فرسایش عبارت از جابجایی خرده‌های سنگی و خاک توسط باد ، رودخانه و یخ میباشد. مواد فرسایش یافته وارد دریاها گردیده و به صورت رسوباتی از گراول (Gravel) ، ماسه ، سیلت و رس در کف دریاها بجای گذاشته شد و در نهایت سنگهای رسوبی جدید را بوجود می‌آورند .
مقدمه :
یکی از مشکلاتی که بشر از آغاز زراعت بر روی زمین با آن مواجه بوده ، فرسایش سریع خاکها می باشد . فرسایش خاک هنوز هم در آمریکا و بسیاری از مناطق حاره ای و نیمه خشک دنیا از معضلات به شمار می رود و در کشورهایی که آب و هوای معتدل دارند _ از جمله انگلستان ، بلژیک و آلمان _ به عنوان یکی از مسائل خطرناک تلقی می شود .این مشکل در ایران که بخش وسیع آن را کویر ها در بر گرفته اند و خاک از پوشش مناسبی برخوردار نیست بسیار بارز و چشمگیر است .
جلوگیری از فرسایش خاک که در واقع معنی آن کاهش میزان تلفات است ، به حدی که سرعت فرسایش تقریبا برابر سرعت طبیعی تلفات خاک گردد ، بستگی به انتخاب استراتژیهای مناسب در حفاظت خاک دارد . این امر مستلزم شناخت تمامی فرایند های فرسایش است .
اثر فرسایش تنها به مناطقی که خاک سطحی آن توسط باد و آب از بین رفته و سنگ مادر یا خاک زیر در معرض دید قرار گرفته و سطح زمین توسط آب بریدگیها چاک چاک شده است مربوط نمی شود ، بلکه مناطق پایین باد و کف دره ها را که در آن سطح زمین پوشیده از نهشته های شن و ماسه بوده و کانالها و نهر هایی که از رسوب پر شده اند را نیز در بر می گیرد .شدت فرسایش در زمانها و مکان های مختلف متغیر است . رسوباتی که در اثر یک واقعه آب و هوایی معین ایجاد می شود به شرایط توپوگرافی ، نوع خاک و نحوه استفاده از زمین بستگی دارد و این امر موجب تغییرات موضعی فرسایش می شود .از آنجایی که آب و هوا مرکب از مجموعه وقایعی با شدت های مختلف است در نتیجه مهمترین عامل در تغییرات زمانی کوتاه مدت فرسایش را می توان آب و هوا به شمار آورد .در هر حال خصوصیت های اقلیمی ، بخصوص مقدار بارندگی ، شدت بارندگی و سرعت باد در جاهای مختلف متغیر است . از این گذشته تغییرات زمانی درازمدت نیز ممکن است در فرسایش اتفاق افتد .
بنابراین ، نقش متقابل تغییرات زمانی و مکانی فرسایش تا حد زیادی پیچیده است . علی رغم بهم پیوستگی این دو بهتر است آنها را به طور مجزا مورد بررسی قرار دهیم .
فرسایش :
فرسایش که به آلمانی Abtrage و به فرانسه و انگلیسی Erosion گفته می شود ، از کلمه لاتین Erodere گرفته شده و عبارت است از فرسودگی و از بین رفتن مداوم خاک سطح زمین ( انتقال یا حرکت آن از نقطه ای به نقطه دیگر در سطح زمین ) توسط آب یا باد .
از آغاز پیدایش کره زمین ، باد و باران قشر سطحی آن را شسته یا از جا کنده و اجزای آن را از نقطه ای به نقطه دیگر حمل کرده است . به این تریتب بستر نهرها ، مخروط افکنه ها و دلتای رودخانه ها بعضی از چاله ها و خلاصه تپه های شنی به وجود آورده و در نتیجه سطح زمین تدریجا دچار تغییر شکل شده است . فقط در سایه حمایت پوشش نباتی ( درختان یا سایر گیاهان انبوه ) بوده که فرسایش بسیار کند شده و تعادلی در تشکیل و فرسایش خاک ایجاد گردیده است . این تعادل مساعد که تحت تاثیر شرایط طبیعی حکمروا شده بود ، از زمانی که بشر زمین را به منظور تهیه محصول و بدست آوردن غذا و دیگر مایحتاج خود ، مورد کشت و زرع قرار داد یا از آن به عنوان مرتع استفاده کرد ، بر هم خورد و زمینها در معرض فرسایش شدید و سریع قرار گرفت .
