنگ را خاورمیانه تشخیص دادند. نولز ( 1980 ) پشنهاد کرد که برای سهولت کار بهتر است به چندین مرکز کشت و مصرف گلرنگ در دنیای قدیم اشاره نمود.اینها نه مراکز مبداء هستند و نه مراکز تنوع ودرواقع کاربرد واژۀ مراکز متشابه مناسب تر می باشد. نولز این مراکزرا در 7 گروه قرار داده که عبارتند از:
الف) خاور دور : چین، زاپن و کره
ب) هند – پاکستان : هند و غرب و شرق پاکستان
ج) خاورمیانه: افغانستان، ایران تا ترکیه، بخش های جنوبی اتحاد جماهیر شورو سابق تا اقیانوس هند.
د) مصر: کناره رودنیل در شمال سودان، جنوب مصر.
ﻫ ) سودان : کناره های رود نیل در شمال سودان ، جنوب مصر
و) اتیوپی
ز) اروپا:اسپانیا، پرتغال، فرانسه، رومانی، مغرب ( مراکش ) و الجزایر
بر اساس تقسیم بندی فوق ایران در مرکزخاورمیانه قرار میگیرد(79).

1-2 : تاریخچه واهمیت کشت گلرنگ
از 4000 سال پیش گلرنگ درمصر کشت می شده و از آن زمان کاملاً شناخته شده است. این محصول احتمالاً از ناحیه فرات به مصر برده شده،اما روغن کشی واستفاده از روغن آن بعدهادرآنجا متداول شده است. دسته ای از گلهای مجزای گلرنگ که در میان پاکتی از برگ های بید بود با جسدمومیایی آمنوفیس اول از سلسله هجدهم (1600 قبل از میلاد) کشف شد.بنا بر نوشته پلینی(قرن اول پس از میلاد) روغن گلرنگ در مصر به عنوان جانشینی ملایم تر، به جای روغن کرچک استفاده می شد، امامصرف خوراکی نداشت ودر آن زمان برای رومیان شناخته شده نبود.( 49 ) ابن ماسریه (1000 میلادی) که در بغداد زندگی می کرد، کتابی بزرگ درباره علم طب عرب ها ویونانیان معاصر خویش نوشت. وی که این گیاه را سنیسوس می نامید، اشاره می نماید که در خاورمیانه به صورت خودرو واهلی رشد می کند و واریته بزرگ دانه سفیدآن ارزشمندترین واریته های آن است.
احتمالا این گیاه در قرن سوم از چین به ژاپن رفت، امابه مقدار کمی کشت شد و تا قرن بیستم گلرنگ درمصارف غذایی ژاپن استفاده نمی شد.امااکنون یک قلم وارداتی عمده دراین کشوراست. مخلوط روغن گلرنگ، تخم پنبه وکنجد برای تهیه غذایی به نام تمپورا به کارمی رود که رستورانهای شخصی محبوبیت خود را مدیون آن می دانند.
در رابطه با موارد استفاده از گیاه گلرنگ باید به این نکته توجه نمود که این گیاه دارای موارد مصرف گوناگون می باشدو همانگونه که ذکر شد کشت گلرنگ در قدیم بیشتر به دلیل تهیه رنگ از گل آن بوده است.از گلچه های این گیاه دو ماده رنگی به دست می آید که عبارتند از:
کارتامیدین که زرد رنگ بوده و رنگ آن نامرغوب ودر آب محلول است وکارتامین که به رنگ قرمز پرتقالی است و محلول در قلیا بوده که همان رنگهای اصلی مورد استفاده می باشند و پس از استخراج در رنگرزی البسه و رنگهای خوراکی از آنها استفاده میشود(38،70،79 و 90).در قدیم قالیبافان ایرانی برای رنگ آمیزی نخ از گلرنگ استفاده می نمودند و لیکن امروزه با معرفی رنگهای مصنوعی ارزان قیمت،کمتر از گلرنگ جهت تهیه رنگ استفاده می شود. همچنین از گلهای لوله ای شکل این گیاه به عنوان جانشین زعفران برای رنگ برنج، سوپ وسس های معمولی نیز استفاده می شود(38).
زراعت گلرنگ به عنوان یک دانه روغنی سابقه چندان طولانی نداشته و به همین دلیل دراغلب موارداز گلرنگ به عنوان یک گیاه زینتی یاد می کنند. روغن گلرنگ علاوه بر مصارف صنعتی از جمله نوشابه سازی و رنگ سازی، با داشتن در حدود78 درصد اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری (69) از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است (20 و22). روغن گلرنگ به جهت کیفیتی که دارد به عنوان یکی از مرغوب ترین انواع روغن شناخته می شود.روغن گلرنگ شفاف بوده و به سهولت تصفیه می شود.این روغن برای تولید رزین های آلکیدی مناسب است که از این رزین ها عمدتا جهت ساخت لعاب ها استفاده می شود. به خاطر کم بودن و یا حتی فقدان اسید لینولنیک وبالا بودن میزان اسید لینولنیک در ترکیب روغن گلرنگ، رنگ های روشن و مواد جلادهنده تهیه شده از آن با گذشت زمان دچار رنگ پریدگی نشده و به زردی نمی گراید(28،60،77،و 82). در صنایع غذایی از روغن گلرنگ در تولید کره نباتی، روغن های سالاد، مایونز و فرآورده های غذایی دیگر استفاده میشود (60،73و 93).روغن حاصل از دانه این گیاه جهت درمان بیماری تصلب شرایین که یک بیماری شایع دستگاه گردش خون است مورد استفاده قرار میگیرد. روغن حاصل از دانه گیاه دارای اثر مسهلی است و در استعمال خارجی نیز به صورت مالیدن بر روی عضو در روماتیسم و فلج مورد استفاده قرار میگیرد. از دانه های گلرنگ همچنین می توان به طور مستقیم برای تغذیه پرندگان و از کنجاله آن در تغذیه دام بهره برد(29 و 69).
در بعضی مناطق مزرعه گلرنگ توسط گوسفند چرانیده می شود. بوته های سبز در حال رشد و شاخ و برگ گیاه بعد از برداشت، گاهی اوقات به منظور تعلیف دام استفاده می شود. دام ها و به ویژه گوسفند اشتها و رغبت زیادی به خوردن کاه و کلش گلرنگ نشان می دهند (78). در برخی منابع جدید (87) از ارقام بی خار و گل قرمز گلرنگ به عنوان گیاه زینتی نیز نام برده شده است. متوسط عملکرد گلرنگ در سطح جهانی در حدود2 تن در هکتار گزارش شده است. عمده ترین تولیدکنندگان گلرنگ در جهان، مکزیک هندوستان وآمریکا می باشند (64).
گلرنگ در کشورهای مختلف دارای نام ها و اسامی مختلفی است. در زبان انگلیسی به این گیاه Safflower و در زبان فرانسه Carthame و در زبان عربی به این گیاه قرطوم، کرتوم و عصفر اطلاق می گردد(43). در ایران به آن گلرنگ یا گل رنگ گفته می شود. علاوه بر این اسامی، در مناطق متعدد، اسامی دیگری همچون کوشه، کافشه، کاژیره، کاجیره و گل زرد نیز به آن اطلاق می شود، به دلیل قیمت ارزان و قابلیت جایگزینی این گیاه با زعفران تحت عناوین زعفران دروغین، زعفران حرامزاده، زعفران کنگره و زعفران رنگرزی نیز معروف است.
1-3: گلرنگ در ایران:
کشت و کار گلرنگ در ایران از دیرباز جهت استفاده از رنگ آن در صنایع قالیبافی، تزئین نان و غیره به صورت محدود معمول بوده، ولی به دلیل نبودن ارقام با عملکرد بالا، طولانی بودن فصل رشد و وجودآفات و بیماری ها هیچ گاه سطح زیرکشت قابل توجهی نداشته است و بیشتر در حواشی مزارع کشاورزان جهت مصارف شخصی کشت می گردیده است. در ایران کشت و کار گلرنگ تحت عنوان یک گیاه روغنی از سال 1336 شروع شد و پس از سال 1353 سطح زیر کشت این گیاه بسیار محدود گردید.از جمله عوامل کاهش سطح زیر کشت گلرنگ در ایران طی سالهای گذشته محدود شدن عملکرد دانه توسط عواملی همچون آفات، بیماری ها،علف های هرز و دردسترس نبودن ارقام مناسب واطلاعات کافی در زمینه زراعت این گیاه بوده است(15).درایران بیشترین متوسط عملکرد مربوط به سال 1351 با 670 کیلوگرم در هکتار بوده که تا سال 1353 به 240 کیلوگرم در هکتار کاهش یافته است(31).ولی دوباره از ابتدای سال 1370 فعالیت هایی به منظور توسعه کشت و کار گلرنگ صورت گرفته است به طوری که درسال 1375، 115 تن محصول از کشاورزان خریداری شد (15). متوسط دانه گلرنگ در ایران حدود 700 کیلوگرم درهکتار برآورد گردیده که از متوسط عملکرد جهانی گلرنگ (حدود 2 تن در هکتار) خیلی کمتر است. یکی از امتیازات ارزشمند گیاه گلرنگ در ایران بومی بودن و سازگاری گیاه است. بنابراین شایسته است که مطالعات بیشتری برای شناخت این گیاه واستعدادهای آن انجام گردد(15).
بر اساس آزمایشها و بررسی های انجام شده گلرنگ توان تولید بیش از4 تن دانه درهکتار را دارد و حتی در بعضی کشت های آزمایشی بیش از5/4 تن دانه از آن برداشت شده است. در هر حال عملکرد دانه بالاتر از2 تن در هکتار مطلوب است(15).
مزایای زراعت گونه های گلرنگ در ایران به شرح زیر است(21):
الف) دانه گونه های گلرنگ دارای 40-30 درصد روغن، 20-12 درصد پروتئین و 8-5 درصد رطوبت بوده و روغن آن برای آشپزی و مصارف دارویی مناسب است.
ب) از کنجاله آن به علت دارا بودن پروتئین بالا، می توان در تغذیه دام و طیور استفاده کرد.
ج) زراعت آن آسان بوده و می توان آن را کاملاً مکانیزه کشت کرد و به کارگر کمی نیاز دارد.
د) کشت و برداشت آن موقعی است که تراکتور و کمباین های غله بیکار هستند یا کارشان کم است زیرا کشت آن در اواخر پائیز یا اوایل بهار و برداشت آن نیز در تیر یا مردادماه است.
هـ) جوانه گلرنگ بسیار قوی بوده و می تواند سله های سنگین را شکافته و بیرون بیاید.
و) دوره زراعت این گیاه کوتاه بوده و محصول آن در تابستان می رسد و به همین دلیل بعد از برداشت، وقت کافی برای تهیه زمین کشت گندم وجود خواهد داشت.
بر اساس اطلاعات و آمار سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی، در سال زراعی 81-80 سطح زیر کشت گلرنگ در این استان 5/41 هکتار بوده است که در این بین شهرستان خمین با بیشترین سطح زیر کشت معادل15 هکتار از سایر مناطق استان پیشی گرفته است.
این گیاه را در کشورهای مختلف با اسمی گوناگون از جمله ، کریزا در افغانستان ، هونگوا در چین ، جفران در هندوستان و آلازر در اسپانیا می شناسند ( 58 ) .
مهمترین مراکز تحقیقاتی در زمینه اصلاح گیاه گلرنگ در کشورهای هندوستان ، مکزیک ، ایلات متحده ، چین ، کانادا و استرالیا مستقر است ( 150 ) . گلرنگ به طور گسترده در هند ، خاور نزدیک و چین کشت می شود . در دهه های اخیر کشت این گیاه در کشورهای آمریکای جنوبی و استرالیا نیز متداول گردیده است . در حال حاضر این گیاه در بیش از 60 کشور جهان و عمدتاً در کشورهای هند ، مکزیک ، ایالات متحده آمریکا ، اتیوپی ، اسپانیا و استرالیا مورد کشت و زرع قرار می گیرد ( 58 ) .
در پاکستان و افغانستان و سایر کشورهای خاورمیانه ، کشت گلرنگ محدود و اکثراً برای استخراج رنگ از گل های آن کشت می شود . در بعضی از مناطق پاکستان ، گلرنگ به مصرف علوفه می رسد . ژاپن سطح کمی از اراضی خود را به زراعت گلرنگ اختصاص داده و در جنوب فرانسه گلرنگ از سال 1943 به عنوان یک گیاه زراعی مورد توجه قرار گرفت ، اما تولید آن در سال 1949 به دلیل خسارت لارو مگس گلرنگ به طور کلی متوقف گردید ( 58 ) . ظهور ارقام پر محصول با محتوای روغن بالا که بعد از جنگ جهانی دوم اصلاح شدند ، باعث شد که سطح زیر کشت گلرنگ در جهان افزایش یابد ( 167 ) .
هندوستان و آمریکا دو کشور عمده تولید کننده گلرنگ و دارای بیشترین سطح کشت ، عملکرد و تولید در بین کشورهای جهان می باشند ( 142 ) .
50% کشت گلرنگ ایالات متحده در کالیفرنیا و بقیه در داکوتای شمالی و مونتانا انجام می شود ( 104 ) .