بنابراین ، فرسایش قبل از آن که زمین مورد بهره برداری انسان قرار گیرد نیز اتفاق می افتاده ( فرسایش طبیعی ) ولی از وقتی که انسان در آن به کشت و زرع ، دامداری و غیره مشغول شده ، باعث فرسایش بیش از حد ( فرسایش سریع و شدید ) خاک شده است .
انسان ، ابتدا به فرسایش خاک و مسائل ناشی از آن توجهی نداشته است ولی افزایش سریع جمعیت و همچنین عدم توجه به بهره برداری صحیح از زمین ، سبب شد که انسان در روی دامنه های پرشیب و ارتفاعات زیاد نیز کشت و زرع کند و برای سیر کردن احشام خود ، مراتع را هم بیش از حد و بی موقع مورد چرا قرار دهد . این عملیات او سبب شد که خاک قاومت خود را از دست بدهد و بر اثر باران های شدید و آبیاری بی رویه و بادهای تند ، بشدت فرسایش یابد ، به طوری که زمین بر اثر فرسایش ، در بسیاری از موارد حاصلخیزی خود را از دست داده یا بکلی ویران شد . این وضع سبب شد که انسان متوجه شود که چگونه با اعمال بی رویه خود موجب فرسایش و نابودی خاک شده است .
فرسایش خاک ، با اینکه در آغاز کمتر احساس می شود ، ولی با گذشت زمان اهمیت تخریبی آن بحدی زیاد می شود که ممکن است پس از چندین سال مثلا در دوره یک نسل که سی سال فرض شود ، خاکی به عمق حدود 30 سانتیمتر از سطح زمین معدوم گردد . جبران خاک فرسایش یافته ، برای طبیعت بویژه در مناطق خشک که شرایط برای تشکیل خاک بسیار نامساعد می باشد بسیار دشوار و طولانی است . از این رو بخصوص ساکنان مناطق خشک باید در حفظ و جلوگیری از فرسایش آن سعی و همت بیشتری مبذول دارند زیرا به طور طبیعی در این مناطق ، هم فرسایش شدید تر است و هم همان طور که ذکر شد ، امکان تشکیل خاک کمتر می باشد .
طبق محاسباتی که صورت گرفته است ، به طور کلی برای تشکیل یک سانتیمتر خاک 500 تا 800 سال زمان لازم است ، و اگر حساب کنیم که خاک زراعتی 25 سانتیمتر عمق داشته باشد پس این ضخامت خاک ، طی 20 هزار سال کار مداوم طبیعت بوجود آمده است .
با از دست رفتن این خاک به وسیله یک عامل مخرب نظیر سیل یا بی مبالاتی زارع و غیره به صورت فرسایش ، در حقیقت زحمت چندین هزار ساله طبیعت برای بشر هدر می رود و تازه هزاران سال دیگر هم وقت لازم است ، تا شاید خاک از دست رفته ، جبران گردد .
علت عمده اختلافاتی که از نظر فرسایش بین نقاط خشک و مرطوب وجود دارد ، پوشش گیاهی زیاد در نقاط مرطوب است که نقش عمده ای در حفظ خاک ایفا می نماید . در مناطق جنگلی و نقاطی که نباتات مرتعی سطح خاک را پوشانیده اند عوامل فرسایش کمتر تاثیر می کند . در این مناطق ، آبهای باران و برف توسط گیاهان در زمین نگهداری می شود . نباتات با حفظ آب و نفوذ دادن آن در خاک ، مانع جاری شدن آب در سطح زمین ، و در نتیجه مانع از فرسایش خاک می گردند . پوشش گیاهی ، خاک را در مقابل فرسایش بادی نیز حفظ می کند .
شامل 16 صفحه word
دانلود تحقیق فرسایش خاک