جدول ( 4- 1 ) : سطح زیر کشت ، مقدار بذر مصرفی ، عملکرد و تولید بذر گلرنگ در هندوستان ، ایالات متحده و جهان ( 142 ) .
سال منطقه مقدار بذر مصرفی ( Mt ) سطح زیر کشت ( ha ) عملکرد بذر در هکتار ( )
تولید بذر گلرنگ ( Mt )
1998 هند
آمریکا
جهان 4402
1113
21689 200000
115340
648883 6000
16204
9679 120000
186900
628083
1999 هند
آمریکا
جهان 4385
870
18580 440200
106030
968508 5502
17316
8740 242200
183600
846493
2000 هند
آمریکا
جهان 4253
761
20592 438500
79724
871459 5938
16075
7688 260400
128160
670016
2001 هند
آمریکا
جهان 4200
838
17626 425300
71630
885930 4731
15304
6858 201200
1099620
607554
2002 هند
آمریکا
جهان 4200
838
17716 420000
80130
802506 5000
15999
7335 210000
128200
605165
هکتو گرم ( 100 گرم ) در هکتار : هکتار : ha تن متریک : Mt

نمودار ( 1- 1 ) : روند تولید و صادرات گلرنگ در کانادا طی سالهای 1993 تا 2000 ( منبع : اینترنت )
این گیاه در ایران با نامهای مختلف از جمله گلبر آفتاب ، گل زردو شناخته می شود و در مساحت های محدود پراکنده در استان های همدان ، یزد ، آذربایجان شرقی ، بوشهر ، کردستان ، مرکزی ( شازند ، دلیجان ، سربند ) ، کرمان ، ایلام و خراسان کشت می شود . کشت گلرنگ اخیراً در سطوحی وسیع تر در استان اصفهان و ر مناطق اسلام آباد ، برخوار و اردستان این استان رونق یافته است ( 12 ) .
جدول ( 5- 1 ) آمار سطوح سبز خرید محصول و راندمان خرید زراعت گلرنگ به همراه نرخ خرید تضمینی توسط شرکت دانه های روغنی از سال 1346 به بعد ( بر اساس اطلاعات شرکت توسعه کشت دانه های روغنی ) .
سال سطح سبز ( هکتار ) خرید محصول ( تن ) راندمان در هکتار ( کیلوگرم ) نرخ خرید ( ریال )
1346 38 2 53 9
1347 147 58 395 9
1348 318 211 664 9
1349 725 345 476 9
1350 472 198 419 9
1351 700 473 676 9
1352 192 101 524 9
1353 383 92 240 9
77- 1354 - - - -
1378 143 473 3308 1500
1379 1320 1317 998 2000
1380 2040 1473 722 2200

1-4. مشخصات گیاه شناسی
گونه زراعتی گلرنگ همراه با دو گونه دیگر در یک گروه جای دارد. هر سه گونه یک ساله، قابل تلاقی با یکدیگر بوده و دارای 12 جفت کروموزوم می باشند(3).این گیاه جزء خانواده کاسنی می باشد(31، 33، 50).گونه زراعی گلرنگ، یک ساله و بلندی آن از 150-30 سانتی متر تغییر می کند.
گل های آن به رنگ های زرد و قرمز و بذرهای آن شبیه به بذرهای کوچک آفتابگردان است (38). ساقه اصلی در گلرنگ، ایستاده، خشن و چوبی شده استوانه ای و دارای خطوط باریک طولی، توپر و کرک دار یا بدون کرک و در منطقه یقه تا حدودی ضخیم می باشد و با افزایش شاخه دهی نازک تر شده و در زمان رسیدگی ترد و شکننده است. رنگ ساقه از خاکستری روشن تا سفید و یا مایل به زرد بوده (63 و 85) قطر ساقه آن 12-3 میلی متر متغیر بوده و با عملکرد دانه همبستگی دارد(26).ارتفاع ساقه گیاه تابعی از رقم، خصوصیات اقلیمی منطقه و روش کشت می باشد. زاویه شاخه ها با ساقه در ارقام مختلف معمولاً بین 60-20 درجه (پراکنده) و در بعضی، زاویه فوق به بیش از 90 درجه (خوابیده) می رسد. به طوری که این زاویه تابعی از عوامل محیطی و ژنتیکی است(26).
ساقه های گلرنگ پیش از مرحله طویل شدن دارای مرحله ای است از رشد به صورت روزت می باشند که این حالت یکی از مشخصات اغلب گیاهان خانواده کاسنی است(47). به طورکلی هنگامی که ارتفاع ساقه به 40-20 سانتی متر می رسد،شاخه های فرعی از آن منشعب می شوند(10، 47، و 60).ارتفاع نهایی ساقه توسط عوامل ژنتیکی ومحیطی مثل آب و هوای منطقه، تراکم بوته، تاریخ کاشت، حاصل خیزی، شوری و رطوبت خاک کنترل می شود(80). برگ ها در گلرنگ قلبی شکل، بدون دمبرگ، دندانه دار به رنگ سبز تیره، براق و بدون کرک است. شکل برگ ها در قسمت های مخلف ساقه متفاوت است. بزرگترین برگ ها در وسط ساقه اصلی ظاهر می شوند.در بررسی آماری که بر روی2046 نمونه از ژرم پلاسم های جهانی گلرنگ به عمل آمده 5 نوع برگ مشاهده گردیده است(26).
الف) برگ های تخم مرغی شکل (1درصد)
ب) برگ هایی به شکل تخم مرغ واژگون (3درصد)
ج) برگ های نیزه ای وارونه(7درصد)
د برگ های تخم مرغی دوک مانند (17درصد)
ه) برگ های دوک مانند (74درصد)
اندازه برگ ها بسته به رقم دارای طول 15-10 سانتی متر و عرض 5-5/2 سانتی متر می باشد. برگ های پائین معمولاً بدون خار هستند ولی با رشد ساقه، خارها رشد کرده و درمرحله گل کامل، خارها سخت می شوند. حاشیه برگ ها نیز به صور مختلف نظیر مضرس، بدون بریدگی یا بریدگی عمیق و ناقص دیده می شوند. خارها معمولاً بر روی براکته های خارجی 76 درصد توده ها دیده می شود و 23 درصد آنها معمولاً بدون خار می باشند (26). برگ ها معمولاً در قسمت پایین ساقه بزرگ و دارای کنگره های عمیق هستند و از قسمت وسط ساقه تا گل آذین مانندبراکته های گریبانی روی هم قرار می گیرند. در اغلب ارقام برگ ها فاقد خار می باشند (56 و 61) گلرنگ یک ریشه عمودی کاملاً مشخص و غالباً گوشتی دارد و معمولاً ریشه های جانبی نازک متعددی تولیدمیکند. ریشه عمودی معمولاًتا عمق 3-2 متردر خاک نفوذ می کند و این ویژگی نفوذ عمیق ریشه به گیاه امکان میدهد رطوبت و موادغذایی رااز زیر توده قابل توجهی از خاک جذب نماید. به همین دلیل، گیاه گلرنگ نسبت به سایر گیاهان به خشکی مقاومتر است(26). به عنوان مثال در استرالیا ریشه های گلرنگ تا عمق220 سانتی متر پیش رفتند. در حالی که ریشه های گندم در قطعه زمین مجاور فقط تا عمق 40 سانتی متری خاک نفوذ کردند. یک لایه بر هم فشرده یا خاک خشک یا خاک رسی بسیار متراکم قدرت نفوذ بیشتری دارد(31). در گلرنگ ریشه های جانبی می تواند تا عمق 90-60 سانتی متری توسعه پیدا کنند (10، 38 و 78) در مطالعه ای که در زمینه بازده مصرف آب در گلرنگ توسط آلسی و همکاران (46) انجام شد، چنین گزارش شد که ریشه های گلرنگ تا عمق حدود250 سانتی تر در خاک نفوذ کرده و از رطوبت موجود تا این عمق استفاده می نمایند. گل آذین گلرنگ معرف کمپوسیت است و از گلچه های متعدد تشکیل شده است که روی یک نهنج مشترک نسبتاً هموار، مدور و نزدیک به هم قراردارند. نهنج گل به وسیله چندین برگ گل (براکته) گریبان دار یا پوشش دار احاطه شده و به طور خیلی فشرده به هم چسبیده اند و به صورت حفاظ کاملی جهت تکامل گل آذین درآمده اند(38).
گلهای گل آذین گلرنگ به دو صورت لوله ای یا زبانه ای است. بعضی ارقام هر دو نوع تیپ گل را دارند و بعضی فقط یک نوع آن را دارند. گلهای لوله ای جلب کننده حشرات هستند(31). در این گیاه ساقه اصلی و شاخه های فرعی در انتهای آزاد خود، هر کدام به یک گل آذین منتهی می شوند. گل آذین گلرنگ، طبق نامیده شده و از نوع کلاپرک می باشد. هر طبق 20 تا 120 گلچه لوله مانند را دربردارد که هر یک می تواند مولد یک دانه باشد. تعداد و اندازه طبق در هر بوته به عواملی همچون رقم، فضای رشد بوته، حاصلخیزی خاک و تامین سایر عوامل محیطی بستگی دارد.
علاوه بر این عوامل،اندازه طبق به موقعیت آن بر روی بوته نیز بستگی دارد. طبق های نخست(اصلی) و دوم بزرگ ترین طبقها می باشند در حالی که طبق های سوم معمولاً کوچک ترند. طبق های نخست (اصلی) به طبق انتهای ساقه اصلی و طبق دوم به طبق انتهای شاخه فرعی انشعاب یافته از ساقه اصلی اطلاق می شود و به طبق انتهای شاخه فرعی دوم (شاخه ای که از شاخه فرعی منشعب می شود) طبق سوم گفته می شود.(41، 6 و 78)
گلرنگ از تیره لوله گلی هاست و جام گل های آن که به گلچه مصطلح هستند پیوسته و (( لوله مانند )) می باشند. گل های لوله ای در غوزه منظم بوده و دارای 5 گلبرگ بهم پیوسته لوله ای شکل هستند.
گل دارای 5 پرچم با بساک های به هم پیوسته می باشد که به صورت یک لوله در می آیند. بساک ها توسط سوراخ های انتهایی با شکاف داخلی باز شده و دانه های گرده به درون لوله بساک می ریزند. تخمدان گلرنگ از متحدشدن دو حفره به وجود می آید که تحتانی بوده و دارای یک تخمدان یک برچه ای می باشد(10،31،38،78و80) تخمدان یک حفره ای و محتوی یک تخمک است بساک های گلرنگ قبل از رسیدن و آماده شدن مادگی برای باروری گرده های خود را آزاد می نمایند و به اصطلاح گلها پروتاندری می باشند و لذا گرده افشانی غیرمستقیم به وسیله حشرات صورت می گیرد، ولی چون گلهای مجاور در یک غوزه می توانند همدیگر را بارور سازند از نظرژنتیکی اساساً گلرنگ گیاهی خودگشن است و درصد دگرگشنی آن به فعالیت حشرات بستگی دارد(31،47و61).
باد در انتقال گرده ها نقشی ندارد و برای باروری مطلوب و برای حداکثر بازدهی معمولاً وجود زنبورها و سایر حشرات ضروری است(38). رنگ گلهای گلرنگ در ارقام مختلف این گیاه و نیز در یک رقم در مراحل مختلف رشد گلها (مرحله جوانه، شکوفایی و پژمردگی) فرق دارد. به طور کلی گلهای گلرنگ را می توان به رنگ های سفید، زرد روشن، زرد، نارنجی، نارنجی مایل به قرمز، قرمز تیره مشاهده نمود. تا موقعی که گلچه ها تازه هستند گلهای زرد و گلهای نارنجی به رنگ زرد دیده می شوند اما در اثر پژمردگی گلهای زرد به رنگ زرد مایل به قهوه ای می گرایند، درحالی که گلهای نارنجی پس از پژمردگی به رنگ قرمز- نارنجی دیده می شوند(60و78). میوه در گلرنگ مثل آفتابگردان از نوع کافشه ای است و همان چیزی است که از قدیم به نام دانه(بذر)گلرنگ مصطلح گردیده و در این متن نیز از همین اصطلاح عام استفاده شده است. دانه گلرنگ به شکل یک دانه کوچک آفتابگردان می باشد. پوسته بذر معمولاً به رنگ کرم و کرم مایل به سفید است(10و60و78)واز نظر گیاه شناسی فندقه بوده ولی پوسته آن فیبر بیشتری داشته و ضخیم تر است. وزن هزار دانه آن بین 30 تا 50 گرم است(10،32، 38و47) بذر بسیاری از ارقام گلرنگ به شکل هرم واژگون به چهار خط برجسته مشخص است که این برجستگی ها موجب لوزی شکل شدن مقطع عرضی بذر می شوند. به طور کلی دانه گلرنگ متشکل از 40-25 درصد روغن و در ارقام جدید تا 45 درصد روغن، 55-30 درصد پوسته، 22-12 درصد پروتئین و 10-3 درصد رطوبت می باشد. روغن عمدتاً در لپه ها ذخیره می گردد زیاد بودن درصد پوسته از نظر تجاری یک نقص محسوب می شود زیرا باعث کاهش مقدار روغن و میزان پروتئین کنجاله دانه میشود(41،60و78) طول فصل رشد ارقام مختلف و همچنین در تاریخ های کاشت مختلف، فرق دارد و علاوه بر عوامل محدودکننده دیگر مثل حساسیت به آفات و امراض و عدم دسترس بودن ارقام زودرس مناسب برای مناطق با فصل رویش کوتاه مانند عرض های جغرافیایی بالا یکی از محدودکننده ترین عوامل کشت گلرنگ در گذشته بوده است(12و51). کم ترین دما برای جوانه زدن بذر گلرنگ در حدود5 درجه سانتی گراد گزارش شده است (10و46). طبق نتایج آزمایش بصیری و همکاران درصد جوانی زنی دردماهای بالاتر از 15 و پایین تر از 20 درجه سانتی گراد شدت بیشتری پیدا می کند(51). یافته های آزمایش ایمرمن(104) نشان داد که طول دوره روزت در گلرنگ به ژنوتیپ درجه حرارت و طول روز بستگی دارد. میزان تاثیر درجه حرارت و طول روز بسته به درجه حرارت و نوع ژنوتیپ فرق دارد.وی نتیجه گرفت که در یک طول روز ثابت با کاهش درجه حرارت، مدت زمان لازم برای شروع طویل شدن میان گره های ساقه(خروج از حالت روزت) افزایش می یابد. همچنین در یک درجه حرارت ثابت، افزایش طول روزمدت دوره روزت را کاهش می دهد. مقاومت بوته های گلرنگ به سرما و یخبندان در طول دوره روزت که فعالیت رشد و نموی بوته بطئی است زیاد می شود و به عبارت دیگر گلرنگ در این دوره بیشترین مقاومت به سرما و یخبندان را نشان می دهد. بیشتر ارقام گلرنگ سرمای حدود7- درجه سانتی گراد را در این مرحله تحمل می کنند و برخی ارقام حتی در سرمای 12- درجه سانتی گراد به حیات خودادامه می دهد. یزدی صمدی و زالی تیپ های سرمادوستی را از ایران شناسایی کرده اند که قادر هستند سرمای 14- درجه سانتی گراد را تحمل کرده و بقا داشته باشند(11). با پیشرفت مراحل رشد، حساسیت به سرما بیشتر خواهد شد به طوری که در آغاز مرحله زایش یا بعد از آغاز گلدهی درجه حرارت پائین تر از صفردرجه سانتی گراد باعث خسارت شدید خواهد شد. به طور کلی تحمل سرما در گلرنگ به رقم و مرحله رشد بستگی دارد(10،77و82).در صورت فراهم بودن رطوبت کافی در خاک، گلرنگ از درجه حرارت زیاد تابستان آسیب نخواهد دید.در چنین شرایطی گلرنگ می تواند دردوره گل دهی تا دمای44 درجه سانتی گراد را بدون اثرات منفی محسوس تحمل کند. به همین دلیل گلرنگ را گیاهی مقاوم به گرما دانسته اند(77،78و82). طی دوره تشکیل طبق درجه حرارت زیاد و رطوبت نسبی بالا موجب کاهش عملکرد دانه می شود. دردرجه حرارت بالا علاوه بر کاهش تعداد دانه در طبق، به تشکیل دانه های کوچک تر منتهی خواهد شد و این گیاه در رطوبت نسبی زیاد به رنگ ها، بیماری های برگی و پوسیدگی جوانه گل بسیار حساس است(96). بر اساس نظر نولز(82)در گلرنگ نیز مانند سایر محصولات زراعی بین دمای زیاد و رطوبت خاک رابطه ای وجود دارد. بدین معنی که کمبود رطوبت خاک اثرات زیان آور دمای زیاد را افزایش می دهد و از طرف دیگر کافی بودن رطوبت خاک، تاثیر سوءدمای زیاد را کاهش می دهد.
در بین مراحل تکامل طبق، مرحله گرده افشانی و پیش از گرده افشانی به تنش حرارتی بسیار حساس است. زیمرمن (103) گزارش نمود که تحت شرایط رطوبت زیاد و حرارت، تمام طبقها اعم از طبق های نخست (اصلی)، دوم، سوم و آن هایی که در راس شاخه های فرعی تر تشکیل می شوند به حرارت حساسیت نشان دادند و دانه بندی آن ها56 تا 78 درصد در مقایسه با طبقهای که در شرایط حرارت 31 درجه سانتی گراد و رطوبت

دانلود مقاله معرفی و آموزش انواع مختلف سیستمهای ترمز موجود در جهان۵ ( اجزای یک ترمزمغناطیسی(

اختصاصی از رزفایل دانلود مقاله معرفی و آموزش انواع مختلف سیستمهای ترمز موجود در جهان۵ ( اجزای یک ترمزمغناطیسی( دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 مقدمه
آهنربای دائم به اختصار PM۱ خوانده می‌شود و قطعه‌ای از فولاد سخت و یا دیگر مواد مغناطیسی که تحت اثر میدانهای شدید ، مغناطیس شده و این اثر را برای مدت طولانی در خود حفظ می‌کنند. اثر آهنربایی اولین بار ، روی قطعه‌هایی از سنگ معدن آهن ، به نام آهنربای طبیعی یا معدنی در طبیعت مشاهده شد و دیدند که قطعات آهن را به خود جذب می‌کند.
بعدا دریافتند که چنانچه قطعه درازی از این سنگ آهن مغناطیسی معدن را ، بطور معلق در هوا نگهدارند این قطعه دراز خود را در امتدادی قرار می‌دهد که یک انتهایش به طرف قطب شمال زمین قرار دارد و این انتهای میله آهن مغناطیس دار را قطب شمال و سر دیگر آن را قطب جنوب نامیدند. چنین قطعه سنگ معدن آهن ، آهنربای میله‌ای نامیده شد.
نظریه اول آهنربایی
هر آهنربا از تعدادی ذره آهنربایی تشکیل شده است. وقتی یک قطعه آهن ، آهنربا نیست، ذرات آهنربایی بطور پراکنده و دلخواه داخل آن قرار دارند و وقتی ذرات داخل آهن در امتدادی منظم قرار گیرند، اثرات مغناطیسی آنها باهم جمع شده و آن آهن ، آهنربا می‌شود.
نظریه دوم آهنربایی
خاصیت آهنربایی به الکترونها وابسته است. الکترون دارای یک نیروی دوار در اطراف خود می‌باشد و وقتی مدارهای الکترونها در امتداد میله آهن طوری قرار گیرند که دایره‌های نیرو با یکدیگر جمع شوند، میله آهنی ، آهنربا می‌شود. در طبیعت از نقطه نظر تغییرات چگالی فلوی مغناطیسی (B) بر حسب جریان (I) می‌توان مواد را به دو دسته تقسیم نمود:
مواد غیر مغناطیسی: از این مواد می‌توان پلاستیک و میکا و عایقهای جریان الکتریکی را نام برد. در این مواد ، نفوذ پذیری مغناطیسی عددی ثابت است و مقدار آن را µ˚= ۴π×۱۰-۷ فرض می‌کنیم.
مواد مغناطیسی: مواد مغناطیسی که به مواد فرومغناطیسی نیز معروفند جزء گروه آهن به شمار می‌روند. در این مواد با جریان مفروض I چگالی شار (B) افزونتری نسبت به فضای آزاد شکل می‌گیرد و منحنی B-I این مواد غیر خطی است. مواد مغناطیسی خود به دو گروه تقسیم بندی می‌شوند:
مواد فرومغناطیسی نرم: که آنها خطی کردن تغییرات B بر حسب I (منحنی B-I) امکان پذیر است، از تقریب خوبی برخوردار می‌باشد و در این مواد ، B بخاطر I حاصل می‌شود.
مواد فرومغناطیسی سخت: که از اینگونه مواد برای ساخت مغناطیس دائم استفاده می‌شود. در این مواد B بخاطر دو عامل جریان (I) و خاصیت مغناطیس شوندگی ماده (M) بروزمی کند. این مواد در اثر میدانهای شدید ، مغناطیس شده و این اثر را تا مدت طولانی خود حفظ می‌کنند.
مواد مغناطیسی برای مقاصد خاص نیز ساخته می‌شوند، بطوری که طی سی سال گذشته چند ماده مغناطیسی جدید ساخته شده که مشخصات لازم برای ایجاد یک آهنربای دائم خوب را دارا هستند. آهنربای دائم خوب ، از ماده‌ای است که تا حد امکان شار باقیمانده (یا چگالی شار باقیمانده) بزرگی داشته باشند. عمده این مواد فریتها (مواد مغناطیسی سرامیکی) و مواد مغناطیسی خاک کمیاب هستند.
انواع آهنربای دائم
سه نوع آهنربای دائم که دارای کاربرد فراوان هستند به شرح زیرند:
آهنربای آلنیکو
آلنیکو از ابتدای نام سه عنصر آلومینیوم ، نیکل و کبالت گرفته شده است. این آلیاژ که عمدتا از فلزات آهن و آلومینیوم و نیکل و کبالت ساخته می‌شود، قابلیت پذیرش نیروی مغناطیسی بالایی و به منظور ساختن آهنربای دائم بلندگوها و لامپهایی با حوزه مغناطیسی و در سروموتورهای DC۲ پیشرفته استفاده می‌شود.
معمولا در آخر اسم “آلنیکو” حرفی اضافه می‌گردد که مشخص کننده قدرت آهنربا است. فرضا “آلنیکوv” قویترین آهنربای دائم نسبت به “آلنیکوها” است و معمولا آهنربای “آلنیکو” را به صورت طولی مغناطیس می‌کنند و سپس مورد استفاده قرار می‌دهند. منظور از مغناطیس کردن طولی این است که دو قطب S و N در طول جسم قرار می‌گیرند.
آهنربای فریت
این آهنربا را آهنربای سرامیک نیز می‌نامند. این آهنربای دائم از ترکیب مواد ذوب شده نوعی چینی و پودر ماده مغناطیسی ساخته می‌شود. این آهنربا چون پودر پس ماند مغناطیسی و نیروی خنثی کننده زیادی دارد، آن را به صورت عرضی مغناطیسی می‌کنند. منظور از مغناطیس کردن عرضی ، قرار گرفتن دو قطب S و N در عرض جسم است و چون چگالی شار (B) این آهنربای دائم کم است برای جبران چگالی شار زیاد، آن را دراز می سازند.
چون هزینه ساخت این آهنربا کم بوده و مواد اولیه آن به ارزانی قابل تهیه است، بطور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. نامگذاری آهنربای فریت با توجه به نوع عنصری که در ساخت آهنربا از آن استفاده شده است صورت می‌گیرد. مثل فریت استرونیتام و یا فریت باریم.
آهنربای سارماریوم - کبالت
عنصر اصلی این آهنربای دائم عنصر ساماریوم با علامت اختصاری Sm و عدد اتمی ۶۲ است. چون این آهنربای کمیاب (به دلیل عنصر تشکیل دهنده کمیاب ساماریوم) دارای پس ماند مغناطیسی و خنثی کننده خیلی زیادی است، به همین دلیل می‌تواند شدتی به مراتب بزرگتر از آهنربای دائم معمولی داشته باشد. به عنوان مثال در یک طول و مساحت برابر ، چگالی شار (B) این آهنربا دو برابر آهنربای سرامیک است.
هزینه تولید این آهنربا قابل ملاحظه است و به همین دلیل آن را کم قطر می‌سازند. چون شدت مغناطیسی این آهنربا بالا است، لذا از چنین آهنربایی که در ابعاد کوچک و وزن کمتر شدت مغناطیسی خوبی دارد در ساعتهای الکترونیکی و لامپهای ماگنترون و تجهیزات نظامی و سروموتورها هواپیما استفاده می‌کنند. به این ترتیب روز به روز دامنه کاربرد این آهنربا رو به افزایش است.
مقایسه نیروی مغناطیسی و الکتریکی
نیروی مغناطیسی میان دو بار ، بخاطر وابستگی به سرعت از نیروی الکتریکی پیچیده‌تر است. نیروی مغناطیسی با استفاده از قانون بیوساوار تعیین می‌‌شود. نیروی مغناطیسی و نیروی الکتریکی هر دو نیروی عکس مجذور فاصله هستند، یعنی در هر دو مورد نیرو با مجذور فاصله بین دو ذره باردار نسبت عکس دارد. همچنین در هر دو مورد نیرو با حاصل ضرب اندازه دو بار نسبت مستقیم دارد، اما جهت نیروی مغناطیسی بر خلاف نیروی الکتریکی در راستای خط واصل میان ذرات نیست، یعنی نیروی مغناطیسی یک نیروی مرکزی نیست.

تنها در یک حالت نیروی مغناطیسی می‌‌تواند در امتداد خط واصل میان ذرات باشد و آن زمانی است که (سرعت ذره بارداری که بر آن نیرو وارد می‌‌شود) بر r یعنی فاصله میان ذرات عمود باشد. در این حالت ، نیرو در صفحه شامل قرار دارد. همچنین خصوصیت دیگری که نیروهای مغناطیسی دارند، این است که نیرو همیشه بر بردار عمود است. به عبارت دیگر ، میدان مغناطیسی B هرچه باشد، حاصل ضرب اسکالر بردار در بردار همواره صفر است. همچنین چون نیروی مغناطیسی بر عمود است، لذا نمی‌‌تواند بر روی ذره کار انجام دهد.

در مورد یک زوج ذره باردار اگر سرعت ذره‌ها در مقایسه با سرعت نور کوچک باشد، در این صورت نسبت نیروی مغناطیسی بر نیروی الکتریکی مقداری بسیار ناچیز خواهد بود. این مطلب نشان دهنده این است که برهمکنش مغناطیسی از برهمکنش الکتریکی بسیار کوچک است، از آنجا که نیروی مغناطیسی در مقایسه با نیروی الکتریکی بسیار کوچک است، به نظر می‌‌رسد که در مقایسه با نیروی الکتریکی می‌‌توان از نیروی مغناطیسی صرف نظر کرد. اما در واقع این گونه نیست، بلکه دستگاه‌هایی از ذرات وجود دارند که این امر در مورد آنها صادق نیست. مخصوصا در مورد جریان رسانشی که در آن بارهای مثبت و منفی با چگالی یکسان وجود دارند، میدان الکتریکی ماکروسکوپی صفر است، در صورتی که میدان مغناطیسی بارهای متحرک صفر نیست.
رابطه نیروی مغناطیسی
اگر دو ذره باردار که به ترتیب دارای بارهای هستند، با سرعتهای در حرکت باشند، در این صورت این دو ذره علاوه بر نیروی الکتریکی یک نیروی مغناطیسی نیز به یکدیگر وارد می‌‌کنند. به عنوان مثال ، نیرویی که ذره با بار الکتریکی به ذره با بار الکتریکی وارد می‌‌کند، از رابطه زیر حاصل می‌‌شود:
در این رابطه r فاصله بین دو ذره باردار است. در این رابطه عدد ثابتی است که برای سازگاری رابطه که یک قانون تجربی است با مجموعه یکاها لازم است. به عنوان مثال ، در دستگاه SI مقدار عدد به صورت زیر است:
میدان مغناطیسی
با وارد کردن مفهوم جدیدی به نام میدان مغناطیسی می‌‌توانیم رابطه نیروی مغناطیسی را ساده‌تر کنیم. برای این کار فرض می‌‌کنیم که هر ذره باردار در محل ذره دیگر یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌‌کند که این میدان بر این ذره نیرو وارد می‌‌کند. اهمیت مفهوم میدان در این است که علاوه بر ذرات باردار می‌‌توانیم نیروی مغناطیسی حاصل از توزیع‌های سطحی و حجمی بار را نیز به راحتی محاسبه کنیم.
میدان مغناطیسی را به این صورت تعریف می‌‌کنیم که فرض کنید یک بار آزمون با بار الکتریکی q و سرعت v در میدان مغناطیسی حاصل از یک ذره باردار حرکت کند، بر این ذره آزمون نیروی مغناطیسی وارد می‌‌شود که مقدار آن از رابطه حاصل می‌‌شود . حال اگر این رابطه را با رابطه نیروی مغناطیسی مقایسه کنیم، رابطه میدان مغناطیسی به راحتی حاصل می‌‌شود.
نیروی مغناطیسی وارد بر سیم حامل جریان
در مورد دستگاهی از ذرات باردار ، به ویژه در جریان رسانش ، چون بارهای مثبت و منفی با چگالی‌های برابر وجود دارند، لذا میدان الکتریکی ماکروسکوپی صفر بوده و فقط میدان مغناطیسی خواهیم داشت. حال اگر سیمی را که حامل جریان الکتریکی I باشد، در این میدان مغتاطیسی قرار دهیم، بر سیم حامل جریان یک نیروی مغناطیسی وارد می‌‌شود.
مقدار این نیرو از یک رابطه انتگرالی محاسبه می‌‌شود، ولی جهت آن با استفاده از قاعده دست راست مشخص می‌‌شود. در صورتی که سیم یک مدار بسته باشد، در این حالت اگر میدان مغناطیسی یکنواخت باشد، بر این سیم هیچ نیروی وارد نمی‌‌شود، اما گشتاور نیروی وارد بر سیم صفر نخواهد بود
دید کلی :
آیا تابحال به این فکر کرده اید که جرثقیل ، چگونه قطعات بزرگ آهن را جابجا می کند؟
آیا تا کنون ملاحظه کرده اید که یک میخ آهنی بعد از چند بار مالش برروی یک آهنربا ، میخهای آهنی کوچکتر از خود را جذب کند؟
برای پاسخ گفتن به پرسشهای فوق و سوالات دیگر شبیه آنها ، باید اطلاعاتی در مورد آهنربا و خاصیت آهنربایی داشته باشیم. مقاله حاضر تا حدی ما را با این مقوله آشنا می کند.
سنگ مغناطیسی و کهربا ، دو ماده طبیعی هستند که از دیر باز ، مورد توجه مردم بوده اند. سنگ مغناطیسی ، یک ماده معدنی با خصوصیات غیر عادی است که آهن را جذب می کند. اگر یک قطعه کوچک از این سنگ را از نقطه ای آویزان کنیم. آن قدر می چرخد تا سرانجام بطور تقریبی در راستای شمال و جنوب قرار گیرد. نخستین بار در کشورهای غربی ، دریانوردان از این سنگ بعنوان قطبنما استفاده می کردند.
سیر تحولی و رشد :
انسانهای اولیه به سنگهایی برخورد کردند که قابلیت جذب آهن را داشتند. معروف است که ، نخستین بار ، شش قرن قبل از میلاد مسیح ، در شهر باستانی ماگنزیا واقع در آسیای صغیر «ترکیه امروزی) ، یونانیان به این سنگ برخورد کردند. بنابراین بخاطر نام محل پیدایش اولیه ، نام این سنگ را ماگنتیت یا مغناطیس گذاشتند که ترجمه فارسی آن آهنربا می باشد. سنگ مذکور از جنس اکسید طبیعی آهن با فرمول شیمیایی Fe۳O۴ می باشد.
بعدها ملاحظه گردید که این سنگ در مناطق دیگر کره زمین نیز وجود دارد. پدیده مغناطیس همراه با کشف آهنربای طبیعی مشاهده شده است. با پیشرفت علوم مختلف و افزایش اطلاعات بشر در زمینه مغناطیس ، انواع آهنرباهای طبیعی و مصنوعی ساخته شد. امروزه از آهنربا در قسمتهای مختلف مانند صنعت ، دریانوردی و … استفاده می گردد.
منشا پیدایش :
کهربا شیرهای است که مدتها پیش از بعضی از درختان مانند کاج که چوب نرم دارند، بیرون تراوید. و در طی قرنها سخت شده و بصورت جسم جامدی نیم شفاف در آمده است. کهربا به رنگهای زرد تا قهوهای وجود دارد. کهربای صیقل داده شده سنگ زینتی زیبایی است و گاهی شامل بقایای حشرههایی است که در زمانهای گذشته در شیره چسبناک گرفتار شده اند.
یونانیان باستان خاصیت شگفت انگیز کهربا تشخیص داده بودند. اگر کهربا را به شدت به پارچهای مالش دهیم اجسامی مانند تکه های کاه یا رانههای گیاه را که نزدیک آن باشد جذب میکند. اما سنگ مغناطیس یک ماده معدنی است که در طبیعت وجود دارد. نخستین توصیف نوشته شده از کاربرد سنگ مغناطیس به عنوان یک قطب نما در دریانوردی در کشورهای غربی ، مربوط به اواخر قرن دوازدهم میلادی است. ولی خواص این سنگ خیلی پیش از آن در چین شناخته شده بود.
انواع آهنربا :

اساس کار تمام آهنرباها یکسان است، اما به دلیل کاربرد در دستگاههای مختلف ، آرایش و صنعت ، آن را به اشکال و اندازه‌های گوناگون می سازند، و لذا انواع آن از لحاظ شکل عبارتند از :
تیغهای
میلهای
نعلیشکل
استوانهای
حلقهای
کروی
پلاستیکی
سرامیکی و …
حوزه عمل :
آهنربا به طور مستقیم و غیر مستقیم در زندگی روزانه بشر موثر است و به جرات می توان گفت که اگر این خاصیت نبود زندگی بشر امروزی با مشکل مواجه می شد. از جمله وسایلی که در ساختمان آن از خاصیت آهنربایی استفاده شده است، می توان به یخچال ، قطب نما ، کنتور برق ، انواع بلندگوها ، موتورهای الکتریکی (مانند کولر ، پنکه ، لوازم خانگی و …) ، وسایل اندازه گیری الکتریکی مانند ولت سنج ، آمپر سنج و … اشاره کرد.
آیا آهنربا بغیر از آهن ، اجسام دیگری را جذب می کند؟
بعد از پیدایش آهنربا ، دانشمندان به این فکر افتادند که آیا آهنربا غیر از آهن ، اجسام دیگری را نیز می تواند جذب کند. پس از بررسیها و مطالعات مختلف ، سرانجام مشخص شد که آهنربا در عنصر دیگر به نامهای نیکل و کبالت را نیز می تواند جذب کند. بر این اساس به سه عنصر آهن ، کبالت ، نیکل و آلیاژهای آنها که توسط آهنربا جذب می گردد، مواد مغناطیسی می گویند. بدیهی است که سایر مواد را که فاقد این خاصیت است، مواد غیر مغناطیسی می گویند.
روشهای مختلف تشخیص قطبهای یک آهنربا :
اگر یک آهنربا را از وسط بوسیله تکه نخ بسته و از محلی آویزان کنید، آهنربا در راستای شمال و جنوب مغناطیسی زمین قرار می گیرد.
با توجه به اینکه در آهنرباها ، قطبهای همنام همدیگر را دفع و قطبهای غیر همنام همدیگر را جذب می کنند، لذا اگر یک آهنربای دیگر که قطبهای آن معلوم است، در اختیار داشته باشیم، به راحتی می توان قطبهای آهنربای دیگر را تشخیص داد.
به کمک یک عقربه مغناطیسی و با استفاده از رانش و ربایش قطبها نیز میتوان این کار را انجام داد
قانون اهم که به نام کاشف آن جرج اهم نام گذاری شده است، بیان می دارد که نسبت اختلاف پتانسیل (یا افت ولتاژ) بین دو سر یک هادی (و مقاومت) به جریان عبور کننده از آن به شرطی که دما ثابت بماند، مقدار ثابتی است:
V \over I} = R}
که در آن V ولتاژ و I جریان است. این معادله منجر به یک ثابت نسبی R می شود که مقاومت الکتریکی آن وسیله نامیده می شود. این قانون تنها برای مقاومتهایی صادق است که مقاومت شان به ولتاژ اعمالی دو سرشان وابسته نباشد که به این مقاومت ها مقاومت های اهمی یا ایده آل یا وسیله های اهمی گفته می شود.
خوشبختانه شرایطی که در آن قانون اهم صادق است، بسیار عمومی است.( قانون اهم هیچگاه برای ابزارهای دنیای واقعی کاملا دقیق نیست چرا که هیچ ابزار واقعی وجود ندارد که یک ابزار اهمی باشد).
معادله V / I = R حتی برای ابزارهای غیر اهمی هم صادق است اما در آن صورت دیگر مقاومت R یک مقدار ثابت نیست و به مقدار V وابسته است. برای اینکه بررسی کنیم که آیا ابزاری اهمی است یا نه، می توان Vرا بر حسب I رسم کرد و نمودار بدست آمده را با خط مستقیمی که از مبدا می گذرد مقایسه کرد.
معادله قانون اهم اغلب بصورت :
V = I \cdot R
بیان می شود چرا که این معادله صورتی است که اکثر اوقات همراه مقاومت ها بکار برده می شود.
فیزیکدانان اغلب فرم میکروسکوپیک قانون اهم را استفاده می کنند:
{mathbf{j} = \sigma \cdot \mathbf{E\
که در آن j چگالی جریان ( جریان عبوری از واحد حجم)، & هدایت و E میدان الکتریکی است. و در واقع فرمی است که اهم قانونش را بیان کرد. فرم عمومی V = I•R که در طراحی مدارات بکار می رود، نسخه ماکروسکوپیک متوسط گیری شده فرم اصلی است.
دانستن این مطلب مهم است که قانون اهم یک قانون گرفته شده از ریاضیات نیست ولی بخوبی توسط شواهد تجربی تایید می شود. گاهی اوقات هم قانون اهم به هم می خورد چرا که این قانون بسیار ساده سازی شده است.
منشا اصلی به وجود آمدن مقاومت در مواد در برابر جریان الکتریکی را می توان عیب ها، ناخالصی های مواد و این واقعیت که الکترون ها خودشان اتم ها را به این طرف و آن طرف می زنند، دانست. وقتی که دمای فلز افزایش می یابد، عامل سوم نیز افزایش می یابد بنابراین، وقتی که یک جسم به علت عبور جریان الکتریکی از آن گرم می شود، مانند رشته داخل حباب لامپ، مقاومتش افزایش می یابد.
مقاومت یک جسم از معادله زیر بدست می آید:
(R = \frac{L}{A} \cdot \rho = \frac{L}{A} \cdot \rho_۰ (\alpha (T - T_۰) + ۱
که در آن & مقاومت ویژه، Lطول جسم هادی، A مساحت سطح مقطع آن، T دمای جسم، T_۰ یک دمای مرجع (معمولا دمای اتاق) و rho_۰ و alpha ثابت های ویژه ماده جسم هادی اند.
رابطه با هدایت گرما

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  15  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید